Nga Imam Neveviu
1. Nga emiri i besimtarëve, Ebu Hafse Umer ibn el Hattab ibn Nufejl ibn Abduluzzi ibn Rijah ibn Abdil-lah ibn Kurt ibn Rezah ibn Adijj ibn Ka'b ibn Luejj ibn Galib el Kurshijj el-Adevijj, All-llahu qoftë i kënaqur me të, transmetohet se ka thënë: "E kam dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut (s.a.v.s) duke thënë: "Veprat vlerësohen sipas qëllimeve dhe çdokujt i takon ajo që e ka për qëllim. Prandaj, kush shpërngulet (bën hixhret) për shkak të All-llahut dhe Të Dërguarit të Tij, shpërngulja e tij është për All-llahun dhe Të Dërguarin e Tij. Ndërsa kush shpërngulet të fitojë disa të mira të kësaj bote ose të martohet me ndonjë femër, shpërngulja e tij vlerësohet për atë që është shpërngulur". (Muttefekun alejhi)
2. Transmetohet nga Ebu Abdull-llah Xhabir ibn Abdull-llah el-Ensarijj r.a., që thotë: "Në një betejë ishim me Të Dërguarin e All-llahut (s.a.v.s) me ç'rast na tha: "Vërtet në Medine ka burra të cilët kanë qenë me ju, qoftë kur keni ecur nëpër kodra, qoftë nëpër lugina. Ata i ka penguar sëmundja". Sipas një transmetimi tjetër: "Ata janë pjesëmarrës me ju në shpërblim". (Muslimi)
3. Kurse sipas transmetimit të Buhariut, hadithi i transmetuar nga Enesi r.a. thotë: "Ne u kthyem nga beteja e Tebukut me Të Dërguarin e All-llahut (s.a.v.s) i cili tha: "Vërtet ka njerëz të cilët kanë mbetur në Medine pas nesh, e të cilët janë me ne kudo që të shkojmë; në kodra apo në lugina, ata i ka penguar sëmundja".
4. Transmetohet nga Ebu Jezid Ma'n ibn Jezid ibn Ahnes r.a., babai dhe gjyshi i të cilit kanë qenë as-habë, se ka thënë: "Babai im Jezidi, i ka marrë disa dinarë (prej ari) që t'i ndajë sadaka dhe i lë te një njeri në xhami. Pastaj unë shkova, i mora dhe i solla, e ai më tha: "Pasha All-llahun, unë nuk t'i kam destinuar ty". U ankova për të tek I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i cili na tha: "E jotja është ajo çka ke vendos, o Jezid, kurse e jotja ajo që e ke marrë o Ma'n". (Buhariu)
5. Transmetohet nga Ebu Hurejre Abdurrahman ibn Sahr r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu nuk shikon në trupat tuaj as në fizionomitë tuaja, por shikon në zemrat tuaja". (Muslimi)
6. Transmetohet nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esh'arij r.a. që thotë: "E kanë pyetur Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. për njeriun që lufton për të treguar trimëri, që lufton për fanatizëm (nacional, fisnor ose familjar) dhe për sy të botës, cila prej këtyre (luftërave) është në rrugë të All-llahut?" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. thotë: " Kush lufton (me armikun) vetëm për dominim dhe epërsi të fjalës së All-llahut (fesë së Tij - Islamit), vetëm ai është në rrugë të All-llahut". (Muttefekun alejhi)
7. Nga Ebu Bekrete Nufej'i ibn el-Harith eth-Thekafijj transmetohet se Pejgamberi (s.a.v.s) ka thënë: "Kur të përleshen dy muslimanë me shpatat e tyre (për ta vrarë njëri-tjetrin), edhe vrasësi edhe i vrari janë në zjarr". Atëherë i thashë: "O I Dërguari i All-llahut, për vrasësin është e qartë, por përse edhe i vrari?" Pejgamberi atëherë përgjigjet: "Sepse edhe i vrari ka dëshiruar ta vret shokun e vet". (Muttefekun alejhi)
8. Ebu Hurejre r.a. përcjell se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: "Namazi i njeriut në xhemat është më i vlefshëm se namazi i tij në shtëpinë e tij apo diku tjetër për njëzet e disa shkallë. Kush merr abdest, në formën më të mirë, pastaj shkon në xhami me të vetmin qëllim që ta falë namazin në xhemat, duke mos i interesuar asgjë tjetër, për çdo hap të tij i shtohet nga një gradë dhe i shlyhet nga një mëkat derisa të hyjë në xhami, e kur të hyjë në xhami, atëherë në namaz është aq sa i ka marrë kohën namazi (në xhami). Secilin prej jush e bekojnë engjëjt, derisa të gjendet në vendin ku është falë namazi, ata thonë: "O Zot, mëshiroje! O Zot, fale! O Zot, pranoja pendimin". Engjëjt veprojnë kështu përderisa njeriu të mos fillojë t'u pengojë të tjerëve, apo ta prish abdestin në xhami". (Muttefekun alejhi)
9. Transmetohet nga Ebu-l-Abbas Abdull-llah ibn Abbas ibn Abdul-Mutalib r.a., nga I Dërguari i All-llahut s.a.v.s., se All-llahu i Madhërishëm ka thënë: "Vërtet All-llahu i ka përcaktuar cilat janë veprat e mira e cilat të këqija, pastaj i ka sqaruar ato: Kush dëshiron me zemër të bëjë një vepër të mirë por nuk mund ta kryejë, All-llahu në tërësi do t'ia shkruajë atë vepër si të kryer, kurse nëse dëshiron të bëjë një vepër të mirë dhe e kryen, All-llahu do t'ia shkruajë dhjetë deri në shtatëqindherë më tepër. Por nëse dëshiron të bëjë ndonjë vepër të keqe e nuk e kryen, All-llahu do t'i shkruajë një vepër të mirë në tërësi, kurse nëse dëshiron dhe kryen një vepër të keqe, atëherë All-llahu ia shënon vetëm një vepër të keqe". (Muttefekun alejhi)
10. Transmetohet nga Abdurrahman Abdull-llah ibn Umer ibn el-Hattab r.a. se ka thënë: E kam dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Tre veta nga gjeneratat para jush u nisën për në rrugë, e një ditë i zuri nata para një shpelle në të cilën hynë dhe bujtën. Një shkëmb u rrokullis nga kodra dhe plotësisht e mbylli hyrjen e shpellës. Ata thanë: "Shpëtimi nga ky shkëmb është vetëm që ta lusim All-llahun e madhërishëm që ta largojë për hir të veprave tona të mira".
Njëri prej tyre tha: "O Zoti im, unë i kam pasur prindërit pleq të thinjur dhe asnjëherë para tyre nuk ju kam dhënë të hanë e as të pijnë fëmijëve të mi e as mallit tim (shërbëtorëve). Një ditë më hutoi kërkimi i kullosës më të mirë për kopenë time, e nuk ju erdha me kohë dhe ata kishin fjetur. Unë e mola qumështin në enë dhe ua solla por i gjeta duke fjetur. Më erdhi keq t'i trazoj, por edhe që t'i ushqej para tyre familjen dhe shërbëtorët, andaj kam pritur me enë në dorë dhe kam shikuar kur do të zgjohen, e kjo pritje ka zgjatur deri në agim. Fëmijët e mi aty te këmbët e mia klithnin të uritur, të cilëve u kam dhënë qumësht pasi janë zgjuar prindërit dhe e kanë pirë qumështin të cilin ua kisha sjellur. O Zoti im! Nëse këtë e kam bërë vetëm për Ty, e për askënd tjetër, atëherë na e largo këtë shkëmb nga hyrja e kësaj shpelle në të cilën gjendemi!" Shkëmbi pak u lëviz, por jo edhe aq sa të mund të dalin!
Njeriu i dytë tha: "O Zoti im, e kam pasur një kushërirë të afërme të cilën e kam dashuruar më tepër se tërë botën, - sipas një transmetimi tjetër - e kam dashur aq fort siç i duan burrat gratë, andaj kërkova prej saj (siç kërkojnë burrat prej grave të tyre), por ajo nuk më lejoi. Një vit mbretëronte uria e kushërira e dashur u detyrua të vijë tek unë dhe unë i dhashë 120 dinarë (monedha ari) që të vetmohet vetëm ajo me mua, dhe kur ajo ashtu veproi dhe unë plotësisht e përfitova, - sipas një transmetimi tjetër - kur i bashkova këmbët e mia me të saj, ajo (duke qarë) më tha: "Frikësoju All-llahut dhe mos e përbiro unazën (mos e kryej aktin) pa të drejtë". Atëherë u largova prej saj duke e kursyer nga akti i turpshëm edhe pse e doja më tepër se çdokënd tjetër, e lëshova në liri duke ia dhuruar të hollat e dhëna. O Zoti im, nëse unë këtë e kam bërë vetëm për të fituar kënaqësinë Tënde, na e largo këtë në të cilën jemi!" Shkëmbi përsëri edhe pak lëvizi nga hyrja e shpellës, por jo edhe aq sa të mund të dilet prej saj.
Njeriu i tretë tha: "O Zoti im, unë kam pasur rrogtarë dhe të gjithëve ua kam paguar menjëherë fitimin e merituar përveç një njeriu i cili u largua para se ta marrë mëditjen. Unë mëditjen e tij pastaj e kam përdorur si duhet dhe pasuria e tij u shumëzua. Pas një kohe rrogtari im më erdhi e më tha: "O robi i Zotit, m'i jep të hollat për mëditjen time të papaguar!" Unë i thashë: "Krejt çka sheh, pasuria, delet, lopët, devet dhe robërit janë prej mëditjes tënde që është shtuar". Ai tha: "O robi i Zotit, mos u tall me mua!" Unë atëherë i thashë: "Unë nuk po tallem me ty", pastaj e mori tërë mallin dhe e çoi, duke mos më lënë asgjë. O Zoti im, nëse unë këtë e kam bërë vetëm për Ty, atëherë na e largo këtë shkëmb nga hyrja e shpellës!" Shkëmbi u rrokullis, kurse udhëtarët dolën dhe e vazhduan rrugën!" (Muttefekun alejhi)
Të gjithë dijetarët islamë janë të një mendimi, se tevbeja (pendimi dhe lënia, braktisja e mëkateve) është obligim i fortë islam (vaxhib). Nëse mëkati ka të bëjë vetëm me All-llahun e jo edhe me të drejtën e ndonjë njeriu, atëherë pendimi ka tre kushte. I pari, që menjëherë të largohet nga mëkati, i dyti që me zemër të bëhet pendimi për kryerjen e tij dhe i treti, që paluhatshëm të vendoset që asnjëherë të mos i kthehet të njëjtit mëkat. Nëse mungon njëri prej këtyre kushteve atëherë pendimi nuk është i vlefshëm.
Nëse mëkati ka të bëjë me ndonjë njeri atëherë pendimi ka katër kushte: tre të theksuarit dhe (i katërti) borxhin t'ia kthejë atij që i ka borxh. Nëse borxhi është i natyrës materiale atëherë të njëjtin ia kthen, kurse nëse mëkati është i atillë që ka dënim më të madh gjyqësor ose të ngjashëm, atëherë është i obliguar të mundësojë ekzekutimin e dënimit ndaj tij, ose të kërkojë falje nga ai të cilin e ka dëmtuar, e nëse ka të bëjë me ofendim gjuhësor - atëherë do t'ia kërkojë hallallin personit të cilin e ka ofenduar.
Pendimi duhet të bëhet për të gjitha mëkatet. Nëse pendimi bëhet vetëm për disa mëkate - ai është i vlefshëm - dhe i falen ato mëkate, por të tjerat i mbesin pa iu falë. Për domosdoshmërinë e pendimit dhe braktisjes së mëkateve ekzistojnë shumë argumente të Librit të All-llahut, të Sunnetit të Pejgamberit dhe të Ixhmai Ummetit.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"...Dhe të gjithë pendohuni tek All-llahu, o besimtarë, ndoshta do të shpëtoni". (en-Nur, 31)
"Dhe që të kërkoni falje nga Zoti juaj dhe të pendoheni". (Hud, 3)
"O besimtarë! Pendohuni tek All-llahu me sinqeritet të thellë" (Tahrim, 8)
11. Ebu Hurejre r.a. thotë se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Pasha All-llahun, unë i drejtohem me tevbe dhe istigfar All-llahut për mëshirë dhe falje më tepër se shtatëdhjetëherë në ditë". (Buhariu)
12. Nga el-Egarr ibni Jesar el-Muzennij r.a. transmetohet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "O njerëz, drejtohuni All-llahut me tevbe dhe kërkim për falje, edhe unë i bëj tevbe All-llahut nga njëqindherë në ditë". (Muslimi)
13. Ebu Hamza Enes ibni Malik el-Ensarij r.a, shërbëtori i Të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. thotë se Alejhisselami ka thënë: "All-llahu më tepër gëzohet për pendimin e robit të vet se sa që do të gëzohej ndonjëri prej jush kur do ta gjente devenë e humbur në shkretëtirë, pa ujë dhe fryte". (Muttefekun alejhi)
Ndërsa sipas transmetimit të Muslimit, ky hadith është si vijon: "All-llahu më tepër gëzohet për pendimin (tevben) e robit të vet kur të pendohet, se ndonjëri prej jush i cili ka udhëtuar me deve nëpër shkretëtirë, e i humbet, kurse me të edhe i tërë uji dhe ushqimi, e kërkon por e humb shpresën për ta gjetur, pastaj vjen nën një lis dhe nga lodhja shtrihet nën hijen e tij me shpresë të humbur, dhe duke qenë në këtë gjendje, e sheh devenë e vet duke qëndruar përpara tij, ai ngrihet, e kap për litari dhe nga gëzimi i madh bërtet: "O Zoti im! Ti je robi im, kurse unë jam zoti yt" duke u shprehur gaboi nga gëzimi i fortë".
14. Nga Ebu Musa Abdull-llah ibn Kajs el-Esh'arij r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu i Madhërishëm gjatë natës e mban të shtrirë dorën për të pranuar pendimin e mëkatarëve të ditës; dhe e shtrin dorën gjatë ditës për të pranuar pendimin e mëkatarëve të natës, derisa të lind Dielli nga Perëndimi". (Muslimi)
15. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kush pendohet para se të lind Dielli nga Perëndimi, All-llahu do ta falë". (Muslimi)
16. Nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Umer ibn el-Hattab përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu i Gjithëfuqishëm e pranon pendimin e robit të vet deri para gargarës së tij (frymës së tij të fundit)". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
17. Nga Ebu Seid Sa'd ibn Malik ibn Sinan el-Hudrij r.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Moti para jush ka qenë një njeri që ka vrarë nëntëdhjete e nëntë veta, ka pyetur për njeriun më të dijshëm në botë. Atë e udhëzuan te një murg (prift). Shkon te murgu e i thotë se ka vrarë 99 veta, andaj a ka për të tevbe (mëshirë prej All-llahut dhe falje). Murgu i thotë se për të nuk ka tevbe. Ky e vret edhe murgun dhe me të i plotëson njëqind të vrarët. Pastaj vazhdon të kërkojë njeriun më të ditur në botë, e udhëzuan te një dijetar. Ky pasi e gjen i tregon se ka vrarë 100 njerëz dhe e pyet edhe këtë se a ka për të tevbe? Dijetari i tha: "Po! E cili është ai që mund të ndërhyjë ndërmjet tij dhe tevbes së tij? -Shko në atë vend dhe në atë vend, aty banojnë njerëz të cilët e adhurojnë All-llahun edhe ti adhuroje All-llahun me ta dhe mos u kthe kurrë në vendin tënd, sepse është vend i keq". Njeriu u nis për në vendin e adhurimit të All-llahut dhe kur arriti në gjysmë të rrugës i erdhi vdekja. Atëherë lindi grindja në mes engjëjve të mëshirës dhe engjëjve të dënimit. Engjëjt e mëshirës thanë: "Ai deri këtu ka ardhur i penduar për mëkatet me zemër të drejtuar kah All-llahu i Madhërishëm". Kurse engjëjt e dënimit thanë: "Asnjëherë më parë nuk ka bërë mirë". Atëherë këtyre engjëjve u vjen një engjëll tjetër në formë të njeriut e këta e morën për gjykatës që të gjykojë se cilët kanë të drejtë. Ky u thotë: "Matni në mes dy vendeve (vendit të adhurimit dhe atij të mëkateve), e më afër cilit vend të jetë, atij vendi edhe i takon". Engjëjt e matën hapësirën në mes dy vendeve dhe konstatuan se i penduari ishte më afër vendit që synonte, andaj e morën engjëjt e mëshirës". (Muttefekun alejhi)
Në Sahihun e Buhariut është ky transmetim: "Njeriu i penduar ishte më afër vendit të ibadetit vetëm për një pëllëmbë, andaj dhe u llogarit si banor i tij". Po ashtu, në Sahihun e Buhariut i shtohet edhe ky citat: "All-llahu i urdhëron njërit vend (të keqit) largohu kurse tjetrit vend (të mirit) afrohu, pastaj urdhëron engjëjt ta masin largësinë në mes dy vendeve, e engjëjt konstatojnë se i penduari është vetëm për një pëllëmbë më afër vendit të tevbes dhe ibadetit - andaj iu falën mëkatet". Kurse në një transmetim qëndron: "Me gjoksin e zemrën e tij ishte më afër vendit të tevbes dhe devotshmërisë".
18. Nga Ibni Abbasi dhe Enes ibni Maliku r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Sikur njeriu të kishte një luginë me arë, do të dëshironte t'i ketë dy lugina (në vend të njërës). Dhe gojën e tij asgjë nuk mund ta mbushë (ngopë) përveç dheut. Atyre që bëjnë tevbe All-llahu xh.sh. ua pranon tevben e tyre". (Muttefekun alejhi)
19. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "All-llahu i Madhërishëm qeshet (është i kënaqur) me dy njerëz, të cilët luftojnë në mes veti, e njëri e vret tjetrin, dhe të dy hyjnë në Xhennet! Njëri prej tyre lufton në rrugë të All-llahut, vritet dhe hyn në Xhennet, kurse vrasësin e mëshiron All-llahu, e ky e pranon Islamin e pastaj edhe vet bëhet shehid (vritet në xhihad)". (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"O besimtarë, kini durim dhe jini të qëndrueshëm..." (Ali Imran, 200)
"Ne gjithsesi do t'ju sprovojmë me diçka nga frika dhe uria, edhe me humbje të pasurisë dhe të jetës e të fryteve. Dhe ti (Muhammed) përgëzoi durimtarët". (el-Bekare, 155)
"...Vetëm ata që janë të durueshëm realizojnë shpërblim të pakufizuar". (ez-Zumer, 10)
"Por kush duron dhe falë, ajo është nga punët e mençura". (esh-Shurâ 43)
"...Kërkoni ndihmë për vete duke duruar dhe duke kryer faljen! All-llahu pa dyshim është me durimtarët". (el-Bekare, 153)
"Ne do t'ju sprovojmë derisa t'i dallojmë luftëtarët nga mesi juaj dhe durimtarët". (Muhammed, 31)
Ajetet të cilat flasin për sabrin dhe shpjegojnë rëndësinë e tij janë të shumta dhe të njohura, kurse në vazhdim ja hadithet e Alejhisselamit:
20. Nga Ebu Malik el-Harith ibn Asim el-Esh'arij r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Pastërtia është gjysma e imanit (besimit), el-hamdu li-l-lahi (falënderimi All-llahut) ia plotëson (besimtarit) peshojën (e veprave), subhanall-llahi velhamdu li-l-lahi (lavdia dhe falënderimi All-llahut) e mbush krejt në mes të qiejve dhe të Tokës, namazi është dritë (e zemrës), sadakaja (lëmosha) është dëshmi (e besimit), durimi (sabri) është shkëlqim, kurse Kur'ani është argument për ty ose kundër teje. Çdo njeri kur gdhin, shpirtin e vet e shet, e shpëton ose e shkatërron". (Muslimi)
21. Nga Ebu Seid Sa'd ibni Malik el-Hudrij r.a. transmetohet se ka thënë: "Një grup njerëzish prej Ensarëve kërkoi (gjësende të ndryshme) nga I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe ai u dha, ata përsëri kërkuan, e ai prap u dha çka kërkuan derisa nuk i mbeti atij asgjë, e kur harxhoi krejt çka kishte ju tha atyre: "Çdo gjë të mirë që posedoj do t'ju jap, asgjë nuk do të kursej as s'do të mbaj për vete, por kush kërkon nderë (duke mos zgjatur dorën dhe edhe pse ka shumë nevojë) All-llahu do ta nderojë, e kush kërkon të jetë i pavarur (të këtë sa mos t'ia shtrijë dorën tjetërkujt), All-llahu do ta pavarësojë, e kush bën shumë durim, All-llahu do t'i ndihmojë në durim. Askujt nuk i është dhënë dhuratë më e mirë dhe më e rëndësishme se sa durimi (sabri)". (Muttefekun alejhi)
22. Nga Ebu Jahja Suhejb ibn Sinan r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "E çuditshme është çështja e besimtarit. Çështja e tij është krejt mirë për të dhe nuk është e tillë për askënd tjetër. Nëse besimtarin e godet gëzimi, ai falënderon (All-llahun), e kjo i sjell dobi, kurse nëse e godet e keqja, ai bën durim (sabër) andaj edhe kjo i sjell dobi". (Muslimi)
23. Transmetohet nga Enesi r.a. që thotë: "Pasi që e rëndoi sëmundja Pejgamberin s.a.v.s., e kaploi mundimi i vdekjes, ndërsa Fatimeja r.anha tha: "O mundimi i babait tim!" (Ai alejhisselam) Tha: "Pas sodit, babai yt nuk do të ketë më mundime". Kurse pasi ndërroi jetë Alejhisselami, Fatimeja r.a. tha: "O babai, im iu përgjigje thirrjes së Zotit tënd, o babai im xhenneti Firdeus u bë shtrati yt, o babai im, te Xhibrili po e ndajë pikëllimin tim". Ndërkaq, kur u varros, Fatimeja r.a. tha: "A u pajtuan shpirtrat tuaj që të hedhin dhé mbi Të Dërguarin e All-llahut?" (Buhariu)
24. Transmetohet nga Ebu Zejd Usame ibn Zejd ibn Hârithe - rob i liruar i Të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s., i dashur i tij dhe bir i të dashurit të tij r.a. se ka thënë: "Vajza e Pejgamberit s.a.v.s. më dërgoi tek Alejhisselami me porosi se djalin e ka të sëmurë për vdekje, që të vijë tek ajo. Pejgamberi e kthen me selam dhe i thotë: "Vërtet, e All-llahut është gjithçka që merr, gjithçka që jep dhe çdo gjë tek Ai është me afat të caktuar, andaj le të bëjë durim duke llogaritur shpërblim me të tek All-llahu". Vajza e Alejhisselamit e dërgoi përsëri dhe i betohet që të vijë. (Alejhisselami) U ngrit në këmbë, e me të ishin: Sa'd ibn Ubade, Muadh ibn Xhebel, Ubej ibn Ka'b, Zejd ibn Thabit dhe të tjerë radijall-llahu anhum. Kur erdhi Pejgamberi te vajza e tij ia dhanë fëmijën në duar, ky e mori në prehrin e vet, trupi i dridhej ndërsa lotët i shpërthyen. Sa'di i tha: "Ç'është kjo, o I Dërguari i All-llahut? (Pejgamberi) Tha: "Kjo është mëshirë të cilën All-llahu e vendos në zemrat e robërve të tij". Kurse sipas një transmetimi tjetër: "Në zemrat e robërve të tij të cilëve dëshiron, dhe njëmend, All-llahu bën mëshirë ndaj robërve të tij që janë të mëshirueshëm". (Muttefekun alejhi)
25. Transmetohet nga Enesi r.a. që thotë: "Pejgamberi s.a.v.s. kaloi pranë një gruaje e cila qante mbi një varr dhe i tha: "Frikësoju All-llahut dhe bëj durim". Gruaja i tha: "Largohu prej meje, sepse ty nuk të ka goditur fatkeqësia ime!" Ajo nuk e njihte Të Dërguarin. Kur i treguan se ai ishte Pejgamberi s.a.v.s. ajo shpejtoi deri te dera e shtëpisë së Pejgamberit dhe pasi nuk gjeti roje te dera, e hapi derën dhe tha: (O I Dërguari i All-llahut) "Unë ty nuk të kam njohur". (Pejgamberi) Tha: "Durimi është në goditjen e parë (sepse atëherë është më së vështiri)". (Muttefekun alejhi)
Në Sahihun e Muslimit qëndron: "Gruaja qante për fëmijën e saj (të vogël)".
26. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "All-llahu i Madhërishëm thotë: "Shpërblimi i robit tim besimtar, kur t'ia merr të dashurin e tij nga banorët e kësaj bote, e ai bën durim për të duke llogaritur shpërblim, është me Xhennet". (Buhariu)
27. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ajo e ka pyetur Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s për murtajën (taun) dhe ai e ka lajmëruar se: "Ishte dënim (vuajtje) që All-llahu ia dërgonte kujt të dojë, kurse për besimtarët e ka bërë mëshirë (rahmet). Nuk ka asnjë rob që gjendet në vendin ku është përhapur murtaja dhe që qëndron në vendin e vet, duke duruar dhe duke llogaritur në shpërblimin e All-llahut (për durim) dhe duke ditur se asgjë nuk mund ta godasë përveç asaj që All-llahu ia ka përcaktuar - e që të mos e ketë shpërblimin e shehidit". (Buhariu)
28. Transmetohet nga Enesi r.a. që thotë se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "All-llahu xh.sh. thotë "Nëse robin tim e sprovoj me dy të dashurit e tij (me humbjen e syve) e ai bën durim, do t'ia kompensoj me Xhennet". (Buhariu)
29. Nga Ata'ibn Ebi Rebahu transmetohet se ka thënë: "Mua ibni Abbasi më ka thënë: "A do të ta tregoj një nga gratë e Xhennetit? "Gjithsesi" - i thashë, e ai më tha: "Kjo grua zezake erdhi te Pejgamberi s.a.v.s. e i tha: "Mua nganjëherë më godet epilepsia dhe unë (në atë gjendje) zhvishem, andaj lute për mua All-llahun e madhërishëm". (Pejgamberi) Tha: "Nëse do, bëj durim në sëmundje, do ta fitosh Xhennetin, e nëse do, po i bëj lutje All-llahut të madhërishëm që të të shërojë". Ajo tha: "Do të duroj". Pastaj ajo vazhdoi: "Unë (në atë gjendje) zhvishem, andaj lute All-llahun që mos të zhvishem". Dhe Pejgamberi i bëri lutje". (Muttefekun alejhi)
30. Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Mes'udi r.a. i cili ka thënë: "Sikur e shikoj Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s se si tregon për njërin nga pejgamberët e All-llahut, salavatull-llahi ve selamuhu alejhim, se si e rrahu populli i vet aq shumë sa e ka përgjakur, ndërsa ai duke e fshirë gjakun nga fytyra thoshte: "O Zoti im, fale popullin tim, se ata nuk dinë". (Muttefekun alejhi)
31. Nga Ebu Seidi dhe Ebu Hurejre r.anhuma përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: "Çkado që e godet muslimanin, qoftë lodhje, pikëllim, brengë, hidhërim, mundim nga sëmundje a fatkeqësi, madje edhe të shpuarit e ferrës - me cilëndo prej këtyre, All-llahu ia shlyen mëkatet atij". (Muttefekun alejhi)
32. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kujt dëshiron All-llahu t'i japë të mira, do të sprovohet nga Ai (në trup, në pasuri, apo në të dashurit". (Buhariu)
33. Nga Enesi r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Assesi askush prej jush mos ta dëshirojë vdekjen e vet për shkak se e ka goditur ndonjë e keqe. E nëse është i detyruar, atëherë le të thotë: O Zoti im, më le të jetoj përderisa jeta të jetë për mua më e dobishme, kurse më vdis nëse vdekja është për mua më e dobishme". (Muttefekun alejhi)
34. Transmetohet nga Ebu Abdull-llah Habbab ibn el-Eret'ti r.a. që thotë: "Iu ankuam Të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. (për persekutimet nga mushrikët) derisa ai ishte i mbështetur nën hije të Qa'besë në burdën e tij që e kishte bërë jastëk, e ne i thamë: "A nuk bënë të kërkosh ndihmë për ne, a nuk do të na bësh lutje (dua)? Ai na tha: "Më parë (para jush), për shkak të fesë e merrnin njeriun, e hapnin një gropë, e vendosnin në të, e pastaj e merrnin sharrën dhe ia vendosnin në kokë dhe e përgjysmonin, pastaj ia rrjepnin mishin dhe lëkurën me krehër hekuri, por as kjo nuk e largonte nga feja e tij. Pasha All-llahun, All-llahu do ta plotësojë këtë fe ashtu që kalorësi do të shkojë prej Sana-së deri në Hadramevt e nuk do të frikësohet prej askujt tjetër përveç prej All-llahut, dhe prej ujkut për kopenë e vet, mirëpo ju po nguteni". (Buhariu)
Në një transmetim shtohet ky citat: "Ai e pat vendosur burdën si jastëk, kurse neve mushrikët ashpër na persekutonin".
35. Nga Enesi r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Kur All-llahu i dëshiron një robi të vet diç të mirë (hajr), Ai ia shpejton dënimin në këtë botë, ndërsa kur All-llahu dëshiron që një rob të vet ta qëllojë e keqja (sherr), Ai ia lë mëkatet e pafalura në këtë botë, ashtu që të vijë me mëkate në Ditën e Gjykimit (dhe aty e gjen e keqja)". Pejgamberi s.a.v.s. po ashtu ka thënë: "Vërtet, madhësia e shpërblimit është sipas madhësisë së vështirësisë (fatkeqësisë). Vërtet, All-llahu kur e do një popull, Ai e sprovon me fatkeqësi. Kush është i kënaqur me All-llahun në fatkeqësi (bela), edhe All-llahu është i kënaqur me të, ndërsa kush hidhërohet për këtë, edhe All-llahu hidhërohet me të". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
36. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Nuk është trim ai që fiton në (mundje), por trim është ai që e përmban veten nga zemërimi". (Muttefekun alejhi)
37. Nga Sulejman ibn Sured r.a. përcillet se ka thënë:"Isha ulur me Pejgamberin s.a.v.s. kurse dy njerëz grindeshin ndërmjet veti. Njëri prej tyre u skuq prej zemërimit dhe iu frynë damarët e qafës. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: "Vërtet unë e di një fjalë që nëse e thotë do t'i kalojë ajo që e ka gjetur. Nëse thotë: E udhu bi-l-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim (I mbështetem All-llahut nga djalli i mallkuar), do t'i kalojë ajo që e ka kapluar". Të pranishmit i thanë: "Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë që t'i mbështetesh All-llahut nga djalli i mallkuar". (Muttefekun alejhi)
38. Nga Muadh ibn Enesi r.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: " Kush e përmban zemërimin e tij atëherë kur ka mundësi t'ia kthejë (personit që e ka zemëruar), All-llahu i Madhërishëm në Ditën e Gjykimit do ta ftojë që para të gjitha krijesave ta zgjedhë cilën të dojë nga hyritë". (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu thonë se është hadith hasen)
39. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet: "Një njeri i tha Të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s.: "Më porosit diçka (më përudh)". I Dërguari tha : "Mos u zemëro!" Ky e përsëriti pyetjen disaherë. I Dërguari sërish tha: "Mos u zemëro!". (Buhariu)
40. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Besimtarit dhe besimtares nuk i pushojnë së godituri fatkeqësitë në vetveten e tij, në fëmijët e tij dhe në pasurinë e tij, derisa të takohet me All-llahun e madhërishëm kur në të nuk do të mbetet asnjë mëkat". (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
41. Nga Ebu Ibrahim Abdull-llah ibn Ebi Evfa r.anhuma përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. në një prej ditëve kur e pritte takimin me armikun deri në fillim të perëndimit të diellit, u ngrit dhe të pranishmëve u tha: "O njerëz, mos e dëshironi përleshjen me armikun, luteni All-llahun për shëndet, por kur të përlesheni me armikun, atëherë bëhuni të qëndrueshëm dhe dijeni se Xhenneti është nën hije të shpatave". Pastaj Pejgamberi s.a.v.s. tha: "O Zoti im, që je Shpallës i Librit, Lëvizës i reve, Mundës i aleatëve, mundi ata dhe neve na ndihmo ndaj tyre!" (lutja u bë në Luftën e Hendekut). (Muttefekun alejhi)
Ndihma dhe suksesi janë nga All-llahu xh.sh..
- Besimi i fortë dhe i sinqertë
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"O besimtarë, frikësojuni All-llahut dhe jini me ata që janë të sinqertë!" (et-Tewbe, 119)
".. Edhe të sinqertëve e të sinqertave." (el-Ahzab, 35)
".. Do të ishte më mirë për ata të jenë besnikë ndaj All-llahut". (Muhammed,21)
Kurse prej haditheve mbi këtë temë janë edhe këto:
42. Nga Ibni Mes'udi, r.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: "Sinqeriteti (sidk) shpie në mirësi, kurse mirësia shpie në Xhennet. Vërtet njeriu i cili vazhdimisht është i sinqertë (në besim dhe në të folur), tek All-llahu shkruhet besimtar i vërtetë (siddik). Gënjeshtra shpie në prishje (morale), kurse prishja shpie në Xhehennem. Njeriu që gënjen vazhdimisht, më në fund tek All-llahu shkruhet gënjeshtar". (Muttefekun alejhi)
43. Nga Ebu Muhammed el-Hasan ibn Ali ibn Ebi Talib r.a. përcillet se ka thënë: "Kam mbajtur në mend se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Largohu prej gjithçkaje që është e dyshimtë, kurse përmbaju asaj që nuk është e dyshimtë. Vërtet sinqeriteti në besim është siguri, kurse gënjeshtra është dyshim". (Tirmidhiu thotë se është hadith sahih)
44. Nga Ebu Thabiti, e është thënë nga Ebu Seidi, e është thënë edhe nga Ebu-l-Velidi, Sehl ibn Hunejfi që ishte pjesëmarrës i Luftës së Bedrit thuhet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: "Kush dëshiron dhe kërkon sinqerisht nga All-llahu që të jetë shehid, All-llahu do t'ia japë gradën e shehidit edhe nëse vdes në shtratin e vet". (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"I cili të sheh kur ngrihesh të kryesh faljen, namazin, me të tjerët". (esh-Shuara, 2l8-2l9)
"Ai është me ju, kudo qofshi". (el-Hadid, 4)
"Për All-llahun nuk ka asgjë të fshehur,as në tokë e as në qiell". (Ali Imran, 5)
"Sepse Zoti yt është njëmend në pritë". (el-Fexhr,l4)
"Ai e di ç'fshehin sytë mashtrues dhe ç'fshehin kraharorët". (el-Mu'minu, l9)
Ajetet e Kur'anit mbi këtë temë janë të njohura dhe të shumta, kurse prej haditheve po i theksojmë disa:
45. Transmetohet nga Umer ibn Hattabi r.a. se ka thënë: "Një ditë ishim duke ndenjur tek I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur u duk një njeri me rroba shumë të bardha dhe flokë shumë të zeza. Në të nuk hetohej shenja e udhëtimit dhe askush prej nesh nuk e njohëm.U ul pranë Pejgamberit s.a.v.s. duke i mbështetur gjunjtë e vet në gjunjtë e tij, i vendosi duart e veta në kofshën e tij dhe tha: "O Muhammed, më trego ç'është Islami?" I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: "Islami është të dëshmosh se nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muhammedi është i dërguar i All-llahut, ta kryesh namazin, ta ndash zekatin, ta agjërosh Ramazanin, ta vizitosh Qa'benë, nëse ke mundësi ta bësh këtë!" Ai tha: "Të vërtetën e the". Ne u çuditëm: Po e pyet dhe po ia vërteton. Ai tha: "Më trego, ç'është imani? (Pejgamberi) Tha: "Të besosh All-llahun, engjëjt e Tij, librat e Tij, të dërguarit e Tij, Ditën e fundit dhe të besosh në të caktuarit e Tij të të mirës dhe të keqes". Tha: "Të vërtetën e the". Tha: "Më trego ç'është ihsani?" (Pejgamberi) Tha: "Ta adhurosh All-llahun sikur ta shohësh, sepse edhe pse ti nuk e sheh, Ai vërtet të sheh ty". Tha: "Më trego ç'është çasti (i fundit, Dita e shkatërrimit)?" (Pejgamberi) Tha: "Për këtë i pyeturi nuk di më shumë nga ai që pyet". Tha: "Më trego mbi shenjat e tij?" (Pejgamberi) Tha: "Kur robëresha t'i lind vetes zonjushë, kur të shihen barinjtë kembëzbathur, të zhveshur e të mjerë se si garojnë në ndërtimin e godinave të mëdha". Pastaj shkoi, kurse unë mbeta një kohë. Pastaj (I Dërguari) tha: "O Umer, a e di kush ishte pyetësi?" Thashë: "All-llahu dhe I Dërguari i Tij më së miri e dinë". Tha: "Vërtet ishte Xhibrili, erdhi t'ua mësojë fenë tuaj". (Muslimi)
46. Nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunadeh dhe Ebu Abdurrahman Muadh ibn Xhebeli r. anhuma transmetohet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Ki ndërmend (frikësohu) All-llahun kudo që të jeshë. Të keqen përcille me të mirë, ajo do ta fshijë të keqen. Dhe me njerëzit bëhu i moralshëm-me moral dhe sjellje të mira". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
47. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. i cili ka thënë: "Isha pas Pejgamberit s.a.v.s. një ditë, kur më tha: "O vogëlush, unë po t'i mësoj disa fjalë: Ruaje All-llahun (duke i kryer urdhrat e Tij dhe duke u larguar nga ndalimet e Tij), dhe Ai ty do të ruajë, ruaje All-llahun dhe Ai do të jetë me ty (do të mbrojë dhe ndihmojë), nëse dikënd e lut, atëherë lute vetëm All-llahun, nëse kërkon ndihmë, atëherë kërko vetëm prej All-llahut, dije se sikur mbarë populli të mblidhet për të ndihmuar në diçka, ata nuk mund të të ndihmojnë asgjë më tepër se sa që të ka përcaktuar All-llahu. Po edhe sikur të mblidhen për të dëmtuar diçka, ata nuk do t'ia dalin të të dëmtojnë përveç asaj që All-llahu të ka përcaktuar. Lapsat (për shënimin e përcaktimeve) janë ngritur, kurse ngjyra e shkrimit (të fatit) është tharë. (Don të thotë:nuk mund të shlyhet dhe të ndryshohet përcaktimi)". (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen sahih)
Kurse në një transmetim tjetër të këtij hadithi shënohen edhe këto fjalë: "Ruaje All-llahun, do ta gjesh përpara teje, njihe All-llahun (duke e respektuar) në rehati, e Ai ty do të njohë (me ndihmën e Tij) në vështirësi, dije se ajo prej të cilës ke shpëtuar nuk ka mundur të të godasë, dhe asaj që të ka goditur nuk ke mundur t'i shpëtosh, dije se fitorja arrihet me durim, kurse suksesi me mundim dhe se pas vështirësive vjen lehtësimi."
48. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: "Vërtet ju i bëni disa punë të cilat në sytë tuaj janë më të vogla se qimja e flokut, kurse ne në kohën e Të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. i numëronim dhe konsideronim prej gabimeve (mëkateve) më të mëdha". (Buhariu)
49. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet All-llahu i Madhëruar është xheloz. Xhelozia e All-llahut vjen në shprehje kur njeriu i bën ato vepra të cilat i ka ndaluar All-llahu". (Muttefekun alejhi)
50. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: "Tre njerëz nga Beni Israilët, All-llahu xh.sh. dëshiroi t'i sprovojë. Njëri prej tyre ishte zgjeban, i dyti qelan kurse i treti i verbër. All-llahu ua dërgoi një engjëll i cili së pari i vjen zgjebanit dhe i thotë: "Ç'kishe dëshiruar më së shumti?" Tha: "Më së shumti kisha dëshiruar të kem ngjyrë dhe lëkurë të mirë dhe të çlirohem nga kjo për shkak të së cilës më urrejnë njerëzit". Engjëlli e fërkoi me dorë dhe prej tij ranë krejt zgjebet dhe e fitoi ngjyrën e mirë (të trupit). (Pastaj engjëlli) Tha: "Cilën pasuri më së shumti e dëshiron?" Tha: "Devetë - ose lopët" (nuk i kujtohet sakt transmetuesit), ai ia jep një deve barsë dhe i thotë: "All-llahu të bekoftë me të!" Pastaj shkoi te qelani dhe i tha: "Ç'kishe dëshiruar më së shumti?" (Qelani) Tha: "Flokë të bukura dhe të largohet prej meje ajo prej së cilës njerëzit neveriten nga unë." Engjëlli e fërkon dhe ai shërohet e i jipen flokë të bukur. (Engjëlli) Tha: "Cilën pasuri e dëshiron më së shumti?" (Qelani) Tha: "Lopët". Engjëlli ia jep një lopë barsë dhe i thotë: "All-llahu të bekoftë me të". Engjëlli i shkon të verbërit e i thotë: "Ç'kishe dëshiruar më së shumti?" (I verbëri) Tha:" Të ma kthejë All-llahu të pamurit, që t'i shoh njerëzit". Engjëlli e fërkon dhe All-llahu ia kthen të pamurit. (Engjëlli) Tha:" Cilën pasuri e dëshiron më së shumti?" (I verbëri) Tha: "Dhentë!" Engjëlli ia jep një dele që lind. Te të tre pasuria u shtua e u rrit kështu që njëri (zgjebani) e bëri një luginë me deve, i dyti (qelani) e bëri një luginë me lopë dhe i treti (i verbëri) e bëri një luginë me dele. Pas kësaj engjëlli i vjen zgjebanit në formën dhe pamjen e tij të mëparshme e i thotë: "Unë jam një njeri i mjerë, më janë këputur lidhjet në këtë udhëtim timin, andaj sot askush nuk mund të më ndihmojë përveç All-llahut, e pastaj ti, andaj po të lutem në emrin e Atij që të ka dhënë ngjyrë dhe lëkurë aq të bukur dhe që të ka dhënë kaq deve, të më japësh një deve që të mund ta vazhdoj rrugën". (Ish-zgjebani, tash pasanik) Tha: "Jo, unë kam shumë obligime (borxhe). (Engjëlli) I tha:"Sikur po të njoh unë ty, a mos ke qenë një zgjeban nga i cili neveriteshin njerëzit, një i varfër të cilin All-llahu e ka pasuruar! "Tha: "Unë këtë pasuri e kam trashëguar nga të parët e mëdhenj". (Engjëlli i) Tha: "Nëse po gënjen, le të të kthejë All-llahu në atë gjendje në të cilën ke qenë".
Engjëlli pastaj i shkon qelanit - por në formën dhe pamjen e tij të mëparshme e i thotë ashtu siç i tha zgjebanit, por edhe ky i përgjigjet ashtu siç iu pat përgjigjur zgjebani. (Engjëlli) Tha: "Nëse po gënjen le të të kthejë All-llahu në atë gjendje në të cilën ke qenë!"
Pastaj engjëlli i shkon ish të verbërit, por në formën dhe pamjen e tij të mëparshme dhe i thotë: "Unë jam i mjerë dhe udhëtar, më janë këputur lidhjet në këtë udhëtim timin, andaj sot askush nuk mund të më ndihmojë përveç All-llahut, pastaj ti. Të lutem me atë që të ka kthyer të pamurit, më jep një dele, që (të ndihmohem me të e) të vazhdoj rrugën". (Ish i verbëri) Tha: "Vërtet unë kam qenë i verbër, por All-llahu ma ka kthyer të pamurit, merr vëlla çka të duash dhe lë çka të duash! Pasha All-llahun, asgjë sot nuk të ndaloj të marrësh në emër të All-llahut të Gjithëfuqishëm e të Madhërishëm. (Engjëlli) Tha: "Mbaje krejt pasurinë, ju vetëm keni qenë të sprovuar. All-llahu është i kënaqur me ty, kurse është i hidhëruar me dy shokët e tu". (Muttefekun alejhi)
Në transmetimin e Buhariut qëndron: "Nuk të falënderoj nëse lë diçka që të nevojitet".
51. Nga Ebu Ja'la Shedad ibn Evs r.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: "Mendjemprehtë është ai që e kontrollon vetveten dhe punon për jetën pas vdekjes, kurse kokëtul është ai që ndjek dëshirat e epshit të vet dhe (pa kurrfarë merite) shpreson se All-llahu do t'ia falë". (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
52. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "Nga e mira e Islamit të njeriut është lënia e asaj nga ajo që nuk i intereson". (Hadith hasen. Transmeton Tirmidhiu dhe të tjerët)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"O besimtarë, frikësojuni All-llahut me devotshmëri të vërtetë". (Ali Imran, l02)
"Prandaj, shprehni devotshmëri All-llahut sa të mundeni". (et-Tegabun, l6)
"O besimtarë! Frikësojuni prej All-llahut dhe flisni vetëm të vërtetën!" (el-Ahzab, 70)
Ajetet që urdhërojnë për devotshmëri janë të shumta dhe të njohura. Po ashtu All-llahu i Madhërishëm thotë:
"...Ai që i ruhet All-llahut, për atë ka rrugëdalje. Dhe do ta furnizojë prej nga nuk e kujton fare". (et-Talak 2-3)
"...Nëse i frikësoheni All-llahut Ai do t'ju bëjë të aftë ta dalloni të pavërtetën nga e vërteta dhe do t'i largojë veprat tuaja të këqija e do t'ua falë. All-llahu është bamirës i madh". (el-Enfal, 29)
Ajetet rreth kësaj temë janë të shumta dhe të njohura, kurse prej haditheve ja disa:
53. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që thotë se e kanë pyetur Pejgamberin: "O I Dërguari i All-llahut, cili është njeriu më i ndershëm?" (Pejgamberi) Tha: "Ai që është më i devotshëm". (Të pranishmit i) Thanë: "Nuk të pyetëm për këtë". (Pejgamberi) Tha: "Jusufi është pejgamber i All-llahut, bir i pejgamberit të All-llahut, bir i pejgamberit të All-llahut, bir i dostit (halilit) të All-llahut". Thanë: "Ne as për këtë nuk të pyetëm!" (Pejgamberi) Tha: "Atëherë për të parët e arabëve po më pyetni? Më të dalluarit prej tyre në xhahilijjet do të jenë më të dalluarit në Islam nëse vetëdijësohen (e pranojnë Islamin)". (Muttefekun alejhi)
54. Nga Ebu Se'id el-Hudrij r.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: "Vërtet kjo botë (dunjaja) është e ëmbël dhe tërheqëse dhe vërtet All-llahu juve në të ju ka bërë mëkëmbës (zëvendës), Ai ju vështron si veproni, andaj ruajuni dunjasë dhe ruajuni grave, sepse vërtet intriga (fitneja) e parë e Beni Israilëve ka qenë për shkak të grave". (Muslimi)
55. Nga Ibni Mes'udi përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: "O Zoti im, unë të lutem Ty për udhëzim (përudhje), për devotshmëri, për ndershmëri dhe për pavarësi (nga njerëzit)". (Muslimi)
56. Nga Ebu Tarif Adij ibn Hatim et-T'aij r.a. përcillet se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Kush betohet me betim për diçka, e pastaj vëren diç më të devotshme (se ajo për të cilën është betuar), le ta marrë (apo veprojë) atë që është më e devotshme (duke e thyer-shkelur betimin!)". (Muslimi)
57. Nga Ebu Umame Suddejj ibn Axhlan el-Bahilij r.a. përcillet se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke e mbajtur hutbenë në Haxhxhin lamtumirës ku thotë: "Frikësojuni All-llahut, falni pesë kohët e namazit, agjëroni muajin e agjërimit, jepni zekatin e pasurisë suaj dhe respektoni udhëheqësit tuaj, kështu do të hyni në Xhennetin e Krijuesit tuaj". (Tirmidhiu në fund të kaptinës për namazin thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
"Dhe kur besimtarët i panë aleatët, thanë: Kjo është ajo që na pat premtuar All-llahu dhe Pejgamberi i Tij; All-llahu dhe I Dërguari i Tij e kanë folur të vërtetën dhe kjo atyre vetëm ua ka forcuar besimin dhe bindshmërinë". (el-Ahzab, 22):
"Ata të cilëve kur u thanë njerëzit: "Po tubohen njerëzit për shkak tuajin, kini frikën", ajo ua forcoi besimin dhe thanë: "Na mjafton All-llahu, eh sa Zot i mirë është Ai" dhe u kthyen aleatët me mirësinë e All-llahut. Nuk i qëlloi (besimtarët) kurrfarë e keqe dhe pasuan kënaqësinë e All-llahut. All-llahu është i mirë pa masë". (Ali Imran, 173-174)
"Ti kij bindje (mbështetje) në atë që është i gjallë, që nuk vdes". (el-Furkan, 58)
"...Dhe besimtarët vetëm tek All-llahu le të mbështeten!" (Ibrahim, 11)
"..E kur të vendosësh, atëherë mbështetu tek All-llahu". (Ali Imran, l59)
Ajetet për urdhrin e mbështetjes (në All-llahun) janë të shumta dhe të njohura. I Lartmadhërishmi thotë:
"Kush mbështetet tek All-llahu, pa dyshim Ai i mjafton atij". (et-Talak, 3)
"Besimtarë të vërtetë janë ata, zemrat e të cilëve kur përmendet All-llahu mbushen me frikë, e kur u lexohen ajetet e Tij, ua shtojnë besimin dhe që mbështeten vetëm te Zoti i tyre". (el-Enfal, 2)
Ajetet për vlerën e tevekkulit janë të shumta dhe të njohura. Në vazhdim po i theksojmë hadithet mbi këtë temë:
58. Transmetohet nga Ibni Abbasi r. anhuma se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "O Zoti im, Ty të jam dorëzuar, Ty të kam besuar, në Ty jam mbështetur, te Ti jam kthyer dhe në emër Tënd hasmohem. O Zoti im, i mbështetem madhërisë Tënde, nuk ka zot tjetër përveç Teje, të më ruash nga lajthitja. Ti je i gjallë që nuk vdes, kurse xhinnët dhe njerëzit vdesin". (Muttefekun alejhi)
Ky është transmetim i Muslimit kurse Buhariu e ka shkurtuar.
59. Transmetohet po ashtu nga Ibni Abbasi r.a. se ka thënë: "Hasbunall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Na mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës). Këtë shprehje e ka thënë Ibrahimi s.a.v.s. kur e kanë hedhur në zjarr. E ka thënë Muhammedi s.a.v.s. kur (armiqtë) i kanë thënë: "Vërtet njerëzit (armiqtë tuaj) kanë tubuar grumbull të madh kundër jush, andaj frikësohuni. Përkundrazi, kjo ua shtoi e ua forcoi besimin (besimtarëve) dhe thanë: "Hasbunall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Na mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës)". (Buhariu)
Në një transmetim tjetër nga Ibni Abbasi r.a. thuhet: "Fjala e fundit e Ibrahimit s.a.v.s. kur e kanë hedhur në zjarr, ka qenë: "Hasbijall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Më mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës)
Në një transmetim tjetër nga Ibni Abbasi r.a. thuhet: "Fjala e fundit e Ibrahimit s.a.v.s. kur e kanë hedhur në zjarr, ka qenë: "Hasbijall-llahu ve ni'me-l-vekil" (Më mjafton All-llahu, Ai është më i miri mbrojtës)
60. Transmetohet nga Umeri r.a. se e ka dëgjuar Të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: "Sikur ju të mbështeteshit në All-llahun me mbështetje të njëmendtë, do t'ju furnizonte siç i furnizon shpezët, gdhijnë të uritur, ndërsa ngrysen të ngopur". (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
61. Transmetohet nga Ebu Umarete el-Berá ibn Azib r. anhuma se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: "O filan, kur të biesh në shtratin tënd, thuaj: 'O Zoti im, shpirtin tim ta dorëzova Ty, fytyrën time e drejtova kah Ti, çështjen time ta dorëzova Ty, shpinën time e mbështeta te Ti - duke shpresuar në Ty dhe duke u frikësuar nga Ti, nuk ka nga Ti vendstrehim as vendshpëtim përveç te Ti. Kam besuar në Librin Tënd të cilin e ke shpallur dhe në Pejgamberin Tënd që e ke dërguar'. Nëse vdesish atë natë, do të vdesish me iman, e nëse gdhihesh, atëherë (gdhihesh) i shpërblyer me mirësi". (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër të dy sahihëve thuhet: "Më ka thënë I Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: "Kur të nisesh për në shtrat merr abdest sikur për namaz, pastaj bjer në anën tënde të djathtë dhe thuaj atë që u cek më lartë". Pastaj tha: "Bëri këto fjalët të fundit që i thua (para gjumit)!"
Në një transmetim tjetër të dy sahihëve thuhet: "Më ka thënë I Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: "Kur të nisesh për në shtrat merr abdest sikur për namaz, pastaj bjer në anën tënde të djathtë dhe thuaj atë që u cek më lartë". Pastaj tha: "Bëri këto fjalët të fundit që i thua (para gjumit)!"
62. Transmetohet nga nëna e besimtarëve, Ummi Seleme, emri i së cilës ishte Hind bintu Ebi Umejje Hudhejfe el-Mahzumijje r. anha, se Pejgamberi s.a.v.s. kur dilte nga shtëpia e tij thoshte: "Në emër të All-llahut, mbështetem në All-llahun: O Zoti im, të drejtohem për mbrojtje të mos lajthitem e as të më lajthis dikush, të mos rrëshqas e as të rrëshqitem nga dikush, të mos bëj zullum e as të më bëjnë zullum, të mos injoroj kënd, e as mos të injorohem nga të tjerët". (Hadithi sahih, e transmetojnë Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe të tjerë me senede sahih. Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih. Ndërsa ishte në shprehje të Ebu Davudit)
63. Nga Enesi r.a. transmetohet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush thotë – kur del prej shtëpisë – Në emër të All-llahut, jam mbështetur në All-llahun dhe nuk ka kurrfarë fuqie as forcë përveç në All-llahun – i thuhet atij: „Je i udhëzuar, i mbrojtur dhe i ruajtur, dhe prej tij ik djalli“. (Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu etj. Tirmidhiu thotë: hadith hasen. Ebu Davudi e shton këtë fjali: „Djalli i thotë djallit tjetër: „Si ia del me njeriun i cili është i udhëzuar, i ruajtur dhe i mbrojtur?“)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Ti shko rrugës së drejtë siç je urdhëruar“. (Hud, ll2)
„Atyre që thonë, Zoti ynë është All-llahu e pastaj qëndrojnë në këtë, u vijnë engjëjt: „Mos u frikësoni dhe mos u pikëlloni por gëzohuni Xhennetit që u është premtuar“. Ne jemi miqtë tuaj në jetën e kësaj bote dhe në botën tjetër. Atje do të keni tërë ato që dëshirojnë shpirtrat tuaj dhe çdo send që të kërkoni. Si shpërblim nga ai që fal dhe është mëshirëplotë“. (Fussilet, 30-32)
„Ata që thonë: Zoti ynë është All-llahu dhe qëndrojnë në këtë, të mos frikësohen as të mos pikëllohen! Ata janë banorë të Xhennetit. Aty do të mbesin përgjithmonë si shpërblim për atë çka kanë punuar“. (el-Ahkaf, l3-l4)
64. Nga Ebu Amri – ose Ebu Amrete – Sufjan ibn Abdull-llahu r.a. transmetohet se ka thënë: „Thashë: O I Dërguari i All-llahut! Më thuaj për Islamin atë për çka nuk do të kem nevojë të pyes askënd përveç teje“. Tha: „Thuaj, e besoj All-llahun, pastaj vazhdo me ngulm (në këtë)“. (Muslimi)
-Për kalueshmërinë e kësaj bote, për tmerret dhe çështjet e tjera të Ahiretit, për mangësitë dhe vetedukimin personal dhe nxitjen e vetvetes në korrektësi
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Thuaj! Unë ju këshilloj vetëm një gjë. „Ngrihuni ndaj All-llahut me sinqeritet, dy nga dy, ose një nga një, e pastaj mendoni“. (Sebe, 46)
„Në krijimin e qiejve dhe të tokës, edhe në ndërrimin e natës e të ditës ka me të vërtetë argumente për ata që kanë mend. Për ata që përmendin All-llahun në këmbë, edhe ulur, edhe ratë dhe mendojnë thellë për krijimin e qiejve dhe të tokës. O Zoti ynë, Ti nuk e ke krijuar këtë më kot, qofsh lartësuar! Dhe ruana prej dënimit të zjarrit“. (Ali Imran, l90-l9l)
„A nuk i shikojnë devetë si janë krijuar. Edhe qiellin – sa lart është ngritur. Edhe malet – si janë vënduar. Edhe tokën si është zgjeruar? Ti këshillo – Ti je vetëm këshillues“. (el-Gashije, l7-2l)
„Pse ata nuk shkojnë nëpër botë të shohin si përfunduan“. (Muhammed, l0)
Ajetet për këtë temë janë të shumta, kurse prej haditheve, është hadithi i theksuar më lart: „Njeri i mençur është ai i cili e kontrollon vetveten“. (Hadithi nr. 51 i kësaj përmbledhjeje)
– Që ta pranojë atë me seriozitet dhe pa kurrfarë ngurrimi –
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Por ju bëni konkurrencë me vepra të mira..“ (el-Bekare, l48)
dhe thotë:
„Dhe shpejtoni për të kërkuar falje nga Zoti juaj dhe për në Xhennet, gjerësia e të cilit kap qiejt dhe tokën, e është përgatitur për të devotshmit“. (Ali Imran, l33).
Ndërsa prej haditheve për këtë temë janë këto:
65. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha: „O I Dërguari i All-llahut, cila sadaka e ka shpërblimin më të madh?“ Tha: „Të japësh sadaka kur të jesh i shëndoshë e koprrac, e frikësohesh nga varfëria, dhe e dëshiron pasurinë. Mos e vono këtë gjer kur të vjen shpirti në fyt, e atëherë të thuash: „Jepjani këtë atij dhe këtë atij tjetrit, ndërsa kjo qysh më herët veç ka qenë e tij“. (Muttefekun alejhi)
66. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Bëni vepra të mira para se t’u gjejë njëra prej shtatë soshëve: Mos pritni t’u gjejë varfëria e rëndë, ose pasuria që ju mashtron, ose sëmundja që ju dëmton, ose pleqëria që ju shkatërron, ose vdekja e shpejtë, ose dexhxhalin – ai është më i keqi që pritet e nuk ka ardhë, ose çasti i fundit – kurse çasti i fundit do të jetë më i ziu dhe më i hidhuri“. (Tirmidhiu që ka thënë: hadith hasen)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Ata, të cilët bëjnë luftë për ne, Ne do t’i drejtojmë me siguri rrugëve tona; Ndërkaq All-llahu është me të vërtetë në anën e bamirësve“. (el-Ankebut, 69)
„Por përmende emrin e Zotit tënd dhe Atij përkushtoju plotësisht!“ (el-Muzemmil, 8)
„Dhe adhuro Zotin tënd sa të jesh gjallë (deri në vdekje)“ (el-Hixhr, 99)
„Ai që punon mirë, sa grima – e sheh atë“. (ez-Zelzele, 7)
„…Ndërsa të mirat që tek All-llahu i siguroni për vete qysh më parë, do t’i gjeni edhe më të mëdha tek All-llahu dhe do të fitoni shpërblim edhe më të madh“. (el-Muzemmil, 20)
„…Dhe çkado që jepni për të mirë, All-llahu me siguri e di“. (el-Bekare, 273)
Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.
Kurse prej haditheve të kësaj teme janë këto:
67. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu i Madhërishëm ka thënë: „Kushdo që tregon armiqësi ndaj mikut (velij) Tim, unë do t’i shpall luftë. Me asgjë robi Im nuk mund më mirë të më afrohet, pos me atë me çfarë Unë e kam obliguar dhe vazhdimisht robi Im më afrohet me vepra të mira (nafile), derisa ta dua, e kur ta dua, Unë bëhem veshi i tij me të cilin dëgjon; syri i tij me të cilin sheh; dora e tij me të cilën sulmon fuqishëm; këmba e tij me të cilën ec. I këtilli nëse më kërkon diç, do t’ia jap, e nëse kërkon mbrojtje nga Unë, do ta mbrojë atë“. (Buhariu)
68. Nga Enesi r.a. transmetohet se Pejgamberit s.a.v.s. i është përcjellur nga Krijuesi i tij i Madhërishëm i cili ka thënë: „Kur të më afrohet robi Mua një pëllëmbë, Unë atij i afrohem një krah; kurse nëse ai Mua më afrohet një krah, Unë atij i afrohem një pash, dhe kur të më vjen ai duke ecur, Unë i vijë atij duke vrapuar“. (Buhariu)
69. Transmetohet nga Ibni Abbasi r. anhuma se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Në dy begati janë të papërfillshëm shumica e njerëzve, e ato janë: shëndeti dhe koha e lirë“. (Buhariu)
70. Nga Aisheja r. anha transmetohet të ketë thënë se Pejgamberi s.a.v.s. ngrihej natën (për namaz) aq gjatë saqë këmbët i patën pëlcitur (nga dhembjet), andaj unë i thashë: „Përse po vepron kështu o i Dërguari i All-llahut, kur t’i ka falur ty All-llahu mëkatet e mëparshme dhe të pastajmet?“ Ai tha: „A nuk dua që të jem rob falënderues?“ (Muttefekun alejhi)
Ky është citat i Buhariut. Si ky është edhe në sahihajn në transmetim të Mugire ibn Shu’be.
71. Transmetohet se Aisheja r. anha ka thënë: „Kur vinte dhjetëshja (dhjetë ditët e fundit të Ramazanit) i Dërguari i All-llahut s.a.v. e gjallëronte natën (me ibadet), e zgjonte familjen e tij, angazhohej më tepër dhe vetmohej (për ibadet dhe izolim prej grave)“. (Muttefekun alejhi)
72. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Besimtari i fortë (në besim) është më i mirë dhe më i dashur tek All-llahu se sa besimtari i dobët, dhe te secili ka dobi. Kujdesu për atë që të sjell dobi. Kërko ndihmë nga All-llahu e mos u bëj i dobët.Nëse të godet diçka, mos thuaj: sikur të veproja kështu do të ndodhte kjo, por thuaj: All-llahu e ka caktuar dhe çka ka dashur Ai ka vepruar. Sepse „lev-i“ (sikur të…) e fillon veprimin e djallit“. (Muslimi)
73. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Xhehennemi është i rrethuar me epshe, kurse Xhenneti është i rrethuar me vështirësi“. (Muttefekun alejhi)
74. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Të vdekurin e përcjellin tri gjëra: familja e tij, pasuria e tij dhe veprat e tij. Dy kthehen kurse një mbetet me të. Kthehet familja dhe pasuria e tij, kurse me të mbesin veprat e tij“. (Muttefekun alejhi)
75. Nga Ibni Mes’udi transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Secilit prej jush Xhenneti i është më i afërt se sa rripi i sandalles (lidhësja e këpucës) së tij, e po ashtu është edhe Xhehennemi“. (Buhariu)
76. Nga Ebu Abdull-llah – Abdurrahman Thevbán, shërbëtor (mevlá) i të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s., duke thënë: „Të rekomandoj të bësh shumë sexhde, sepse ti nuk bën asnjë sexhde për All-llahun e që All-llahu të mos lartësojë ty nga një shkallë dhe ta shlyen me të nga një mëkat“. (Muslimi)
77. Transmetohet nga Ebu Safván Abdull-llah ibn Busr el-Eslemij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Njeriu më i mirë është ai që jeton gjatë dhe bën vepra të mira“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
78. Nga Ebu Mes’ud Ukbe ibn Amr el-Ensarij r.a. transmetohet se ka thënë: „Pasi u shpall ajeti i sadakasë, ne asokohe punonim si hamej, pastaj erdhi një njeri dhe dha shumë pasuri sadaka. (Të pranishmit) Thanë: „Dëshiron të tregohet“, pastaj erdhi një njeri tjetër dhe dha një tas sadaka. Thanë: „Vërtet All-llahu është i panevojshëm për këtë tas!“ Me atë rast u shpall ajeti: „Ata që përgojojnë besimtarët në dhënien vullnetare të kontributeve, madje i përbuzin edhe ata të cilët japin me përpjekje të madhe.“ (et-Tewbe, 79) (Muttefekun alejhi)
79. Nga Seid ibn Abdul-Aziz, nga Rebija ibn Jezid, nga Ebu Idris el-Havláni, nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunade r.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. transmeton nga All-llahu i Gjithëfuqishëm, që ka thënë: „O robtë e Mi! Unë ia kam ndaluar dhunën Vetes dhe e kam ndaluar edhe ndër ju, prandaj mos i bëni dhunë njëri-tjetrit. O robtë e Mi! Të gjithë ju jeni të lajthitur, përveç atij që e përudhi Unë, prandaj kërkoni udhëzime nga Unë, do t’ju përudhë. O robtë e Mi! Të gjithë ju jeni të uritur, përveç atij që e ushqej Unë, prandaj kërkoni t’ju ushqej, do t’ju ushqej. O robtë e Mi! Të gjithë ju jeni të zhveshur, përveç atij që e veshi Unë, prandaj kërkoni veshje nga Unë, do t’ju vesh. O robtë e Mi! Vërtet ju gaboni natën dhe ditën, kurse Unë i fali të gjitha mëkatet, prandaj kërkoni nga Unë falje, do t’ju fal. O robtë e Mi! Ju kurrë nuk mund të arrini tek ajo me çka Mua dëm do të më shkaktonit që të më dëmtonit, as që ndonjëherë do të arrini tek ajo që Mua dobi do të më sjellë, që të më kontribuonit. O robtë e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ishin të devotshëm, si zemra më e devotshme e njërit nga ju, kjo nuk do ta shtonte sundimin Tim në asgjë.
O robtë e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ishin të prishur si zemra më e prishur e njërit nga ju, kjo nuk do ta pakësonte sundimin Tim në asgjë. O robtë e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ngriheshi (qëndroni) në një vend dhe dëshirat dhe lutjet Mua të m’i drejtoni, dhe Unë t’i përgjigjesha lutjes së çdonjërit, kjo nuk do ta zvogëlonte atë që kam Unë përpos sa zenë vend gjilpëra kur ngulitet në det. O robtë e Mi! Çdo gjë varet nga veprat tuaja, të cilat tek Unë janë të ruajtura dhe të llogaritura, kurse për të cilat Unë do t’ju shpërblej. Kush gjenë mirë, le ta falënderojë All-llahun kurse kush gjenë të kundërtën, mos ta fajësojë askë përveç vetvetes“. (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„A nuk ju kemi lënë të jetoni mjaft, e ai që ka dashur të mendojë ka pasur mjaft kohë, madje ju erdhi edhe Pejgamberi!“ (el-Fatir, 37)
Ibni Abbasi dhe dijetarët tjerë islamë rreth kuptimit të këtij ajeti thonë: „A nuk ju kemi lënë të jetoni 60 vjet“ dhe këtë e provojnë me hadithin që do të theksohet më poshtë. Thonë edhe për 18 vjet ose 40 vjet. Po ashtu, El-Hasani, el-Kelbiu dhe Mesruki transmetojnë nga Ibni Abbasi se kur ndonjëri prej medinasve mbushte 40 vjet, vetmohej për ibadet. Kurse për pjesën e ajetit: „Madje u erdhi edhe Pejgamberi“ Ibni Abbasi dhe Xhumhuri thonë: „Ai është Pejgamberi Muhammed s.a.v.s.“, e ka pasur edhe mendime të tjera.
Kurse hadithet mbi këtë temë janë:
80. Nga Ebu Hurejre transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „All-llahu e arsyeton njeriun që ia ka shtyer exhelin derisa t’i ketë mbushë gjashtëdhjetë vjet“. Dijetarët thonë: Kuptimi i hadithit është: Pas këtij afati (gjashtëshjetë vjet) All-llahu nuk i jep rast njeriut të arsyetohet.
81. Transmetohet nga Aisheja r. anha se ka thënë: „Pasi u shpall sureja En-Nasr („Kur vjen ndihma e fitorja e All-llahut“), i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. nuk ka falë asnjë namaz e të mos ketë thënë: „Suhbhaneke rabbena ve bi hamdike, All-llahummagfir lî“ (Lavdia të qoftë Ty, Krijuesi ynë dhe qofsh i falënderuar. O All-llahu im, më fal) (Muttefekun alejhi)
Sipas një transmetimi tjetër në dy sahihët nga Aisheja r.a. transmetohet: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. shpeshherë thoshte në kërrusjet (ruku‘) dhe në sexhdet e tij: „Subhânekall-llahumme rabbenâ ve bihamdike, All-llahummagfir lî“ (Lavdia të qoftë Ty, Krijuesi ynë dhe qofsh i falënderuar, O All-llahu im, më fal), duke e bërë kështu te’vîl Kur’anin. Te‘ vîl i Kur’anit do të thotë: veprim i asaj që urdhërohet në Kur’an sipas fjalëve të Lartmadhërishmit: „Fe sebbih bihamdi rabbike ve-s-tagfirhu“ (Ti madhëroje Zotin tënd me lavdëresa dhe kërko falje nga Ai). Sipas një transmetimi të Muslimit, I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e shpeshtoi të thoshte para se të vdesë: „Subhânekall-llahumme ve bihamdike estagfiruke ve etubu ilejke“ (Lavdia të qoftë Ty, All-llahu im dhe qofsh i falënderuar, te Ti kërkoj falje dhe pendohem). Aisheja r.a. thotë: „I thashë: O i Dërguari i All-llahut, ç’janë këto fjalë të reja që po i thua?“ (Pejgamberi) Tha: „Mua më është dhënë një shenjë (alamet) për ummetin tim, që kur ta shoh, të them: „Idhâ xhâe nasrull-llahi ve-l-fet’hu“ (Kur vjen ndihma e All-llahut dhe fitorja) e deri në fund të sures“. Ndërsa sipas një transmetimi po ashtu të Muslimit, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. shumëherë thoshte: „Subhânall-llahi ve bihamdihî, Estagfirull-llahe ve etubu ilejhi“ (Lavdia i qoftë All-llahut dhe qoftë i falënderuar, kërkoj falje nga All-llahu dhe tek Ai pendohem). Ka thënë (Aisheja): „I thashë: „O i Dërguari i All-llahut po të shoh shpesh se thua: „Subhanall-llahi ve bihamdihî. Estagfirull-llahe ve etubu ilejhi?“ Pejgamberi tha: „Më ka lajmëruar Krijuesi im se unë do të shoh një shenjë (alamet) në ummetin tim, dhe kur ta shoh atë ta shpeshtoj thënien: „Subhanall-llahi ve bihamdihi. Estagfirullahe ve etubu ilejhi“. Unë e kam parë atë, e ajo është: „Idhâ xhâe nasrull-lahi ve-l-fet’hu.“ (Kur vjen ndihma e All-llahut dhe fitorja. Dhe i sheh njerëzit që po hyjnë në fenë e All-llahut grupe-grupe. Ti madhëroje Zotin tënd me lavdëresa dhe kërko falje nga Ai! Ai me të vërtetë e pranon pendimin. (en-Nasr: 1-4)).
82. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Secili njeri do të ringjallet (në Ditën e gjykimit) në gjendjen në të cilën ka vdekur“. (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„…Dhe çka të bëni nga të mirat, All-llahu me siguri e di atë“. (el-Bekare, 215)
„Çkado që të bëni mirë, All-llahu e di.“ (el-Bekare, 197)
„Ai i cili punon mirë, sa grima – e sheh atë“ (ez-Zelzele, 7)
„Kush ka bërë mirë, ka bërë për vete.“ (el-Xhathije, 15)
Për këtë temë ka shumë ajete. Sa u përket haditheve, ato janë mjaft shumë dhe të panumëruara, po i theksojmë disa sosh:
83. Transmetohet nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunade r.a. se ka thënë: „I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, cila është vepra më e mirë?“ Tha: „Besimi në All-llahun dhe lufta (xhihadi) në rrugën e Tij“. I thashë: „Cili lirim robërie është më i miri?“ Ai tha: „Ai që është më i vlefshëm për familjen e tij (aty ku ka shërbyer) dhe që është më i shtrenjtë në çmim“. I thash: „Nëse nuk mund ta bëjë?“ (Pejgamberi) Tha: „Ndihmoji atij që bën mjeshtëri, ose bëni mjeshtëri atij që nuk di mjeshtëri“. Thashë: „O i Dërguari i All-llahut, e çka mendon nëse unë nuk mund të bëj diç nga dobësia?“ (Pejgamberi) tha: „Ruaju mos u bësh keq të tjerëve, e kjo do të jetë sadaka jote për veten tënde“. (Muttefekun alejhi)
84. Nga Ebu Dherri r.a. po ashtu transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Çdo mëngjes për çdo nyje (të trupit) tuaj ka sadaka. Çdo tesbih – lavdërim (të shprehurit subhanall-llah) është sadaka; çdo tahmid – falënderim (të shprehurit elhamdu li-l-lah) është sadaka; çdo tekbir – madhërim (të shprehurit All-llahu ekber) është sadaka; urdhëresa për të mirë është sadaka, ndalesa kundër të keqes është sadaka. Krejt këtë e zëvendësojnë dy rekate namaz nafile të paraditës (duhâ)“. (Muslimi)
85. Transmetohet përsëri nga Ebu Dherri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Më janë prezentuar veprat e ummetit tim, të mirat dhe të këqijat. Ndër veprat e tyre të mira e kam gjetur edhe largimin nga rruga atë që i mundon kalimtarët. Kurse ndër veprat e tyre të këqija bën pjesë edhe pështyma e cila nëse bëhet në xhami (në ndonjë mënyrë paraqitet e) nuk groposet“. (Muslimi)
86. Po ashtu transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se disa njerëz kanë thënë: „O i Dërguari i All-llahut, pasanikët na tejkaluan me shpërblime, ata falin namaz si ne, agjërojnë si ne, kurse (përveç kësaj) nga teprica e pasurisë së tyre japin sadaka“. (Pejgamberi) Tha: „A nuk ju ka dhënë All-llahu edhe juve me çka të bëni sadaka? Vërtet, çdo tesbih (lavdërim All-llahut) është sadaka, çdo tekbir (madhërim All-llahut) është sadaka, çdo tahmid (falënderim All-llahut) është sadaka, çdo tehlil (thënia: La ilahe il-lall-llah) është sadaka“. Urdhëresa për të mirë është sadaka, ndalesa kundër të keqes është sadaka, edhe marrëdhënia seksuale (bashkëshortore) është sadaka“. Njerëzit i thanë: „O i Dërguari i All-llahut, a edhe kur ndonjëri prej nesh kryen marrëdhënie epshore ka shpërblim? Tha: „Më thuani, nëse epshin e tij e përdor në haram, a nuk ka për të mëkat? Po ashtu nëse e përdor në hallall do të ketë shpërblim“. (Muslimi)
87. Përsëri transmetohet nga Ebu Dherri r.a. i cili thotë: „Më tha Pejgamberi s.a.v.s.: „Assesi në asnjë mënyrë mos e nënçmo asnjë vepër të mirë, po qoftë edhe ta takosh vëllain tënd me buzëqeshje“. (Muslimi)
88. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Për çdo nyje të njeriut, çdo ditë kur lind dielli, duhet dhënë sadaka. Nëse pajton dy veta – edhe kjo është sadaka, nëse dikujt i ndihmon që të hipën në kafshën e tij, ose i ndihmon që barrën ta ngarkojë në kafshën e tij (kalë ose deve) edhe kjo është sadaka, edhe fjala e mirë është sadaka, çdo hap të cilin e bën për të shkuar në namaz është sadaka, edhe largimi nga rruga i asaj që i pengon kalimtarët është sadaka“. (Muttefekun alejhi)
Kurse në Sahih të Muslimit sipas transmetimit të Aishes r.a. thuhet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet secili njeri prej Beni Ademëve është krijuar me 360 (treqind e gjashtëdhjetë) nyje. Kush e madhëron All-llahun (duke thënë: All-llahu ekber), kush e falënderon (me elhamduli-l-lah), kush i bën tehlil (duke thënë: La ilahe il-lall-llah), kush i shpreh lavdi (tesbih), kush i kërkon falje (istigfâr), kush e mënjanon një gur, një ferrë apo një kockë nga rruga e njerëzve, ose urdhëron për të mirë, ose ndalon kundër së keqes (shpërblimi i tij është) sa 360 (nyjet), ai atë ditë do të ecë i shpëtuar nga zjarri“.
89. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kush shkon në xhami për namaz në mëngjes ose në mbrëmje, All-llahu për këtë do t’i përgatisë atij gosti (në Xhennet) në mëngjes ose në mbrëmje“. (Muttefekun alejhi)
90. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „O ju gratë muslimane, asnjëra nga ju mos ta përbuzë shoqen fqinje të saj, qoftë ajo edhe për një thundër deleje“. (Muttefekun alejhi)
91. Ebu Hurejre r.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Imani (besimi) është gjashtëdhjetë e disa apo shtatëdhjetë e disa degë: Më e vlefshme është fjala: „La ilahe il-lall-llah“ (nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut), kurse më e ulta është të larguarit nga rruga e asaj që i mundon kalimtarët. Edhe turpi është një degë e imanit“. (Muttefekun alejhi)
92. Ebu Hurejre r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Një njeri duke udhëtuar në një rrugë e kaplon etja e madhe, e gjen një pus, zbret në të dhe pi ujë. Pastaj del nga pusi dhe has një qen me gjuhë të nxjerrë jashtë që han baltë nga etja. Njeriu thotë: „Këtë qen e paska kapluar etja siç më pat kapluar edhe mua më parë“. Pastaj njeriu zbret në pus dhe mbush këpucën e vet me ujë, pastaj e kap me gojë derisa ngjitet lartë dhe i jep të pijë qenit. All-llahu për këtë e falënderon dhe ia fal mëkatet“. (As’habët i) Thanë: „O i Dërguari i All-llahut, edhe për kafshët kemi shpërblim?“ (Pejgamberi) Tha: „Në gjithçka që ka mëlqi të lagur ka shpërblim“. (Muttefekun alejhi)
Në transmetimin e Buhariut theksohet: „E falënderon All-llahu, ia falë mëkatet dhe e fut në Xhennet“. Kurse në një transmetim të Buhariut dhe Muslimit (ku kjo ngjarje theksohet më gjerësisht), theksohet: „Një ditë një qen u soll rreth pusit, pasi që etja e kishte kapluar për vdekje. Atë e sheh një lavire dhe horre prej Beni Israilëve e cila e zbathi këpucën e saj dhe me të i dha ujë qenit derisa e ngopi; për këtë vepër iu falën mëkatet“.
93. Ebu Hurejre r.a. po ashtu thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet e kam parë një njeri duke u dëfryer në Xhennet për shkak se kishte prerë një dru i cili i pengonte në rrugë duke kaluar muslimanët“. (Muslimi)
Kurse në një transmetim tjetër thuhet: „Një njeri has në një degë të lisit në mes të rrugës, e thotë: „Pasha All-llahun, unë këtë do t’ua largoj muslimanëve që mos t’i mundojë“. Andaj u fut në Xhennet“. Kurse në një transmetim të Buhariut dhe Muslimit: „Duke ecur rrugës një njeri e gjen një degë të ferrës dhe e largon. All-llahu e falënderoi atë dhe ia fali mëkatet“.
94. Ebu Hurejre r.a. transmeton se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush merr abdest bukur e mirë, pastaj shkon në namaz të xhumasë, atje hesht dhe dëgjon (hutben), i falen mëkatet e bëra në mes të dy xhumave dhe tri ditë më tepër. Kush argëtohet në xhami me rërë (dhe gjëra të tjera), e ka zhvlerësuar dobinë e xhumasë“. (Muslimi)
95. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur një rob musliman, apo një besimtar merr abdest, kur e lanë fytyrën, prej tij bien të gjitha mëkatet e syve të tij me të cilët ka shikuar, bashkë me ujin ose me pikën e fundit të ujit. Kur t’i lajë duart, i bien të gjitha mëkatet e duarve me ujin ose me pikën e fundit të ujit, derisa të dalë i pastër nga mëkatet. Kur t’i lajë këmbët e tij, i bien të gjitha mëkatet e këmbëve bashkë me ujin ose me pikën e fundit të ujit, ashtu që ai mbetet plotësisht i pastër prej mëkateve“. (Muslimi)
96. Ebu Hurejre r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Pesë namazet – prej njërit deri te tjetri, namazi i xhumasë – prej njërit deri te tjetri dhe prej një ramazani gjer në ramazanin tjetër, janë pastrues të mëkateve në mes tyre – nëse ruheni prej mëkateve të mëdha“. (Muslimi)
97. Nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Një rob (musliman) kur të sëmuret, ose kur të jetë në rrugë, i shënohen (shpërblimet) njësoj sikur ka qenë i shëndoshë dhe në shtëpi“. (Buhariu)
98. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Çdo vepër e mirë është sadaka“. (Këtë hadith e transmeton Buhariu, kurse Muslimi e transmeton prej Hudhejfes r.a.)
99. Xhabiri r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë musliman nuk do të mbjell një fidan e të mos ketë për çdo fryt që hahet prej tij sadaka, e edhe për atë që i vidhet ai ka sadaka, edhe për atë që i humbet ka sadaka“. (Muslimi)
Në një transmetim tjetër të tij thuhet: „Secili musliman që mbjell një fidan (pemë) e prej saj hanë njerëzit, kafshët dhe shpezët, do t’i jetë kjo sadaka deri në Ditën e Gjykimit“. Kurse në një transmetim tjetër po ashtu të Muslimit thuhet: „Për çdo pemë apo bimë që mbjell muslimani e prej tyre ushqehen njerëzit dhe kafshët, ai ka sadaka“. Transmetimi i këtillë është prej Enesit r.a.
100. Transmetohet nga Adijj ibn Hatim se ka thënë: „E kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: „Frikësohuni (ruajuni) nga zjarri, qoftë edhe me gjysmë hurme“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër po nga ky transmetues, Buhariu dhe Muslimi theksojnë hadithin në tërësi si vijon: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Secilit prej juve Krijuesi i vet do t’i drejtohet drejtpërdrejt (me të folur-pyetje) pa përkthyes. Do të shikojë nga ana e tij e djathtë, e nuk do të sheh tjetër gjë veçse veprat e tij (të mira). Pastaj do të shikojë nga ana e tij e majtë, e nuk do të sheh tjetër gjë veçse veprat e tij (të këqija). Do të shikojë përpara vetes e nuk do të sheh tjetër veçse zjarrin (e Xhehennemit) para fytyrës së tij. Andaj, mbrohuni nga zjarri (i Xhehennemit), qoftë edhe me gjysmë hurme, e kush nuk e gjen këtë, atëherë me fjalë të mirë“.
101. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu është i kënaqur me robin i cili kur han diçka e falënderon All-llahun, e po ashtu edhe kur të pijë diçka e falënderon All-llahun“. (Muslimi)
102. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se Pejgamberi s.a.v.s ka thënë: „Secili musliman e ka obligim një sadaka“. Iu tha: „E çka mendon nëse nuk e gjen?“ Tha: „Do të punojë me duart e tij, do t’i sjell dobi vetes dhe do të japë sadaka“. Pastaj iu tha: „E çka nëse këtë nuk mundet?“ Tha: „Do t’i ndihmojë të nevojshmit që është i dëmtuar“. Pastaj iu tha: „E çka mendon nëse edhe këtë nuk mundet?“ Atëherë (Pejgamberi) tha: „Do të urdhërojë për vepra të mira apo të hajrit“. Thanë: „E nëse edhe këtë nuk e bën dot?“ Tha: „Do të përmbahet nga e keqja, sepse edhe ajo është sadaka“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Lartmadhërishëm thotë.
„Tâ Hâ. Nuk ta shpallëm Kur’anin për të munduar“. (Tâ Hâ, 1-2)
dhe thotë:
„…All-llahu ju dëshiron lehtësim e nuk ju dëshiron vështirësi.“ (el-Bekare, 185)
103. Nga Aisheja r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. hyri në dhomën e saj ku gjendej një grua dhe i tha: „Kush është kjo?“ Tha: „Kjo është filan gruaja, që përmendet për namazin (e tepërt) të saj“. (Pejgamberi) Tha: „Mos e obligoni veten sa nuk keni mundësi, se pasha All-llahun, Ai nuk mërzitet përderisa ju të mërziteni“. Ai (Pejgamberi) më së shumti e donte fenë (adhurimin) e atij personi i cili ishte i vazhdueshëm në të.
„All-llahu nuk do t’i ndërprejë thevabet e Tij dhe shpërblimin për veprat tuaja dhe nuk do të mërzitet për këtë siç ndodh kjo me krijesat, përderisa ju të mos mërziteni e ta ndërpritni ibadetin. Andaj është e domosdoshme që prej ibadeteve vullnetare të merrni vetëm ato që mund t’i kryeni vazhdimisht e pa ndërprerje, në mënyrë që edhe shpërblimi i All-llahut mbi ju të rrjedh pandërprerë“.
104. Transmetohet nga Enesi r.a. i cili thotë: „Tre njerëz prej të afërmve erdhën në shtëpitë e grave të Pejgamberit s.a.v.s. dhe pyetën për ibadetin e Pejgamberit s.a.v.s. – e pasi morën përgjigje, atyre iu duk se kjo është pak dhe thanë: „Ku jemi ne e ku është Pejgamberi s.a.v.s. All-llahu atij ia ka falur të gjitha mëkatet e mëparshme dhe ato të ardhshmet“. Njëri prej tyre tha: „Sa më përket mua, unë gjithnjë tërë natën do të falem“. I dyti tha: „Unë vazhdimisht do të agjëroj“. I treti tha: „Unë do të izolohem prej grave dhe kurrë nuk do të martohem“. Kur vjen i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u thotë: „A jeni ju që keni thënë këtë dhe këtë? Sa më përket mua, pasha All-llahun, unë jam më i drojtur dhe më i devotshëm ndaj All-llahut se sa ju, por unë agjëroj dhe ha, falem dhe flej, dhe bëj jetë bashkëshortore! Kush largohet nga Sunneti im, ai nuk më përket mua“. (Muttefekun alejhi)
105. Nga Ibni Mes’udi r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Janë shkatërruar dhe kanë humbur ata që mbingarkohen (gjuhësisht dhe në veprim)“. Këtë e tha tri herë. (Muslimi)
106. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet feja është lehtësi, kushdo që e vështirëson fenë (me shtesa) ajo e ngadhënjen atë (duke e kthyer në gjendje normale) andaj drejtohuni, afrohuni (njëri me tjetrin), dhe përgëzoni, shfrytëzoni dhe ndihmohuni me ecje të mëngjesit, të mbrëmjes dhe të pasdarkës (shfrytëzoni lehtësimet fetare në ibadete)“. (Buhariu)
Sipas një transmetimi të Buhariut ky hadith përfundon kështu: „Silluni të moderueshëm, afrohuni njëri me tjetrin, ecni (për namaz) gjatë ditës dhe natës dhe ndani një pjesë të ditës dhe natës për nafile. Mbahuni mesatar, mbahuni mesatar do t’ia arrini qëllimit“. Kuptimi i përgjithshëm i hadithit është: „Vetveten ndihmojeni në kryerjen e ibadeteve të All-llahut ashtu që ato t’i kryeni në çastet e komoditetit dhe disponimit, në mënyrë që t’u janë të këndshme e jo të rënda e të mërzitshme, që t’ia arrini qëllimit. Në fe bëhuni racionalë – t’i arrini qëllimet me sa më pak mundime e lodhje, mu ashtu sikur edhe në punët e kësaj bote“.
107. Transmetohet nga Enesi r.a. i cili ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. ka hyrë në xhami, kurse aty ishte një litar i zgjatur në mes dy shtyllave të xhamisë. (Pejgamberi) Tha: „Ç’është ky litar këtu?“ (Të pranishmit) Thanë: „Ky litar është i Zejnebes r.a. (njëra nga bashkëshortet e Alejhisselamit), kur të përgjumet gjatë namazit ajo mbahet për të“. Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Zgjidheni, secili prej jush le të falet me disponim, e kur të përgjumet, le të bie e të flejë“. (Muttefekun alejhi)
108. Nga Aisheja r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur dikush prej jush kotet gjatë namazit (nafile), le të flejë gjersa t’i kalojë gjumi. Sepse nëse dikush duke u falur kotet, ai nuk e di nga kthehet dhe çka bën, andaj mundet që në vend të kërkimit të faljes (istigfar) e qorton vetveten“. (Muttefekun alejhi)
109. Transmetohet nga Ebu Xhuhajfe Vehb ibn Abdull-llah r.a. i cili ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. e vëllazëroi Selmanin me Ebu Derdâ-në r.a. Një ditë Selmani i shkoi për vizitë Ebu Derdasë dhe kur e sheh Ummu Derdanë të veshur thjesht i thotë: „Ç’është puna jote?“ (Ajo) Tha: „Vëllai yt, Ebu Derda nuk ka dëshirë për gjërat e kësaj bote“. Pastaj vjen Ebu Derda, i përgatit ushqim vëllait të vet dhe i thotë: „Ti ha, kurse unë jam duke agjëruar“. (Selmani) Tha: „Unë nuk do të ha derisa edhe ti të mos hash me mua“. Kur erdhi nata, Ebu Derda u ngrit për të falë namaz (nafile) kurse Selmani i tha: „Bjer dhe fli“. Ebu Derda ra të flejë, pastaj së shpejti u zgjua të falet. Selmani prapë thotë: „Bjer dhe fli!“ Kur nata ishte në përfundim Selmani i tha Ebu Derdasë: „Tash zgjohu!“ Pasi e falën sabahun, Selmani i thotë vëllait të vet: „Ti vërtet ke detyra ndaj Krijuesit tënd, ke detyra ndaj vetvetes dhe ke detyra edhe ndaj familjes tënde. Jepja dhe plotësoja secilit të drejtën e tij“. Pastaj shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe ia rrëfen ngjarjen. Pejgamberi s.a.v.s. thotë: „Selmani ka thënë (dhe vepruar) të drejtën“. (Buhariu)
110. Transmetohet nga Ebu Rib’ij Handhale ibn Rebi‘ el-Usejdijji, një nga shkruesit e të Dërguarit s.a.v.s. se ka thënë: „Më takoi Ebu Bekri r.a. dhe më tha: „Si je o Handhale?“ I thashë: „Handhale ka bërë hipokrizi!“ (Ebu Bekri) Tha: „Subhanall-llah (Lavdi i qoftë All-llahut), çfarë po flet?“ Unë i thashë: „Ne shkojmë tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i cili na flet për Xhennetin dhe Xhehennemin aq qartë si t’i shihnim me sytë tanë, ndërsa kur dalim nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ne jepemi pas dëfrimit me gratë, me fëmijët dhe gjëra të tjera dhe harrojmë shumicën nga ajo që dëgjuam“. Ebu Bekri r.a. tha: „Pasha All-llahun, edhe ne veprojmë ashtu!“ Pastaj unë dhe Ebu Bekri u nisëm derisa erdhëm tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kur unë i thashë: „Ka bërë hipokrizi Handhale o i Dërguari i All-llahut!“ I Dërguari s.a.v.s. tha: „Ç’është ajo?“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut ne ishim te ti dhe ti na e tërhoqe vërejtjen me Xhehennem dhe Xhennet aq qartë sikur t’i shihnim me sytë tanë, por kur kemi dalë prej teje, ne e kemi vazhduar dëfrimin me gratë, fëmijët dhe gjërat tjera të kësaj bote, saqë kemi harruar shumë nga ato që i kemi dëgjuar prej teje“. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Pasha Atë që e posedon shpirtin tim, sikur të ishit të përhershëm – ashtu çfarë ishit tek unë, dhe sikur këtë vazhdimisht ta përkujtoni, juve do t’ju përqafonin dhe do t’ua kapnin duart engjëjt në shtratin tuaj dhe në rrugët tuaja, mirëpo o Handhale, orë pas ore!“ Këtë e përsëriti tri herë“. (Muslimi)
111. Nga Ibni Abbasi r.a. transmetohet se ka thënë: „Derisa Pejgamberi s.a.v.s. na e mbante hutbenë, një njeri qëndronte (në këmbë), andaj (Alejhisselami) pyeti për të dhe (të pranishmit) i thanë: „Ebu Israili është zotuar se do të qëndrojë në diell, e nuk do të ulet, as nuk do të strehohet nën hije, as nuk do të flasë, vetëm do të agjërojë“. Atëherë Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Urdhërojeni të flasë, të strehohet nën hije, të ulet dhe ta plotësojë agjërimin e tij“. (Buhariu)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„A nuk është koha që besimtarëve t’u zbuten zemrat kur përmendet All-llahu dhe çka ka zbritur nga e vërteta (Kur’ani), e të mos bëhen sikur ata të cilëve qysh më herët u është dhënë Libri. Atyre u është zgjatur koha, andaj zemrat e tyre janë bërë të ashpra.“ (el-Hadid, 16)
„Pastaj, vazhduam gjurmët e tyre me pejgamberët tanë, pasuam me Isanë, të birin e Merjemes, dhe atij i kemi dhënë Inxhilin, kurse në zemrat e pasardhësve të tij kemi derdhur butësi dhe mëshirë, kurse murgësinë e kanë shpifur vetë, nuk ua kemi caktuar Ne, vetëm për të arritur kënaqësinë e All-llahut. Mirëpo, ata nuk kujdesen për këtë si duhet.“ (el-Hadid, 27)
„Dhe mos u bëni si ajo, e cila e këputi pëlhurën e vet pas një qëndrese të fortë.“ (en-Nahl, 92)
„Dhe adhuro Zotin tënd sa të jeshë gjallë!“ (el-Hixhr, 99)
Prej haditheve të kësaj teme është edhe ai që transmetohet nga Aisheja r.a. e cila pohon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Feja më e dashur tek All-llahu është ajo, pronari i së cilës është vazhdimisht i angazhuar në të“. (Shih hadithin nr. 103 të këtij libri në kaptinën paraprake).
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Çkado që ju jep Pejgamberi merreni, e çka t’ju ndalojë – përmbahuni (largohuni) prej asaj“. (el-Hashr, 7)
„Ai nuk flet me hamendje. Ajo nuk është tjetër vetëm se shpallje që shpallet“. (en-Nexhm, 3-4)
„Thuaj, nëse e duani All-llahun, pasomëni, edhe juve All-llahu do t’ju dojë dhe do t’ua falë mëkatet.“ (Ali Imran, 31)
„Ju keni shembull të mrekullueshëm në Pejgamberin e All-llahut, kush shpreson në mëshirën e All-llahut dhe shpërblimin në botën tjetër.“ (el-Ahzab, 21)
„Dhe jo, pasha Zotin tënd, ata nuk janë besimtarë derisa për gjykatës në mosmarrëveshjet e tyre nuk të pranojnë ty, e pastaj për shkak të gjykimit tënd në shpirtrat e tyre nuk ndiejnë aspak peshë, dhe derisa të përulen plotësisht“. (en-Nisa, 65)
„…Po nëse nuk pajtoheni në ndonjë çështje, drejtohuni All-llahut dhe Pejgamberit, nëse i besoni All-llahut dhe botës tjetër.“ (en-Nisa, 59)
Dijetarët kanë thënë se kjo do të thotë: në Kur’an dhe Sunnet. Dhe sërish në Kur’an thuhet:
„Kush e respekton Pejgamberin e ka respektuar edhe All-llahun.“ (en-Nisa, 80)
„Kurse edhe ti, pa dyshim udhëzon në rrugë të drejtë, në rrugë të All-llahut.“ (esh-Shurâ, 52-53)
„…Le të ruhen ata, të cilët veprojnë në kundërshtim me urdhrin e Tij, mos t’i godasë ndonjë ngatërresë apo mos t’i godasë ndonjë dënim i dhembshëm“. (en-Nur, 63)
dhe thotë:
„Dhe përkujtoni ajetet edhe urtësitë e All-llahut, të cilat lexohen në shtëpitë tuaja.“ (el-Ahzab, 34).
Ajete të kësaj kaptine ka shumë. Ndërsa sa u përket haditheve, janë si vijon:
112. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kini kujdes atë që po ua lë; ata që kanë qenë para jush janë shkatërruar për shkak të pyetjeve të shumta dhe kundërshtimeve të tyre me pejgamberët e tyre. Kur t’ju ndaloj prej diçkaje, largohuni prej saj, ndërsa kur t’ju urdhëroj për diçka, atë përmbusheni sa të keni mundësi“. (Muttefekun alejhi)
113. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Krejt ummeti im do të hyjë në Xhennet, përveç atij që nuk do“. I thanë: „E kush nuk do, o i Dërguari i All-llahut?“ Tha: „Kush më respekton mua, ai do të hyjë në Xhennet, ndërsa kush më kundërvihet (nuk më respekton), ai nuk do“. (Buhariu)
114. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se ka thënë: „U dogj një shtëpi në Medine bashkë me njerëzit e saj natën. Kur u informua për rastin e tyre, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Vërtet ky zjarri është armik juaji, andaj kur të flini, fikeni“. (Muttefekun alejhi)
115. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka urdhëruar që gjatë ngrënies të lëpihen gishtat dhe të fshihet ena me ushqim dhe ka thënë: „Vërtet ju nuk e dini se ku është bereqeti“. (Muslimi)
Në një transmetim tjetër të tij thuhet: „Kur t’i bie në tokë kafshata e ushqimit ndonjërit prej jush, le ta marrë, le t’ia heq pjesën e cila është zhytur, pastaj le ta hajë dhe le të mos ia lëjë djallit: askush prej jush mos t’i fshijë duart me shami para se t’i lëpijë gishtat e vet sepse nuk e di në cilin prej ushqimeve të tij është bereqeti“. Në transmetimin e tretë të tij thuhet: „Vërtet djalli prezenton në secilën prej punëve tuaja, madje prezenton edhe në ushqimin tuaj. Kur t’ju bie ndonjë kafshatë, le t’ia fshijë pluhurin, pastaj le ta hajë e mos t’ia lëjë djallit“.
116. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. i cili ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u ngrit në mesin tonë dhe duke na këshilluar tha: „O njerëz, ju vërtet do të tuboheni tek All-llahu i Madhërishëm të zbathur, të zhveshur dhe të pa bërë sunet: „Ashtu siç ju kemi krijuar herën e parë do të përsërisim atë (krijim). Ky është premtimi ynë, Ne me të vërtetë mund ta bëjmë këtë“ (el-Enbija, 104). Kujdes, krijesa e parë e cila do të vishet në Ditën e Gjykimit është Ibrahimi s.a.v.s. Disa njerëz të ummetit tim do të sillen në Ditën e Gjykimit dhe do t’i grabisin të majtit (engjëjt e Xhehennemit), e unë do të them: „O Krijuesi im, këta janë shokët e mi. Pastaj do të më thuhet: „Ti vërtet nuk e di çfarë kanë bërë ata pas Teje“, kurse unë do të them siç ka thënë Robi i mirë (Isai a.s.): „Kam qenë dëshmitar derisa isha në mesin e tyre, e pasi që ma more shpirtin, mbete Ti mbikëqyrës i tyre? Dhe Ti je dëshmitar i çdo sendi. Nëse i dënon, dënon robërit Tu, e nëse ua fal, me të vërtetë Ti je i fortë e i urtë“ (el-Maide, 117-118), e pastaj do të më thuhet: „Qysh se je ndarë ti prej tyre ata kanë vazhduar si murteda (tradhtarë të Islamit)“. (Muttefekun alejhi)
– Dhe çka thotë ai që bën thirrje për këtë dhe urdhëron në vepra të mira ose ndalon kundër të këqijave –
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Dhe jo, pasha Zotin tënd, ata nuk janë besimtarë derisa për gjykatës në mosmarrëveshjet e tyre nuk të pranojnë ty, e pastaj për shkak të gjykimit tënd në shpirtrat e tyre nuk ndiejnë aspak peshë, dhe derisa të përulen plotësisht“. (en-Nisa, 65)
„Kur të thirren besimtarët tek All-llahu dhe Pejgamberi i Tij, që ai t’i gjykojë, fjala e tyre që do të thonë është: „Dëgjojmë dhe përulemi!“ Ata janë të shpëtuar“. (en-Nur, 51)
I kësaj teme është edhe hadithi i përmendur në fillim të kaptinës së kaluar (nën nr. 160) i transmetuar nga Ebu Hurejre r.a. por edhe hadithet tjera.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„…Çka ka tjetër pas të vërtetës, përveç humbjes?“ (Junus, 32)
„…Në Libër nuk kemi lënë gjë mangut.“ (el-En’âm, 38)
„…Po nëse nuk pajtoheni në ndonjë çështje, drejtohuni All-llahut dhe Pejgamberit.“ (Do të thotë Kur’anit dhe Sunnetit.) (en-Nisa, 59)
„E kjo, kjo është rruga ime e drejtë. Prandaj mbajeni këtë dhe mos pasoni rrugë të tjera, e të ndaheni nga rruga e tij.“ (el-En’âm, 153)
„Thuaj, nëse e duani All-llahun, pasomëni mua, edhe juve All-llahu do t’ju dojë dhe do t’ua falë mëkatet.“ (Ali Imrân, 31)
Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.
Sa u përket haditheve mbi këtë temë, ato janë të shumta dhe të njohura, por ne do të kufizohemi vetëm në disa prej tyre:
117. Transmetohet nga Aisheja r.a. e cila thotë se ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Kush shpik në fenë tonë atë që nuk është nga ajo, ajo është e refuzuar“. (Muttefekun alejhi)
Sipas transmetimit të Muslimit: „Kush vepron diç që nuk është në pajtim me fenë tonë, ajo (vepër) është e refuzuar“.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Edhe ata që thonë: „O Zoti ynë, na dhuro gëzim në gratë dhe fëmijët tanë, dhe bëna të marrin shembull (nga ne) ata që ruhen“. (el-Furkan, 74)
„Edhe ata i bëmë udhërrëfyes që të udhëzojnë sipas urdhrave tona.“ (el-Enbija, 73)
118. Transmetohet nga Ebu Amr Xherir ibn Abdull-llah r.a. i cili ka thënë: „Në pikë të ditës ishim tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur i erdhën një grup njerëzish të zhveshur, të mbuluar me guna të leshta ose me aba, me shpata të varura për trup. Ishin kryesisht nga fisi Mudar. Fytyra e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. u zbeh kur e pa mospasjen e tyre. Ai pastaj hyri dhe prap doli e pastaj e urdhëroi Bilalin i cili e thirri ezanin edhe ikametin, e pasi u falën, e mbajti një hutbe ku tha: „O njerëz, frikësojuni Zotit tuaj që ju krijoi prej një njeriu, nga i cili krijoi edhe shokun e tij për jetë, dhe, prej atyre dyve bëri shumë meshkuj dhe femra. Frikësojuni All-llahut të cilit i luteni dhe mbani lidhjet familjare! Se All-llahu, vërtet, gjithmonë mbi ju vigjilon“. (en-Nisa, 1), dhe ajetin e fundit të sures el-Hashr: „O besimtarë, frikësojuni All-llahut dhe të shikojë secili se ç’ka bërë për nesër.“ (el-Hashr, 18), të ndajë sadaka secili njeri; prej të hollave të tij (ar e argjend), prej petkave të tij, një tas grurë, një tas hurmash“, saqë tha: „Po qoftë edhe me gjysmë hurme“. Pastaj erdhi një njeri prej Ensarëve që solli një bohçë të lidhur të cilën nuk mund ta mbante, bile nuk e mbante dot, e pastaj pasuan një nga një derisa i pashë dy grumbuj me ushqim dhe rroba, kurse fytyra e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. shkëlqente si e praruar me ar. Pastaj i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Kush sjell një shprehi a traditë të mirë në Islam do ta fitojë shpërblimin e saj, por edhe shpërblimin e të gjithë atyre që pas tij e punojnë atë, por pa ju zvogëluar aspak shpërblimi i tyre. Ndërsa kush sjell në Islam një shprehi a traditë të keqe, do të jetë barrë mbi të, por edhe barra e të gjithë atyre që ashtu veprojnë pas tij, pa iu zvogëluar aspak përgjegjësia dhe dënimi i atyre të tjerëve“. (Muslimi) (Komenti i fjalëve të përkthyera nga teksti është lëshuar si i panevojshëm – v.p.).
119. Transmetohet nga Ibni Mes-udi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë person nuk mbytet padrejtësisht, e që birit të Ademit (Kabilit) të mos i bie hise nga gjaku i tij, sepse ai i pari e ka filluar vrasjen“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Dhe thirr në Zotin tënd (në besimin në Zot)“ (el-Kasas, 87)
„Thirr në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillime të mira.“ (en-Nahl, 125)
„…Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotshmëri.“ (el-Maide, 2)
„Dhe le të ketë nga ju të atillë që do të thërrasin në të mirë.“ (Ali Imran, 104)
120. Nga Ebu Mes’ud Ukbe ibn Amr el-Ensarij el-Bedrij r.a. transmetohet se ka thënë: „Ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Kush i tregon apo e udhëzon dikënd në të mirë, do të ketë shpërblimin aq sa edhe ai që e kryen atë“. (Muslimi)
121. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush thërret në rrugë të drejtë, ka shpërblim për të aq sa ka edhe ai që e ndjek, pa u zvogëluar aspak shpërblimi i atyre që e kryejnë, por edhe kushdo që thërret në lajthitje (në rrugë të shtrembër) do të ketë mëkat po aq sa kanë edhe ata që e ndjekin, pa u zvogëluar aspak mëkati i tyre“. (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotshmëri.“ (el-Maide, 2)
Dhe thotë:
„Pasha kohën! Njeriu me siguri është në humbje. Përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira dhe të cilët porosisin për drejtësi dhe i rekomandojnë njëri-tjetrit durim“. (el-Asr, 1-3)
Imam Shafiu ka thënë: „Vërtet shumica e njerëzve janë të pakujdesshëm (në gaflet) nga kuptimi i kësaj sureje“.
122. Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Zejd ibn Halid el-Xhuhnij r.a. i cili ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush e përgatit (me pajisje luftarake) një luftëtar në rrugë të All-llahut, edhe ai ka luftuar (e ka shpërblimin si të atij që ka luftuar). Kush mbetet dhe kujdeset për familjen e një luftëtari duke i bërë mirë, edhe ai ka luftuar“. (Muttefekun alejhi)
123. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka takuar një grup të kalorësve në Revha (vend afër Medines) dhe u ka thënë: „Cili popull jeni ju?“ Thanë: „Ne jemi muslimanë“. Ata e pyetën: „Kush je ti?“ (Pejgamberi) Tha: „Unë jam i Dërguari i All-llahut“. Pastaj një grua e ngriti fëmijën e saj kah Pejgamberi dhe i tha: „A edhe për këtë ka haxhxh?“ Pejgamberi tha: „Po, kurse ti ke shpërblim“. (Muslimi)
124. Nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Arkëtari i besueshëm musliman është njëri nga dhënësit e zeqatit (vlera e tij është si e atij që e jep v.k.) po qe se e zbaton urdhrin dhe jep apo paguan në mënyrë të plotë me gjithë dëshirë duke ia dorëzuar atij për të cilin është urdhruar“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër: „I cili jep atë që i urdhërohet, mu ashtu siç i urdhërohet, po ashtu është bamirës (mutesaddik)“.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Pa dyshim besimtarët janë vëllezër.“ (el-Huxhurat, 10)
Pastaj duke rrëfyer për Nuhin a.s. thotë:
„…Ju këshilloj.“ (el-A’raf, 62)
Dhe për Hudin a.s.
„…Dhe unë për ju jam këshilltar besnik“. (el-A’raf, 68)
Ndërsa prej haditheve të kësaj teme janë:
125. Transmetohet nga Ebu Rukajje Temim ibn Evs ed-Darij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Feja është sinqeriteti“. Thamë: „Ndaj kujt? Tha: „Ndaj All-llahut, Librit të Tij, Pejgamberit të Tij, udhëheqësve të muslimanëve dhe njerëzve tjerë prej tyre“. (Muslimi)
126. Transmetohet nga Enesi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Askush nga ju nuk beson (plotësisht) përderisa nuk dëshiron për vëllain e vet atë që e dëshiron për vetveten“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Dhe le të ketë nga ju të atillë që të thërrasin në të mira dhe kërkojnë të bëhen punë të mira dhe të pengojnë nga veprat e këqija. Ata do të jenë të shpëtuar“. (Ali Imran 104)
„Ju jeni populli më i mirë se të gjithë të tjerët që janë paraqitur ndonjëherë, ngase ju kërkoni të bëhen vepra të mira dhe pengoni nga të pamirat.“ (Ali ‚Imran, 110);
„Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe largohu nga injorantët“. (el-A’raf, 199)
„Kurse besimtarët dhe besimtaret janë miq të njëri-tjetrit: porosisin për vepra të mira dhe pengojnë nga veprat e këqija.“ (et-Tewbe, 71)
„Janë mallkuar mosbesimtarët nga Izraelitët, në gjuhën e Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për shkak se ishin të padëgjueshëm, dhe gjithmonë e tepronin“. (el-Maide, 78)
„Dhe thuaj: „E vërteta është nga Zoti juaj, prandaj kush të dojë – le të besojë, kush të dojë – le të mos besojë.“ (el-Kehf, 29)
„Ti prediko atë që të urdhërohet.“ (el-Hixhr, 94)
Dhe thotë:
„…Ne i shpëtuam ata të cilët pengonin nga veprat e këqija, kurse me dënim të rëndë i përfshimë mëkatarët, për shkak se gjithmonë kanë qenë të mbrapshtë“. (el-A’raf, 165)
Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura, kurse hadithet janë si vijon:
127. Nga Ebu Seid el-Hudrij r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Kush nga ju sheh një të keqe le ta ndryshojë me dorën e tij, e nëse nuk mundet ta bëjë, atëherë me gjuhën e tij, e nëse nuk mundet ta bëjë këtë – atëherë me zemrën e tij, porse ky është imani më i dobët“. (Muslimi)
128. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë pejgamber të cilin e ka dërguar All-llahu te një popull para meje – nuk ka qenë, e të mos ketë pasur havarijunë prej ummetit të vet dhe shokë që iu kanë përmbajtur sunnetit të tij dhe kanë ndjekur porositë e tij. Pastaj kanë pasuar pas tyre gjenerata (pasardhës) të cilët kanë folur atë që nuk e kanë vepruar dhe kanë vepruar atë që nuk u qe urdhëruar. Andaj secili që lufton kundër tyre me dorën e vet është besimtar, kush lufton kundër tyre me gjuhën e vet është besimtar, edhe ai që lufton kundër tyre me zemrën e vet është besimtar. Kush prej këtyre të triave nuk bën asgjë, tek ai nuk ka iman as sa kokrra e hardallit“. (Muslimi)
129. Nga Ebu-l-Velid Ibadete ibn es-Samit r.a. transmetohet se ka thënë: „Iu zotuam të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. për dëgjim dhe respektim në vështirësi dhe në lehtësi në vende të gëzimit dhe të mërzisë dhe për përparësi të tij mbi ne në gjithçka, dhe se nuk do të grindemi as s’do t’ua kontestojmë udhëheqjen atyre që janë të denjë, përveç nëse vërehet kufër (mosbesim) i hapët për të cilin kemi argumentin e All-llahut të Madhëruar. (Dhe i jemi betuar Pejgamberit) Që të flasim vetëm të vërtetën kudo që të jemi dhe se nuk do t’i frikësohemi qortimit të askujt në lidhje me All-llahun“. (Muttefekun alejhi)
130. Transmetohet nga nëna e besimtarëve, Ummi Seleme Hind bint Ebi Umejje Hudhejfe r. anha, se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Me të vërtetë do t’ju udhëheqin disa sundues të cilëve do t’ua kuptoni (gabimet) dhe do t’ua mohoni. Kush e urren (të keqen) me zemër është pastruar prej mëkatit, kush e gjykon (refuzon) me gjuhë, është siguruar nga mëkati, ndërsa kush pajtohet dhe i ndjek.“ – as’habët thanë: „O i Dërguari i All-llahut, a nuk duhet të luftojmë kundër tyre?“ Tha: „Jo, përderisa falin namaz me ju“. (Muslimi) (Kuptimi: Kush urren me zemrën e tij, por nuk mund të refuzojë me dorë e as me gjuhë, është pastruar nga mëkati dhe e ka kryer detyrën e tij. Kush e refuzon brenda mundësive të veta, është siguruar nga ky mëkat, ndërsa kush pëlqen me veprimin e saj (të keqes) dhe i ndjek – ai është mëkatar)
131. Nga Ebu Seid el-Hudrij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Ruajuni nga të ulurit nëpër rrugë!“ Thanë: „O i Dërguari i All-llahut, ne nuk kemi rrugëdalje nga qëndrimi ynë në rrugë për të biseduar mes veti“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s tha: „Nëse nuk mund t’ia dilni pa qëndruar (ulur) në rrugë, atëherë jepjani rrugës të drejtën e saj!“ Thanë: „E çfarë është e drejta e rrugës, o i Dërguari i All-llahut? Tha: „Ulja e shikimit, mospengimi në të, kthimi i selamit, të urdhëruarit për të mirë dhe ndalimi nga e keqja“. (Muttefekun alejhi)
132. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pa një unazë prej ari në dorën e një njeriu, ia hoqi atij atë (nga dora), ia gjuajti dhe pastaj tha: „Dikush nga ju po ia mësyen gacës së zjarrit dhe po e mban në dorën e tij!“ Pasi shkoi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i thanë atij njeriu: „Merre unazën tënde dhe shfrytëzoje!“ Tha: „Jo, pasha All-llahun, unë kurrë nuk e marr pasi që e hodhi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s“ (Muslimi)
133. Transmetohet nga Ebu Seid el-Hasan el-Basrij se Aidh ibn Amër r.a. hyri tek Ubejdullah ibn Zijad dhe i tha: „O biri im i vogël, vërtet unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Bariu më i keq është rojtari i Hutames (Xhehennemit), ruaju të mos bëhesh prej tyre“. (Ubejdull-llahu) Tha: „Ulu, se vërtet ti je prej firës të shokëve të Muhammedit s.a.v.s“. (Transmetuesi apo Ubejdull-llahu) tha: „Vallë, a kanë qenë ata firë? -Vërtet fira janë ata pas tyre e jo vetë ata“. (Muslimi)
134. Nga Ebu Abdull-llah Tarik ibn Shihad el-Bexhelij el-Ahmesij r.a. transmetohet se një njeri e pyeti Pejgamberin s.a.v.s. kurse këmbën e pat vendosur në zenxhi: „Cili xhihad është më i mirë?“ (Pejgamberi) Tha: „Fjala e vërtetë tek sunduesi keqbërës“. (en-Nesaiju me isnad sahih)
135. Transmetohet nga Ibni Mes‘-udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Mangësia e parë që i ka goditur Beni Israilët ka qenë se një njeri kur e takonte një tjetër i thoshte: „O ti, frikësoju All-llahut dhe lëre këtë që po vepron, sepse kjo nuk të është e lejuar. Pastaj të njëjtin njeri e takon nesër, e ai në të njëjtën gjendje, dhe kjo megjithatë nuk e pengon që me të të hajë, të pijë dhe të ulet bashkë. Pasi që vepruan kështu (Beni Israilët), All-llahu ua rrahu zemrat e njërit për tjetrin“. Pastaj tha (lexoi ajetet 78-81 të sures el-Maide): „Janë mallkuar mosbesimtarët nga Izraelitët, në gjuhën e Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për shkak se ishin të padëgjueshëm dhe gjithmonë e tepronin. Nuk e pengonin njëri-tjetrin nga të këqijat që i bënin. Vërtet vepronin shumë keq! I sheh shumë sish si miqësohen me ata që nuk besojnë. Është me të vërtetë shumë keq çka i përgatisin ata vetvetes: për t’u hidhëruar All-llahu në ata, ndaj ata janë në vuajtje të përhershme. E sikur t’i besonin All-llahut dhe Pejgamberit edhe asaj çka i shpallet atij, ata nuk do të bënin miqësi me ata, mirëpo shumica sish janë ngatërrestarë“. Pastaj (Pejgamberi pas leximit të ajeteve) tha: „Kujdes, pasha All-llahun ju me siguri ose do të urdhëroni në vepra të mira dhe do të ndaloni nga të këqijat, ose do ta rrëmbeni dorën e zullumqarit dhe me forcë ta detyroni në të vërtetën – dhe ta kufizoni vetëm në të vërtetën, ose All-llahu do t’ju bie (rrah) me zemrat e njërit për tjetrin, e pastaj me siguri do t’ju mallkojë, siç i ka mallkuar ata“. (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe ky i fundit thotë se është hadith hasen)
Këto ishin fjalët e Ebu Davudit. Kurse sipas Tirmidhiut hadithi do të theksonte kështu: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pasi që Beni Israilët ranë në padëgjueshmëri, dijetarët e tyre i ndalonin prej mëkateve, por ata nuk ndaloheshin, ndërsa dijetarët e Beni Israilëve edhe përkundër kësaj janë ulë me ta në ndejet e tyre, kanë ngrënë dhe kanë pirë me ta, pastaj All-llahu ua rrahu zemrat e njërit për tjetrin dhe i mallkoi përmes gjuhës së Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për arsye se janë bërë mëkatarë dhe kanë bërë armiqësi“. Pastaj u ul i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pasi që ishte i mbështetur dhe tha: „Jo, pasha atë në dorë të të Cilit është shpirti im, derisa ju ata të mos i detyroni me forcë për të vërtetën dhe derisa të mos i kufizoni vetëm në të vërtetën“.
136. Transmetohet nga Ebu Bekër es-Siddiku r.a. se ka thënë: „O njerëz, ju e lexoni këtë ajet: „O besimtarë, kujdesuni për vete; nëse jeni në rrugë të drejtë, ai që është i humbur nuk do t’ju bëjë dot asgjë!“ (el-Maidetu, 105), dhe unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet kur njerëzit e vërejnë zullumqarin e nuk e kapin për dore (për ta ndalë e penguar) ekziston rreziku që t’i dënojë All-llahu përgjithësisht për atë shkak“. (Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„A ju po urdhëroni të tjerët të bëjnë vepra të mira e veten e harroni? Ju edhe Librin e lexoni. A s’po mendoni pak?“ (el-Bekare, 44)
„O besimtarë, përse flisni atë çka nuk e punoni? Sa e urrejtur është tek All-llahu të flisni atë që s’e bëni!“ (es-Saff, 2-3)
E gjatë lajmërimit për Shujabin s.a.v.s. thotë:
„…Unë nuk dëshiroj të dallohem nga ju në atë që ua ndaloj.“ (Hud, 88)
137. Nga Ebu Zejd Usame ibn Zejd ibn Harithe r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Në Ditën e Gjykimit do të sillet një njeri dhe do të hedhet në zjarr (Xhehennem), e organet e barkut do t’i dalin jasht dhe do të sillet rreth tyre sikur që sillet gomari në rrotulluesen e mullirit. Banorët e Xhehennemit do të mblidhen rreth tij e do t’i thonë: „O ti filan, çfarë të ka ndodhur? A nuk ke urdhëruar për vepra të mira dhe ke ndaluar nga të këqijat?“ Ai do t’ju thotë: „Po, gjithsesi, kam urdhëruar për vepra të mira, por vetë nuk i kam kryer, dhe kam ndaluar nga të këqijat, por vetë i kam punuar“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë.
„All-llahu urdhëron që gjërat e besuara t’ua jepni atyre që u takojnë, pronarëve të vet.“ (en-Nisa, 58)
„Ne ua kemi dhënë amanetin qiejve, tokës dhe maleve, por ato refuzuan ta pranojnë se u frikësuan, kurse njeriu e mori mbi vete. Ai me të vërtetë është i padrejtë dhe injorant!“ (el-Ahzab, 72)
138. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shenjat e munafikut (hipokritit) janë tri: kur flet, gënjen; kur premton, ndryshon dhe kur i besohet diçka, tradhton“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim thuhet edhe: „Po edhe nëse agjëron, fal namaz dhe pohon se është musliman“.
139. Nga Ebu Hubejb Abdull-llah ibn ez-Zubjer r.a. transmetohet se ka thënë: „Kur ka dalë Zubejri në ditën e betejës rreth devesë (Jevmu-l-xhemel: beteja e njohur e cila u zhvillua në mes të Ali b. Ebi Talibit dhe Aishes r. anhuma), më ftoi mua dhe shkova pranë tij e ai më tha: „Biri im, sot vriten vetëm zullumqarët dhe të dëmtuarit, dhe unë e shoh veten se do të vritem si i dëmtuar. Brenga ime më e madhe janë borxhet e mia. A e di se borxhet tona kur t’i paguajmë, prej pasurisë tonë nuk na mbetet asgjë?“ Pastaj tha: „Biri im, shite pasurinë tonë dhe paguaj borxhet tona. Më ka porositur që ta lë për vete një të tretën, kurse një të tretën e saj për bijtë e tij. Do të thotë për bijtë e Abdull-llah ibn ez-Zubejr të tretën e të tretës. (Pastaj) Tha: „Nëse mbetet diç nga pasuria jonë pas pagimit të borxhit, atëherë një e treta e një të tretës për bijtë e tu. Hishami tha: Zubejri atëherë posaçërisht i ka zgjedhur disa nipa, ndoshta Hubejbin dhe Abbadin, sepse ai atëbotë kishte nëntë djem dhe nëntë vajza“. Abdull-llahu pastaj tha: „(Babai im) Edhe më tutje më porositi rreth borxhit të tij e më tha: „Biri im, nëse diç nga kjo nuk mund ta kryesh, atëherë kërko që të ndihmojë mbrojtësi im. Tha: Pasha All-llahun, nuk e kuptova ç’deshi derisa i thashë: O babai im, cili është mbrojtësi yt?“ Tha: „All-llahu“. Tha: Sa herë që jam gjetur në vështirësi me borxhin e tij, unë thosha: O Mbrojtësi i Zubejrit, paguaje borxhin e tij – dhe i paguhej. (Pastaj) Tha: Kur u vra Zubejri nuk la asnjë dinar e as dirhem, por vetëm një tokë të papunueshme dhe njëmbëdhjetë shtëpi në Medine, dy shtëpi në Basra dhe nga një në Kufe dhe Egjipt. (Pastaj) Tha: „Ai edhe pse ka qenë aq borxhli, kur ndonjë njeri ia binte për ruajtje (pasurinë e tij), Zubejri i thoshte: „Jo, unë nuk mund ta pranoj për ta ruajtur, unë frikohem që mos ta humbas“. Ai asnjëherë nuk ka kryer funksion të emirit, as nuk e ka mbledhur tatimin, haraxhin a tjetër. Ai gjithnjë ka qenë në beteja bashkë me të Dërguarin e All-llahut ose me Ebu Bekrin, ose me Umerin, ose me Uthmanin r.anhum. Abdull-llahu tha: „Unë kam llogaritur sa borxhe ka dhe kam gjetur se ai ka dy mijë e dyqind mijë (dy milionë e dyqind mijë)! Një ditë i vjen Hakim ibn Hizami Abdull-llah ibn Zubejrit dhe i thotë: „O djali i vëllait tim, sa ka vëllai im borxh? Unë ia fsheha dhe i thashë: Njëqind mijë. Hakimi tha: Pasha All-llahun, unë nuk po shoh se pasuria juaj mund ta paguaj këtë. Abdull-llahu i tha: „Çka mendon ti, nëse borxhi është dy milionë e dyqind mijë? Tha: Unë nuk po shoh se ju mund ta kryeni këtë, e nëse nuk mund të bëni asgjë prej saj, më ftoni në ndihmë. Tha: Zubejri e pat blerë një tokë me kaçuba me 170.000?! kurse (djali i tij) Abdull-llahu e shiti për një milion e gjashtëqind mijë pastaj u ngrit e tha: „Kujt i ka diçka borxh Zubejri, ja ta marrë borxhin prej kësaj toke (me kaçuba). Atëherë erdhi Abdull-llah ibn Xhafer, të cilit Zubejri ia kishte borxh 400.000, andaj i tha Abdull-llahut „Nëse doni, këtë po ua lë juve. Abdull-llahu tha: Jo, (pastaj Ibni Xhaferi) Tha: „Nëse dëshironi, kjo pagesë le të mbetet për fund, nëse kanë ngelur akoma? Abdull-llahu tha: „Jo“. (Ibni Xhaferi) Tha: „Më ndani një pjesë (të tokës)“. Abdull-llahu tha: „E jotja është prej këtu deri atje“. Abdull-llahu e shiti një pjesë të saj dhe me të e pagoi borxhin kurse atij i mbetën 4,5 sehma (masë sipërfaqesh). Pastaj shkoi te Muaviu tek i cili ishin Amër ibn Uthmani, el-Mundhir ibn ez-Zubejri dhe Ibni Zem-a. Muaviu i tha: „Sa kushtoi toka (gabe-ja)?“ (Abdull-llahu) Tha: „Çdo sehm nga 100.000“. (Muaviu) Tha: „Sa ka mbetur prej saj?“ Tha: „Katër sehmë e gjysmë“. Atëherë Mundhir ibn Zubejri tha: „Unë po e marr një sehm për 100.000“. Amër ibn Uthmani tha: „Edhe unë po e marr një sehm për 100.000“. Kurse Ibni Zem-a thotë: „Edhe unë po e marr një sehm për 100.000“. Muaviu tha: „Edhe sa ka mbetur?“ I thanë: „Një sehm e gjysmë“. (Muaviu) Tha: „Edhe unë po e marr atë për 150.000“. (Abdull-llahu) Tha: „Abdull-llah ibn Xhaferi ia shiti Muaviut pjesën e tij për 600.000“. Pasi Ibni Zubejri e kreu pagimin e borxhit të tij, atëherë fëmijët (trashëgimtarët) i thanë: „Na e ndaj trashëgiminë tonë!“ (Abdull-llah ibn Zubejri) Tha: „Pasha All-llahun, nuk do ta ndaj mes jush derisa katër vjet të mos e shpall dhe të thërras: Veni re, kujt i ka borxh Zubejri, të vije t’ia paguajmë“. Kështu për çdo vit thërriste në „mevsim“ (kohë e caktuar kur tubohen njerëzit, si haxhxhi etj.), dhe pasi kaluan katër vjet ua ndau (trashëgiminë) dhe e mbajti një të tretën (sipas testamentit të babait). Zubejri kishte katër gra, secilës i takoi nga një milion e dyqind mijë, kurse shuma e përgjithshme e pasurisë së tij ishte pesëdhjetë milionë e dyqind mijë“. (Buhariu)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„…Për zullumqarët nuk ka mik as ndërmjetës që përfillet“. (Gafir, 18)
Dhe thotë:
„…Ndërkaq zullumqarët askush nuk i ndihmon“. (el-Haxhxh, 71)
Sa u përket haditheve për këtë temë, në radhë të parë është hadithi i theksuar më parë nga Ebu Dherr-i r.a. në fund të kaptinës për „Përpjekjen, mundimin, luftimin (el-Muxhahede)“.
140. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ruajuni dhunës (padrejtësisë), sepse dhuna është errësirë në Ditën e Gjykimit, ruajuni koprracisë, sepse vërtet koprracia i ka shkatërruar ata popuj që kanë qenë para jush: ajo i ka shtyrë për derdhjen e gjakut të tyre dhe i ka shtyrë që ndalimet (haramet) t’i bëjnë të lejuara (hallall)“. (Muslimi)
141. Transmetohet nga Aisheja r.anha se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush bën zullum sa një pëllëmbë tokë, do të jetë i ngarkuar me shtatë (pëllëmbë) tokash“. (Muttefekun alejhi)
142. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Vërtet All-llahu e duron gjatë zullumqarin, ndërsa kur ta rrëmbejë nuk i shpëton dot“, pastaj lexoi: „Ja, ashtu dënon Zoti yt kur dënon qytete që kanë bërë mizori. Dënimi i tij është fort i dhembshëm“. (Hud, 102) (Muttefekun alejhi)
143. Transmetohet nga Muadhi r.a. se ka thënë: „Më dërgoi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e më tha: „Ti do t’i vish një populli prej Ehli Kitabit ( të cilëve u është shpallë Libri, të krishterëve apo jehudëve), andaj thirri ata në dëshmi se nuk ka zot përveç All-llahut dhe se vërtet unë jam i dërguari i All-llahut. Nëse ata kësaj i binden atëherë mësoi ata që All-llahu i ka urdhëruar me pesë namaze çdo ditë e natë, e nëse edhe këtë e pranojnë, atëherë mësoi ata që All-llahu i ka obliguar me sadaka (zekat) të cilën do t’ua marrish pasanikëve të tyre e do t’ua japësh të varfërve të tyre, e nëse edhe këtë e pranojnë, atëherë ruaju (mos merr) nga gjërat e çmueshme të pasurisë së tyre. Dhe ruaju nga mallkimi (nëma) e të dëmtuarit, sepse në mes mallkimit të tij dhe All-llahut nuk ka perde (pengesë)“. (Muttefekun alejhi)
144. Transmetohet nga Ebu Humejd Abdurrahman ibn Sa’d es-Saidij r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. e angazhoi një njeri nga Ezdi të cilin e quanin Ibni Lutbijje- për ta mbledhë zekatin. Kur ka ardhë (ky) ka thënë: „Kjo është juaja, kurse kjo është dhuratë për mua“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.av.s. u ngrit në minber dhe pasi e falënderoi dhe madhëroi All-llahun tha: „Unë e kam angazhuar një njeri nga ju të ma kryejë punën me të cilën më ka ngarkuar All-llahu, e ai vjen dhe më thotë: Kjo është juaja, kurse këtë e kam dhuratë që më është dhuruar mua. E përse nuk ka ndenjur në shtëpinë e prindërve të vet që ta marrë atje atë dhuratë, nëse është i sigurt? Pasha All-llahun, çdokush nga ju që pa të drejtë merr pjesë të zekatit, do të vijë në Ditën e Gjykimit duke e bartur në qafën e vet. Nëse e ka marrë devenë do ta bartë në qafë dhe ajo me pëllitje do ta kumtojë turpin e tij. Nëse e ka marrë lopën, do ta bartë në qafë dhe ajo me palljen e vet do ta kumtojë turpin e tij. Nëse e ka marrë delen, do ta bartë në qafë dhe ajo me blegërimën e vet do ta kumtojë turpin e tij“.
Pas kësaj (I Dërguari) i ka ngritur duart e veta aq sa e kemi parë bardhësinë e sqetullave të tij, pastaj ka thënë: „O All-llahu im, a e plotësova kumtesën?“. (Muttefekun alejhi)
145. Transmetohet nga Ebu Hurejre, r.a. se Pejgamberi s.a.v.s ka thënë: „Kush i ka bërë një padrejtësi (zullum) vëllait të vet në nderin e tij apo në diç tjetër, le t’i kërkojë falje atij po atë ditë, para se mos të bëhet çështja për dinarë e dirhemë (para se të vihen veprat në llogari): nëse e ka një vepër të mirë – do t’i paguhet me të padrejtësia; por nëse nuk do të ketë vepra të mira, atëherë do t’i merren mëkatet e të dëmtuarit dhe do t’i jepen atij (që ka bërë zullum)“. (Buhariu)
146. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-As r. anhuma se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Musliman (i mirëfilltë) është ai nga gjuha dhe dora e të cilit janë të qetë muslimanët. Kurse muhaxhir (i mirëfilltë) është ai që i braktisë plotësisht ndalimet e All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
147. Transmetohet nga Ebu Umame Ijas ibn Tha’lebe el-Harithij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush ia merr të drejtën një muslimani me dorën e tij të djathtë, All-llahu ia përcakton Xhehennemin dhe ia ndalon Xhennetin“. Një njeri i thotë: „Edhe nëse është ndonjë çështje e lehtë, o i Dërguari i All-llahut!? Tha: „Po, qoftë edhe një rrem nga druri i misvakut“. (Muslimi)
148. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „A e dini kush është i falimentuar (muflis)?“ (As-habët) Thanë: „I falimentuar te ne është ai i cili nuk ka as para e as mall“. Tha: „I falimentuar i ummetit tim është ai që vjen në Ditën e Gjykimit me namaz, me agjërim, me zekat, por njëkohësisht ai ka sharë atë, ka shpifë këtë, ka ngrënë pasurinë e atij, ka derdhur gjakun e këtij, ka rrahë tjetrin, atëherë i jipen këtij e atij (atyre që i ka dëmtuar v.k.) prej të mirave të tij dhe nëse harxhohen mirësitë e tij para se t’u paguhen borxhet, atëherë do të merren prej mëkateve të tyre dhe do t’i ngarkohen këtij, pastaj edhe ky do të hedhet në zjarr“. (Muslimi)
149. Transmetohet nga Ummi Seleme r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet unë jam njeri, ju në konfliktet tuaja më drejtoheni mua. Është e mundshme që ndonjëri prej jush është më i aftë që t’i shtrojë argumentet e veta dhe unë të gjykoj në dobi të tij, sipas asaj që kam dëgjuar. Andaj kujt t’ia shqiptoj të drejtën e vëllait të tij, vërtet ia kam shkëputur një pjesë të zjarrit (të Xhehennemit)“. (Muttefekun alejhi)
150. Transmetohet nga Ibni Umeri r. anhuma se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Besimtari është vazhdimisht në hapësirën e fesë së tij, përderisa nuk derdhë gjak në mënyrë të palejuar“. (Buhariu)
151. Transmetohet nga Havla bint Amir el-Ensarije – gruaja e Hamzës r.a., se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet disa njerëz shkelin në pasurinë e All-llahut pa të drejtë, andaj në Ditën e Gjykimit i pret zjarri i Xhehennemit“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„E kush i madhëron shejtënitë e All-llahut, është mirë për të ndaj Zotit të vet“. (el-Haxhxh, 30)
„E kush i madhëron dispozitat e All-llahut, ajo është shenjë e zemrës fisnike“. (el-Haxhxh, 32)
„…Kurse ndaj besimtarëve bëhu i butë“. (el-Hixhr, 88)
„…Nëse dikush vret dikë, që s’ka vrarë askë ose nuk ka bërë në tokë trazira – sikur ka vrarë tërë njerëzinë; por kush bëhet shkaktar për të jetuar dikush – sikur tërë njerëzisë ia ka ruajtur jetën“. (el-Maide, 32)
152. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Besimtari me besimtarin është i lidhur sikurse ndërtesa, elementet e së cilës, njëri me tjetrin janë të lidhur fort“, dhe i përzieu gishtat e tij“. (Muttefekun alejhi)
153. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. po ashtu se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush kalon kah xhamitë apo tregjet tona, e me vete ka shigjetë (apo çfarëdo arme), le t’i mbajë në vendin e tyre ose le ta kapë me shuplakën e tij për maje, që me të të mos pengojë ndonjë musliman“. (Muttefekun alejhi)
154. Transmetohet nga En-Nu’man ibn Beshir r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Besimtarët në marrëdhëniet mes tyre; në dashuri, mëshirë e butësi janë sikur trupi, nëse sëmuhet një organ edhe pjesët e tjera të trupit shqetësohen dhe mbarë organizmi vuan nga dhembjet, pagjumësia dhe ngritja e temperaturës“. (Muttefekun alejhi)
155. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. e puthi Hasanin, të birin e Aliut r.a., kurse tek ai ishte el-Akre‘ ibn Habis që tha: „Unë kam dhjetë fëmijë dhe asnjërin prej tyre ende nuk e kam puthur“. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e shikoi dhe tha: „Kush nuk mëshiron nuk mëshirohet ndaj tij (prej All-llahut)“. (Muttefekun alejhi)
156. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Erdhën disa njerëz nga beduinët tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e i thanë: „A i puthni ju fëmijët tuaj?“ Tha: „Po“. (Ata) Thanë: „Ne, pasha All-llahun, nuk i puthim!“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Çka mund t’ju bëjë, nëse All-llahu e ka shkëputur mëshirën nga zemrat tuaja“. (Muttefekun alejhi)
157. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nëse ndonjëri prej jush u prin njerëzve në namaz, le të lehtësojë, sepse në mesin e tyre ka të dobët, të sëmurë dhe pleq. Kurse kur të falet ndonjëri prej jush vetë, atëherë le ta zgjasë sa të dojë“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër shtohen edhe fjalët: „ka edhe të nevojshëm“.
158. Nga Ebu Katade el-Harith ibn Rib’ij r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet unë ngrihem për namaz dhe dëshiroj të qëndroj gjatë në të, por kur dëgjoj vajin e fëmijës, e lehtësoj (shkurtoj) atë, duke mos patur dëshirë që t’ia vështirësoj (punën) nënës së fëmijës“. (Buhariu)
159. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani është vëlla i muslimanit: nuk i bën atij padrejtësi e as nuk e lë në baltë. Ai që gjendet në nevojë të vëllait të tij, All-llahu do t’i gjendet në nevojën e tij. Ai që e çliron një barrë nga muslimani, All-llahu do ta çlirojë nga ai një barrë nga barrat e ahiretit. Ai që e mbulon një musliman (e nuk ia zbulon të metat ose fshehtësitë sh.k.) All-llahu do ta mbulojë atë Ditën e Kijametit.“ (Muttefekun alejhi)
160. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Mos i bëni zili njëri-tjetrit, mos e mashtroni njëri-tjetrin; mos e urreni njëri-tjetrin; mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit, duke u hidhëruar; mos i ndërhyni me shitblerjen tuaj tjetrit në shitblerje. Bëhuni rob të All-llahut, vëllezër të vërtetë. Muslimani është vëlla i muslimanit. Nuk i bën atij padrejtësi, nuk e degradon e as nuk e poshtërson. Devotshmëria është këtu“. Tri herë tha duke bërë shenjë në gjoksin e tij. „Një njeriu i del mjaftë e keqja, nëse e degradon vëllain e tij musliman. Secilit musliman patjetër i janë të shenjta dhe të paprekshme: jeta, pasuria dhe nderi i muslimanit tjetër“. (Muslimi)
161. Nga Enesi r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Askush nga ju nuk beson përderisa për vëllain e tij të mos dëshirojë atë që dëshiron për vetveten“. (Muttefekun alejhi)
162. Transmetohet po ashtu nga Enesi r.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ndihmoje vëllain tënd, dëmtues qoftë apo i dëmtuar!“ Një njeri i tha: „O i Dërguari i All-llahut, i ndihmoj të dëmtuarit, por më njofto, si t’i ndihmoj dëmtuesit?“ Tha: „Ta pengosh – ose ta ndalosh nga dhuna – kjo është ndihmë për të“. (Buhariu)
163. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani ndaj muslimanit i ka pesë detyra: – kthimi i selamit, vizita e të sëmurit, përcjellja e xhenazes, të përgjigjurit në ftesë, të përgjigjurit me lutje (Jerhamukell-llah, All-llahu të mëshiroftë! – atij që teshë dhe thotë: el-hamdu li-l-lah)“. (Muttefekun alejhi).
Sipas një transmetimi të Muslimit, hadithi citohet kështu: „Muslimani ndaj muslimanit i ka gjashtë detyra. – kur ta takosh, jepi selam; kur të thërret (në punë apo gazmend) përgjigjju; kur prej teje kërkon këshillë, këshilloje; kur të teshë dhe falënderon All-llahun me „el-hamdu li-l-lah“ përgjigjju me „jerhamukell-llah“; kur të sëmuhet, vizitoje dhe kur të vdes, përcille deri në varr“.
164. Transmetohet nga Ebu Umare el-Bera ibn Azib r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. na i ka urdhëruar shtatë (gjëra) dhe na i ka ndaluar shtatë: Na ka urdhëruar vizitën e të sëmurit, përcjelljen e xhenazes, të përgjigjurit me lutje atij që teshëtinë, justifikimin e betuesit, ndihmën e të dëmtuarit, të përgjigjurit në ftesë dhe përhapjen e selamit. Kurse na e ka ndaluar: vënien e unazave të arit, pirjen prej enës së argjendtë, shtruarjen e jastëkut të mëndafshtë të mbushur me pambuk në shpinë të deves për hipje, bartjen e jelekut të mëndafshtë të qëndisur me lara të linjta, bartjen e rrobave të mëndafshta, rrobat prej armaçit dhe prej mëndafshit, të hollat dhe të trashat“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Ata që dëshirojnë që te besimtarët të përhapet amoraliteti, i pret dënim i dhembshëm në këtë dhe në botën tjetër.“ (en-Nur, 19)
165. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk e mbulon asnjë rob (njeri) robin tjetër në këtë botë, e të mos e mbulojë atë All-llahu në Ditën e Gjykimit“. (Muslimi)
166. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Gjithë ummeti im do të jetë i falur përveç mëkatarëve publikë, kurse prej mëkateve publike është kur një njeri e bën një punë natën, pastaj gdhihet duke qenë i mbuluar (mëkati i tij) nga ana e All-llahut, por ai thotë: „O filan, unë mbrëmë e kam bërë këtë dhe atë vepër“. Atë mbrëmë e pat mbuluar Krijuesi i tij, kurse ai, kur u gdhi, e zbulon atë që ia pat mbuluar All-llahu“. (Muttefekun alejhi)
167. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se ka thënë: „Ia sollën Pejgamberit s.a.v.s. një njeri që kishte pirë (alkool) dhe tha: „Rraheni!“ Ebu Hurejre ka thënë: „Të gjithë e rrahën; dikush me dorë, dikush me këpucë, e dikush edhe me rroba!“ Pasi u nis, disa njerëz i thanë: „All-llahu të turpëroftë!“ (Pejgamberi) Tha: „Mos thuani kështu, mos i ndihmoni djallit kundër tij“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Dhe bëni vepra të mira, ndoshta do të shpëtoni“. (el-Haxhxh, 77)
„…Dhe çka të bëni nga të mirat, All-llahu me siguri e di atë“. (el-Bekare, 215)
168. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani është vëlla i muslimanit, nuk i bën atij padrejtësi e as nuk e lë në baltë. Ai që gjendet në nevojë të vëllait të tij, All-llahu do t’i gjendet në nevojën e tij. Ai që e çliron një barrë nga muslimani, All-llahu do ta çlirojë nga ai një barrë nga barrat e ahiretit. Ai që e mbulon një musliman (e nuk ia zbulon të metat ose fshehtësitë sh.k.), All-llahu do ta mbulojë atë Ditën e Kijametit.“ (Muttefekun alejhi)
169. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Atij, që besimtarit ia lehtëson një brengë të kësaj bote, All-llahu do t’ia lehtësojë një nga brengat e botës tjetër. Atij, që të varfërit ia lehtëson gjendjen, All-llahu do t’ia lehtësojë edhe në këtë botë edhe në botën tjetër. Atij, që i mbulon turpet e një muslimani, All-llahu do t’ia mbulojë atij në të dy botët. All-llahu do t’i ndihmojë robit të vet, derisa ai rob i ndihmon vëllait të vet. Kush niset rrugës së fitimit të diturisë, All-llahu (për atë) do t’ia lehtësojë rrugën deri në Xhennet. Asnjëherë nuk mblidhet një grup i njerëzve në një prej shtëpive të All-llahut (në xhami) për ta lexuar Kur’anin dhe për ta mësuar në mes veti, e që mbi ta të mos lëshohet dhe t’i mbrojë mëshira e All-llahut, dhe që të mos i rrethojnë engjëjt ose që All-llahu të mos i lavdërojë në mesin e atyre që janë tek ai (engjëjt, pejgamberët dhe njerëzit e mirë). Atë që e zbraps puna e tij, nuk mund ta përparojë prejardhja e tij“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Kush angazhohet për të mirë, ai do të ketë pjesëmarrje në shpërblim.“ (en-Nisa, 85)
170. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se ka thënë: „Kur i vinte Pejgamberit s.a.v.s. ndonjë njeri për ndonjë nevojë (kërkesë), kthehej kah të pranishmit dhe u thoshte: „Ndërhyni (ndërrmirrni diçka) do të shpërbleheni! All-llahu përcakton nëpërmjet gjuhës së pejgamberit të vet ç’të dojë“. (Muttefekun alejhi)
Kurse në një transmetim tjetër është: „çka të dëshirojë“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka ndonjë dobi, përveç se kur kërkojnë të ndahet sadakaja ose të bëhen vepra të mira ose të pajtojnë njerëz ndërmjet veti…“ (en-Nisa, 114)
„…Pajtimi është më i mirë.“ (en-Nisa, 128)
„…Prandaj frikësojuni All-llahut dhe koordinoni çështjet tuaja ndër veti.“ (el-Enfal, 1)
„Pa dyshim besimtarët janë vëllezër, prandaj pajtoni dy vëllezër tuaj.“ (el-Huxhurat, 10)
171. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Për çdo nyje të njeriut, çdo ditë që del dielli duhet dhënë sadaka. Nëse i pajton dy (veta) dhe sillesh drejt mes tyre, edhe ajo është sadaka. Nëse dikujt i ndihmon që të hipë në kalë, ose i ndihmon që ta ngarkojë barrën në kalë – edhe kjo është sadaka. Edhe fjala e mirë është sadaka. Secilin hap të cilin e bën për namaz, po ashtu është sadaka. Largimi nga rruga i asaj që i pengon kalimtarët – edhe ajo është sadaka“. (Muttefekun alejhi)
172. Nga Ummi Kulthum bint Ukbe Ebi Muajt r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Nuk është gënjeshtar ai që bën pajtim midis njerëzve, pastaj përcjell lajme të mira ose flet mirë“. (Muttefekun alejhi)
Në transmetimin e Muslimit shtohen këto fjalë: „Nuk e kam dëgjuar (Alejhisselamin) të lejojë diç nga ajo që e thonë njerëzit (që nuk është e vërtetë) përpos në këto tri (raste): në luftë (lejohet tradhtia e armikut) në pajtim midis njerëzve dhe burri t’i flet gruas (me kompliment) dhe gruaja t’i flet burrit (me kompliment)“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Qëndro vendosmërisht në anën e atyre të cilët i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meritojnë simpatinë e Tij, dhe mos i hiq sytë tu prej atyre.“ (el-Kehf, 28)
173. Transmetohet nga Harithe ibn Vehb r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „A doni t’ju kumtoj (diç) për banorët e Xhennetit? Çdo musliman i dobët (nga modestia duket i tillë) dhe i përbuzur (nga njerëzit), nëse betohet në All-llahun për diç, All-llahu do t’ia plotësojë. A doni t’ju kumtoj diç edhe për banorët e Xhehennemit? (I tillë është) Çdo njeri kokëfortë, vetjak dhe mendjemadh“. (Muttefekun alejhi)
174. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë se një grua zezake ose një djalosh i ri e ka fshirë me fshesë xhaminë. Pasi që humbi (një kohë), i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pyeti për të, e i thanë: „Ka vdekë!“ (Pejgamberi) Tha: “ Përse nuk më keni njoftuar për këtë?“ Ata sikur e kanë parë punë të vogël rastin e saj. Ai u tha: „Ma tregoni varrin e saj apo të tij“. Pasi ia treguan varrin, ai ia fali xhenazen e pastaj tha: „Vërtet këto varreza janë të errëta për pronarët e tyre, dhe All-llahu i Madhëruar do t’i ndriçojë ata për hir të namazit tim për ta“. (Muttefekun alejhi)
175. Transmetohet nga Usame r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Qëndrova në derë të Xhennetit, kur në të hynin përgjithësisht të mjerët, kurse pasanikët ishin të burgosur dhe pritnin thirrjen e mbikëqyrësve të Xhehennemit për të hyrë në të. Dhe qëndrova në derë të Xhehennemit, kur në të përgjithësisht hynin gratë“. (Muttefekun alejhi)
176. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vetëm tre (fëmijë prej Beni Israilëve) kanë folur në djep: „Isai, biri i Merjemes dhe pronari i Xhurejxhit (të tretit transmetuesi nuk ia përmend emrin). Xhurejxhi ka qenë një njeri që bënte ibadet. Ai ndërtoi për vete një ndërtesë të posaçme (savme’a) dhe në të bënte ibadet. Duke qenë aty (një ditë) i vjen nëna e vet, e gjeti në namaz dhe i tha: „O Xhurejxh!“ (Xhurejxhi) Tha: „O Zoti im, nëna ime apo namazi?“ Dhe u përcaktua për vazhdimin e namazit, kurse nëna e tij shkoi prapë. Të nesërmen në agim, prapë i erdhi nëna dhe përsëri e gjeti në namaz dhe i tha: „O Xhurejxh!“ (Ky përsëri në namaz me zemër) Thotë: „O Zoti im, nëna ime apo namazi im“. Vendosi ta vazhdojë namazin gjer në fund (dhe kur ta kryejë namazin atëherë t’ia çelë derën dhe t’i përgjigjet nënës, por nëna nuk e pret dhe kthehet si ditën e kaluar). Ditën e tretë, nëna e tij vjen përsëri dhe fillon të thërrasë: „O Xhurejxh!“ (Xhurejxhi që falte namaz) Tha: „O Zoti im, nëna ime apo namazi im?“ Dhe prap (Xhurejxhi) e zgjedh namazin. (Nëna) Tha: „O All-llahu im, mos e vdis derisa të shohë fytyrat e lavireve!“
Beni Israilët ndërmjet veti e përmendin Xhurejxhin dhe ibadetin e tij. Aty ishte edhe një grua lavire e cila shquhej me bukurinë e saj. (Kur dëgjoi për Xhurejxhin) Tha: „Nëse doni, unë e provokoj dhe e mashtroj?! „Pastaj, ajo iu ofrua, por ai as që ia vuri veshin. Atëherë kaloi (atypari) një bari me një kope i cili i kullotte rreth vendit të ibadetit (savme’a) të Xhurejxhit, të cilit ajo gruaja iu ofrua, me të cilën bariu pati marrëdhënie intime dhe ajo mbeti shtatzënë. Kur lindi, ajo tha: „Kjo foshnje është me Xhurejxhin!“ Pastaj erdhën (njerëzit) te savme’a e tij, ia rrënuan dhe filluan ta rrahin. (Xhurejxhi) Tha: „Ç’keni, o njerëz?“ Thanë: „T’i ke bërë mëkat (zina) me këtë lavire, dhe ajo ka lindë me ty“. Tha: „Ku është foshnja?“. Pasi ia sollën aty, tha: „Më lejoni derisa të fal namaz, dhe u fal, pasi e kreu (namazin) erdhi te fëmija, e preku në bark dhe tha: „O fëmijë, kush është babai yt?“ (Fëmija) Tha: „Filan bariu“. Pastaj iu afruan (njerëzit) e filluan ta puthin, ta përqafojnë dhe pastaj i thanë. „Po ta ndërtojmë savme’an tënd prej ari“. Tha: „Jo, ma ndërtoni përsëri prej balte, çfarë ka qenë“. Dhe ia ndërtuan.
Duke thithur foshnja gji te nëna e vet, kalon atypari një kalorës hipur në një deve të shtrenjtë e të bukur dhe nëna e tij tha: „O All-llahu im, bëre djalin tim sikurse ky!“ Fëmija e la gjirin, u kthye kah njeriu, e shikoi dhe tha: „O All-llahu im, mos më bëjë si ai!“ Pastaj u kthye kah gjiri dhe vazhdoi të thithë“. (Transmetuesi tregon e thotë) „Sikur po e shoh të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. se si e vë gishtin e tij tregues dhe fillon të thithë duke na treguar“. Pastaj (Pejgamberi) tha: „Pastaj (njerëzit) kaluan me një robëreshë duke e rrahur dhe i thonin: „Ke bërë zina, ke vjedhur“. Kurse ajo thoshte: Hasbijall-llahu ve ni’mel-vekil“ (All-llahu më mjafton për gjithçka dhe Ai është mbrojtësi më i mirë), nëna e foshnjës atëherë tha: „O All-llahu im, mos e bëj djalin tim si kjo“. Foshnja e la thithjen dhe shikoi kah ajo e tha: „O All-llahu im, më bëjë mua si ajo“.
Këtu përsëritet tregimi: Nëna e foshnjës tha: „Kaloi një njeri me pamje të bukur, e unë thashë: „O All-llahu im, bëre djalin tim sikur ky!“ Kurse ti the: „O All-llahu im, mos më bëj si ai“. Pastaj kaluan me robëreshën të cilën e rrihnin dhe i thonin se ka bërë zina dhe ka vjedhë. Thashë: „O All-llahu im, mos e bëj djalin tim si ajo“, kurse ti the: „O All-llahu im, më bëj mua si ajo!“ (Foshnja) Tha: „Vërtet, ai njeri është tiran, andaj dhe kam thënë, o All-llahu im, mos më bëj si ai! Kurse ajo për të cilën thonin se ka bërë zina e nuk ka bërë, ka vjedhë, e ajo nuk ka vjedhë – thashë: O All-llahu im, më bëj mua si ajo“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Kurse ndaj besimtarëve bëhu i butë“. (el-Hixhr, 88)
„Qëndro vendosmërisht në anën e atyre që i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meritojnë simpatinë e Tij dhe mos i hiq sytë tu prej atyre, duke dëshiruar bukurinë e jetës së kësaj bote.“ (el-Kehf, 28)
„Prandaj bonjakun mos e nënçmo. Dhe lypësin mos e refuzo“. (ed-Duha, 9-lo)
„A e ke parë atë që përgënjeshtron atë botë? Po, ai është që refuzon ashpër bonjakun. Dhe nuk nxit për ushqimin e të varfërit“. (el-Maun, l-3)
177. Transmetohet nga Sehl ibn Sa’d r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Unë dhe përkujdesësi i bonjakut do të jemi në Xhennet kështu“, dhe bëri shenjë me gishtin tregues dhe gishtin e mesëm dhe i ndau në mes veti“. (Buhariu)
178. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Ai që kujdeset për të shkretët dhe të varfërit është si ai që lufton në rrugë të All-llahut“. (Transmetuesi thotë) Mendoj se (Pejgamberi) tha: „Dhe si ai që falet pa pushim dhe si ai që agjëron pandërprerë“. (Muttefekun alejhi)
179. Transmetohet nga Enesi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kush përkujdeset për dy vajza deri në moshën madhore, kur të vjen në Ditën e Gjykimit unë dhe ai do të jemi si këta dy“ dhe i bashkoi gishtat“. (Muslimi)
180. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë:“Hyri tek unë një grua me dy vajza të saj të vogla dhe lypte, kurse tek unë nuk gjeta asgjë përveç një hurme. Ia dhashë atë hurmë, të cilën ua ndau dy vajzave të veta, duke mos ngrënë për vete prej saj. Pastaj u ngrit dhe doli. Pas kësaj hyri Pejgamberi s.a.v.s. dhe unë e njoftova kurse ai tha:“Kush vehet në sprovë sadoqoftë me vajza dhe sillet me mirësi ndaj tyre, ato do t’i jenë perde (mbrojtje) nga zjarri“. (Muttefekun alejhi)
181. Nga Ebu Shurejh Huvejlid ibn Amr el-Huzaij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „O All-llahu im, po e legalizoj (po e bëj të ligjshme) të drejtën e dy (kategorive) të dobëtve: të bonjakut dhe të femrës“. (Hadith hasen, e transmeton Nesaiu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Çoni jetë të mirë me to…!“ (en-Nisa, l9)
„Ju nuk mund të jeni plotësisht të drejtë ndaj grave, edhe pse e përpiqeni për këtë, por mos i lejoni vetes shprehinë që ndonjërën ta lini si të varur. Dhe nëse i përmirësoni marrëdhëniet dhe ruheni, All-llahu është, pa dyshim, shumë i mëshirshëm dhe fal shumë“. (en-Nisa, l29)
182. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pranoni rekomandimin që grave t’u bëni mirë! Vërtet gruaja është krijuar nga brinja. Laku më i madh i brinjës është më lart. Nëse provon ta drejtosh, do ta thesh, kurse nëse e lë çfarë është, ajo mbetet e shtrembër. Andaj pranoni rekomandimin ndaj grave“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim të dy sahihëve thuhet: „Gruaja është sikurse brinja, nëse e drejton e then, e nëse pajtohesh me të, pajtohesh me të ashtu çfarë është, e shtrembër“. Ndërkaq në transmetimin e Muslimit thuhet: „Vërtet gruaja është krijuar nga brinja, asnjëherë nuk drejtohet sipas rregullit, e nëse pajtohesh me të, pajtohesh ashtu çfarë është, e shtrembër-kurse nëse fillon ta drejtosh, do ta thesh, kurse thyerja e saj është shkurorëzimi i saj“.
183. Transmetohet nga Amr ibn el-Ahves el-Xhushemij r.a. se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. në Haxhxhin Lamtumirës duke thënë, pasi që i shprehu lavdi e falënderim All-llahut, tërhoqi vërejtje dhe këshilloi, pastaj tha: „Këshillohuni ndërmjet veti që me gratë të silleni mirë, sepse ato janë në shërbim tek ju, ju nuk dispononi diç tjetër prej tyre pos kësaj (shërbimit), përpos nëse haptas bëjnë diç të pamoralshme, e nëse bëjnë – ndani nga shtrati dhe rrihni me një rrahje që nuk i dëmton (fizikisht). Nëse bëhen prapë të dëgjueshme, atëherë mos kërkoni mënyrë tjetër për t’i shtypur (ndaj tyre silluni mirë si më parë). Ju keni të drejta ndaj grave tuaja dhe gratë tuaja kanë të drejta ndaj jush. Gratë tuaja nuk guxojnë në shtratin tuaj ta pranojnë tjetërkënd, e as ta lejojnë në shtëpinë tuaj atë që ju nuk e doni.Kurse e drejta e tyre në ju është që të kujdeseni mirë për to, t’u jepni ushqim dhe t’i veshmbathni si ka hije“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
184. Transmetohet nga Muavije ibn Hajde r.a. se ka thënë: „Thashë, o i Dërguari i All-llahut, çfarë detyra ka secili prej nesh ndaj gruas së vet?“ (Pejgamberi) Tha: „Ta ushqesh kur të ushqehesh vetë, ta veshmbathësh kur këtë e bënë për vete, mos ta mallkosh dhe mos ta lësh vetëm askund përveç në shtëpi“. (Hadith hasen, transmeton Ebu Davudi i cili thotë: „Mos e qorto“ e ka kuptimin: mos i thuaj „All-llahu të shëmtoftë“)
185. Transmetohet nga Ebu Hurejre, r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Më i ploti besimtar me iman është ai që është më i mirë në moral kurse më të sjellshmit prej jush janë ata që janë më të sjellshëm ndaj grave të tyre“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
186. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kjo botë është dëfrim kurse dëfrimi më i mirë i saj është gruaja e ndershme“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Burrat janë mbështetja e grave me aq sa i ka dhënë All-llahu përparësi njërës palë ndaj tjetrës dhe për shkak se ata shpenzojnë pasurinë e tyre. Prandaj gratë e mira janë të dëgjueshme dhe në mungesë të burrit kujdesen për atë që kujdeset edhe All-llahu.“ (en-Nisa, 34)
Prej haditheve të kësaj teme është edhe ai i theksuari në kaptinën paraprake nga Amr ibn el-Ahves.
187. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur burri e thirr gruan e tij në shtrat, e ajo këtë e refuzon dhe nëse fle (burri) dhe e kalon natën i hidhëruar në të, engjëjt do ta mallkojnë (atë grua) deri në mëngjes“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër të dy sahihëve thuhet: „Nëse gruaja braktis shtratin e burrit të saj kur bjen të flejë, e mallkojnë engjëjt deri në mëngjes“. Në një transmetim tjetër, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pasha Atë, në duart e të cilit gjendet shpirti im, kur një burrë e thirr gruan e tij në shtrat e ajo refuzon, Krijuesi i qiejve do të jetë i hidhëruar me të derisa burri i saj të jetë i kënaqur me të“.
188. Transmetohet po ashtu, nga Ebu Hurejre r.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nuk i lejohet gruas që të agjërojë (nafile) kur e ka burrin prezent, përveç me lejen e tij. Po ashtu ajo nuk lejon hyrje në shtëpi të tij, pa lejen e tij“. (Muttefekun alejhi, kurse ky citat është i Buhariut)
189. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij. Mëkëmbësi është bari, burri në familjen e tij është bari, gruaja është bareshë në shtëpinë e burrit të saj dhe rojtare e fëmijëve. Pra, të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij“. (Muttefekun alejhi)
190. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Sikurse ta urdhëroja dikënd për t’i bërë sexhde dikujt tjetër (përveç All-llahut), do ta urdhëroja gruan për t’i bërë sexhde burrit të saj“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Kurse babai i fëmijëve ka për detyrë ushqimin dhe veshjen e tyre në mënyrë të denjë.“ (el-Bekare, 233)
„Ai që ka, të shpenzojë sipas pasurisë së vet, por edhe ai që është në skamje të shpenzojë nga ajo që i ka dhënë All-llahu, sepse All-llahu nuk ngarkon askë më tepër se sa i ka dhënë.“ (et-Talak, 7)
„…Çkado që ju të jepni (dhuroni), Ai atë e kompenson.“ (Sebe‘, 39)
191. Nga Ebu Hurejre, r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Të hollat që i ke shpenzuar në rrugë të All-llahut, të hollat që i ke shpenzuar për lirimin e robërve, të hollat që i ke dhënë për të varfërit dhe të hollat që i ke shpenzuar për familjen tënde, shpërblimi më i madh është për ato që i ke shpenzuar për familjen tënde“. (Muslimi)
192. Nga Ebu Abdull-llah (e thuhet Ebu Abdurrahman) Thevban ibn Buxhdud, rob (mevla) i të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. transmetohet se ka thënë: „Ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Paraja më e vlefshme të cilën e shpenzon njeriu është ajo që e shpenzon për familjen e vet, paraja të cilën e shpenzon për mbajtjen e kafshës për (luftë) në rrugë të All-llahut dhe paraja të cilën e shpenzon për shokët e tij në rrugë të All-llahut“. (Muslimi)
193. Transmetohet nga Sa’d ibn Ebu Vekkas r.a. në një hadith të tij të gjatë të cilin e theksuam në fillim të librit në kaptinën e Nijjetit, se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i ka thënë atij: „Vërtet, ti nuk do të bësh asnjë shpenzim në emër të All-llahut, e që për të të mos shpërblehesh, madje edhe për atë që e vë në gojën e gruas tënde“. (Muttefekun alejhi)
194. Transmetohet nga Ebu Mes ‚ud el-Bedrij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kur e bën njeriu një shpenzim për mbajtjen e familjes së tij, duke llogaritur shpërblimin e All-llahut, ajo do të jetë për të sadaka“. (Muttefekun alejhi)
195. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk ka ditë në të cilën gdhihen robtë e All-llahut e që të mos zbresin dy engjëj dhe njëri të thotë: „O All-llahu im, jepi kompensim atij që ka shpenzuar“, kurse tjetri thotë:“O All-llahu im, jepi shkatërrim atij që (dorën e vet) ka shtrënguar“. (Muttefekun alejhi)
196. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Dora e sipërme (që jep) është më e mirë se dora e poshtme (që lyp). Fillo prej familjes tënde. Sadaka më e mirë është ajo që bëhet duke qenë i pasur (pasi t’i ketë plotësuar nevojat e familjes), kush bëhet dinjitoz, All-llahu ia ruan dinjitetin dhe kujt i mjafton ajo që ka, All-llahu do t’ia mjaftojë“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Nuk do ta arrini mirësinë e plotë derisa të mos ndani një pjesë të asaj që e keni më të dashur.“ (Ali‘ Imran, 92)
„O besimtarë! Shpenzoni nga ato gjëra të bukura që i fitoni dhe prej atyre që ua japim nga toka, mos nisni të ndani atë që nuk vlen të shpërndahet, që ju vetë nuk do ta kishit marrë, vetëm me symbyllur.“ (el-Bekare,267)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Urdhëroje familjen tënde të kryejë namazin dhe insisto në këtë!“ (Ta Ha,l32)
„O besimtarë, ruajeni veten dhe familjen tuaj nga zjarri “ (et-Tahrim,6)
197. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „Hasani, i biri i Aliut r.a. (si fëmijë) njëherë e mori një hurmë nga hurmat e dhënura për sadaka dhe e shtiu në gojë. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: „Mos, mos, gjuaje atë! A nuk e di se ne nuk hamë sadaka?!“ (Muttefekun alejhi)
Sipas një transmetimi tjetër thuhet: „Për ne nuk është e lejuar sadaka“.
198. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë:“Të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij. Imami (udhëheqësi – sunduesi) është bari (i popullit të vet) dhe do të jetë përgjegjës për tufën e tij. Burri është bari në familjen e vet dhe është përgjegjës për tufën e tij. Gruaja është bareshë në shtëpinë e burrit të saj dhe ajo është përgjegjëse për tufën e saj. Shërbëtori është bari (rojtar) i pasurisë së zotëriut të vet dhe është përgjegjës për tufën e tij. Pra, të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij“. (Muttefekun alejhi)
199. Transmetohet nga Amr ibn Shuajb, ky nga babai i tij, e ai nga babai i vet r.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Urdhëroni fëmijët tuaj për (të falë) namaz kur t’i kenë shtatë vjet, kurse detyroni me forcë (rrahni) kur t’i bëjnë dhjetë vjet dhe ndajini në shtrat“. (Hadith hasen, transmeton Ebu Davudi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Adhurojeni All-llahun dhe asnjë send mos e trajtoni të barabartë me Të! Jini të mirë me prindërit dhe të afërmit, edhe bonjakët edhe të varfërit e ngratë, edhe me fqinjët e afërt edhe me fqinjët e largët, edhe me shokët përreth, edhe udhëtarët edhe ata që janë nën kujdesin tuaj!.“ (en-Nisa, 36)
200. Transmetohet nga Ibni Umeri dhe Aisheja r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vazhdimisht më porositë Xhibrili për fqinjin, saqë kam menduar se edhe do t’i jep të drejtë në trashëgimi“. (Muttefekun alejhi)
201. Transmetohet se Ebu Dherri r.a. ka thënë: „Më ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „O Ebu Dherr, kur të ziesh çorbë, shto në të ujë dhe kujdesu për fqinjin“. (Muslimi)
Në një transmetim tjetër, po ashtu nga Ebu Dherri, thuhet: „Vërtet, miku im sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem më ka porositur: „Kur të ziesh çorbë, shtoja pak ujin, e pastaj shikoi familjet e fqinjve dhe ndaj një pjesë prej saj“.
202. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Pasha All-llahun nuk beson, pasha All-llahun nuk beson, pasha All-llahun nuk beson!“ I thanë: „Kush o i Dërguari i All-llahut? Tha: „Ai, fqinji i të cilit nuk është i sigurt nga të këqijat e tij!“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim të Muslimit thuhet: „Nuk do të hyjë në Xhennet ai, fqinji i të cilit nuk është i sigurt prej të këqijave të tij“.
203. Transmetohet po ashtu nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush i beson All-llahut dhe Ditës së mbramë, mos ta shqetësojë fqinjin e vet, kush i beson All-llahut dhe Ditës së mbramë le ta nderojë mikun (musafirin) e vet dhe kush i beson All-llahut dhe Ditës së mbramë, le të flasë mirë ose le të heshtë“. (Muttefekun alejhi)
204. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Umeri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shokë më të mirë tek All-llahu i Madhëruar janë ata që janë më të mirë për shokun e vet, dhe fqinj më të mirë tek All-llahu janë ata që janë më të mirë për fqinjin e vet“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Adhurojeni All-llahun dhe asnjë send mos e trajtoni të barabartë me Të!Jini të mirë me prindërit dhe të afërmit, edhe me bonjakët dhe të varfërit e ngratë, edhe me fqinjët e afërt edhe me fqinjët e largët, edhe me shokët përreth, edhe me udhëtarët edhe me ata që janë nën kujdesin tuaj“ (en-Nisa, 36)
„..Frikësojuni All-llahut, në emër të të Cilit betoheni dhe mbani lidhjet familjare.“ (en-Nisa, l);
„Edhe ata që respektojnë atë çka ka urdhëruar All-llahu, që të respektohet (për mbajtjen e lidhjeve familjare)“ (err-Rra’d, 2l)
„Ne e kemi porositur njeriun të sillet mirë ndaj prindërve të vet.“ (el-Ankebut, 8)
„Zoti yt ka përcaktuar që të mos adhuroni tjetër përveç Atij dhe të silleni mirë me prindërit. Nëse njëri prej tyre, ose të dy, përjetojnë pleqëri te ti, mos u thuaj „of!“ e as mos u fol me zë të lartë, por t’u drejtohesh me fjalë respekti të plotë. Shtrij përpara tyre krahët e përulshmërisë dhe thuaj: „O Zoti im, ki mëshirë ndaj tyre, siç kanë pasur kujdes ata ndaj meje në vegjëli!“ (el-Isra, 23-24)
„Ne e kemi porositur njeriun për prindërit e vet të sillet mirë, se nëna e vet e ka bartur në dëm të shëndetit të saj, kurse nga gjiri e ndan brenda dy vjetëve. Të jesh mirënjohës ndaj Meje dhe prindërve tu!.“ (Lukman, l4)
205. Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Mes’ud r.a. se ka thënë: „E kam pyetur Pejgamberin s.a.v.s.: „Cila punë është më e dashur tek All-llahu i Madhëruar?“ Tha: „Namazi në kohën e vet“. I thashë: „Pastaj cila?“ Tha: „Bamirësia ndaj prindërve“.I thashë: „Pastaj cila?“ Tha: „Xhihadi (lufta) në rrugë të All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
206. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Fëmija prindin e vet nuk mund ta shpërblejë përveç nëse e gjen në pronësi të dikujt dhe e blen prej tij pastaj e liron (nga robëria)“. (Muslimi)
207. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „Erdhi një njeri tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i tha: „O i Dërguari i All-llahut, kush është më i merituari i njerëzve për shoqërimin tim të mirë?“ Tha: „Nëna jote“. Tha: „Pastaj kush?“ (Pejgamberi) Tha: „Nëna jote“, tha: „Pastaj kush?“ Tha: „Nëna jote“, tha: „Pastaj kush?“ Tha: „Babai yt“. (Muttefekun alejhi)
Kurse sipas një transmetimi tjetër thuhet: „O i Dërguari i All-llahut, kush është më i merituar për shoqërim të mirë?“ Tha: „Nëna jote, pastaj nëna jote, pastaj nëna jote, pastaj babai yt e pastaj më të afërmit me radhë“.
208. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a.se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „I përbuzur është, i përbuzur është, i përbuzur është ai që e arrin pleqërinë e njërit apo të dy prindërve të tij dhe (për shkak të mospërkujdesjes së tij ndaj tyre) nuk hyn në Xhennet“. (Muslimi)
209. Transmetohet nga Enesi, r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush dëshiron që t’i shtohet furnizimi dhe t’i zgjatet jeta, atëherë le të kujdeset dhe le t’i mbajë lidhjet farefisnore“. (Muttefekun alejhi)
210. Transmetohet se Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As ka thënë: „Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha: „Të zotohem ty për hixhret dhe xhihad dhe kërkoj shpërblimin nga All-llahu i Madhëruar“. (Pejgamberi) Tha: „A e ke ndonjërin prej prindërve gjallë?“ Tha: „Po, madje të dy i kam gjallë“. Tha: „Dhe po kërkon shpërblim nga All-llahu i Madhëruar?“ Tha: „Po“.(Pejgamberi) Tha: „Kthehu te prindërit tu dhe bërju shoqërim e shërbim të mirë“. (Muttefekun alejhi)
Kjo është shprehja e Muslimit, kurse një transmetim tjetër i Buhariut dhe Muslimit thekson: „Erdhi një njeri dhe kërkoi leje prej Tij për xhihad. (Pejgamberi) Tha: „A i ke prindërit gjallë?“ Tha: „Po“. (Pejgamberi atëherë) Tha: „Ktheju atyre, aty është xhihadi yt!“
211. Transmetohet, po ashtu, nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a., se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk është lidhës i marëdhënieve farefisnore ai që kthen (vizitat) por lidhës i marrëdhënieve është ai që kur i ndërpritet farefisnia i rivendos lidhjet (me ta)“. (Buhariu)
212. Transmetohet nga Aisheja r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Afria (e gjakut) varet në Arsh dhe thotë: „Kush i mban lidhjet me mua, All-llahu do t’i mbajë me të, ndërsa kush i ndërpret lidhjet me mua, All-llahu do t’i ndërprejë lidhjet me të“. (Muttefekun alejhi)
213. Transmetohet nga Esma, bija e Ebu Bekër es-Siddikut r.a., se ka thënë: „Më erdhi nëna ime që ishte ende idhujtare (mushrike) në kohën kur i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ishte në marrëveshje (me idhujtarët në marrëveshjen e Hudejbisë), unë i kërkova sqarim duke i thënë: „Më ka ardhur nëna ime që më do dhe është përmalluar, andaj a të mbaj lidhje me të?“ Tha: „Po, mbaj lidhje me të“. (Muttefekun alejhi)
214. Transmetohet nga Ebu Ejjub Halid ibn Zejd el-Ensarij r.a. se një njeri ka thënë: „O i Dërguari i All-llahut, më trego për një punë që do të më shpie në Xhennet dhe do të më largojë nga Xhehennemi?“ Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Ta adhurosh All-llahun dhe të mos i shoqërosh asgjë, ta falësh namazin, ta ndash zekatin dhe t’i mbash lidhjet farefisnore“. (Muttefekun alejhi)
215. Transmetohet nga Selman ibn’Amir, r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kur të bëjë iftar ndonjëri prej jush, le ta bëjë këtë me hurmë, sepse ajo është begati (bereqet), nese atë nuk e ka, atëherë me ujë, sepse ai është pastërti“. Dhe ka thënë: „Sadakaja ndaj të varfërit është sadaka, kurse ndaj të afërmit është dy herë, sadaka dhe ndihmë“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
216. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se ka thënë: „Unë e kam pasur një grua të cilën e doja, kurse Umeri (babai i tij) e urrente dhe më tha: „Shkurorëzoje!“ Unë refuzova. Pastaj Umeri r.a. shkoi te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tregoi për këtë. Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Shkurorëzoje!“ (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thonë hadith hasen sahih)
217. Transmetohet nga Ebu ed-Derda r.a. që ka thënë se i ka ardhur një njeri dhe i ka thënë: „E kam një grua, kurse nëna ime po më urdhëron që ta shkurorëzoj!? (Ebu ed-Derda) Tha: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Prindi është dera e mesme e Xhennetit, nëse do humbe atë derë, ose përndryshe ruaje“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„A mos edhe ju, po të kishit marrë pushtet, do të shkaktonit trazira në tokë dhe do të shthurnit lidhjet tuaja familjare? Ata janë, të cilët All-llahu i mallkoi dhe i bëri të shurdhër dhe të verbër“ (Muhammed, 22-33)
„Kurse ata, të cilët e thejnë besën e All-llahut, edhe pasi e kanë dhënë seriozisht fjalën, dhe atë që u ka urdhëruar All-llahu të respektohet, e mënjanojnë dhe bëjnë trazira në tokë; ata i pret mallkimi dhe vendbanimi më i keq!“ (err-Rra’d,25)
„Zoti yt ka urdhëruar që të mos adhuroni tjetër përveç Atij dhe të silleni mirë me prindërit.Nëse njëri prej tyre, ose të dy, përjetojnë pleqëri te ti, mos u thuaj „of!“ e as mos u hidhëro, por t’u drejtohesh me fjalë respekti të plotë. Shtrij përpara tyre krahët e përulshmërisë dhe thuaj: „O Zoti im, ki mëshirë ndaj tyre, siç kanë pasur kujdes ata ndaj meje në vegjëli!“ (el-Isra, 23-24)
218. Transmetohet nga Ebu Bekrete Nufej ibn el-Harith r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „A doni t’ju njoftoj për mëkatet më të mëdha?“ – tri herë – Ne i thamë: „Gjithsesi, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „All-llahut nëse i përshkruhet shok (shirk) dhe mosdëgjimi i prindërve“. Ishte (ulur) i mbështetur, pastaj u drejtua dhe tha: „Veni re, edhe rrena, edhe dëshmia e rrejshme“, dhe vazhdimisht e përsëriti këtë saqë thamë: „Ah, sikur të heshtte!“ (Muttefekun alejhi)
219. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Mëkatet e mëdha janë: All-llahut nëse i përshkruhet shok (shirk); mosdëgjimi i prindërve; vrasja e njeriut dhe betimi i rrejshëm (kur të bëhet me qëllim dhe me vetëdije rrejshëm)“. (Buhariu)
220. Transmetohet nga Ebu Muhammed Xhubejr ibn Mut’im r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nuk do të hyjë në Xhennet ai që i ndërpret lidhjet“. Sufjani në transmetimin e tij thotë: „Do të thotë lidhjet familjare“. (Muttefekun alejhi)
221. Transmetohet nga Ebu Isa el-Mugire ibn Shu’be r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu i Madhëruar ua ka ndaluar (haram) mosdëgjueshmërinë ndaj nënave; moskryerjen e obligimit dhe kërkimin e asaj që nuk ju takon; dhe nëpërkëmbjen e vajzave (varrimi për së gjalli) dhe ua ka bërë të urrejtur (mekruh) thashethemet (kur flitet gjithçka që dëgjoni); pastaj pyetjet e shumta ( për çka s’ka nevojë) dhe humbjen e pasurisë (harxhimin e tepërt në diçka të paparaparë fetarisht)“. (Muttefekun alejhi)
Kësaj teme i përket edhe hadithi i theksuar në temën e kaluar (nr.142)
222. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Bamirësi më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me dashamirin e babait të vet“.
Abdull-llah ibn Dinari nga Abdull-llah ibn Umeri r.a. thotë se një beduin e kishte takuar atë në rrugë për në Mekke, të cilit Abdull-llah ibn Umeri i kishte dhënë selam dhe e kishte hipur në gomarin në të cilin vet ishte i hipur, pastaj ia kishte dhënë edhe shallin që e kishte në kokën e tij. Ibni Dinari thotë, atëherë ne i thamë atij: „All-llahu të dhashtë të mira, ata janë beduinë dhe kënaqen me pak“. Abdull-llah ibni Umeri atëherë tha: „Vërtet, babai i këtij ka qenë dashamir i Umer ibn el-Hattabit r.a., kurse unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet, bamirësi më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me dashamirët e babait të vet“.
Një transmetim tjetër nga Ibni Dinari thotë: „Kur dilte Ibni Umeri në Mekke, i hipte gomarit të tij që e kishte – kur mërzitej nga deveja – dhe me një shall e mbulonte dhe forconte kokën dhe duke qenë kështu hipur mbi gomar, kaloi atypari një beduin të cilit i tha: „A nuk je ti i biri i filanit?“ (Beduini) Tha: „Po, unë jam“. (Ibni Umeri) Pastaj ia dha gomarin dhe i tha: „Hipi këtij!“ dhe ia dha edhe shallin duke i thënë: „Me këtë mbështille kokën“. Disa shokë të tij i thanë: „All-llahu të faltë, ia dhe këtij arabi gomarin mbi të cilin ishe hipur vet dhe shallin me të cilin pate mbështjellur kokën tënde?“ (Ibni Umeri) Tha: „Vërtet, unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet, bamirësi më e mirë është që njeriu t’i mbajë lidhjet me dashamirët e babait të vet pas vdekjes së tij“. Vërtet, babai i tij ka qenë shok i Umerit r.a“.. (Të gjitha transmetimet janë nga Muslimi)
223. Transmetohet nga Enes ibn Maliku r.a. se ka thënë: „Dola në udhëtim bashkë me Xherir ibn Abdull-llah el-Bexhel-lij r.a. dhe filloi të më shërbejë. Unë i thashë: „Mos vepro kështu!“ Kurse ai m’u përgjigj: „Vërtet, unë i kam parë ensarët, kështu vepronin me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe unë jam zotuar në vetvete që asnjërin prej tyre mos ta shoqëroj e të mos i shërbej“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…All-llahu, me të vërtetë, dëshiron që nga ju – o familja e Pejgamberit, – t’i largojë mëkatet dhe t’ju pastrojë plotësisht“. (el-Ahzab, 33),
Dhe thotë:
„…E kush madhëron dispozitat e All-llahut, ajo është shenjë e zemrës fisnike“. (el-Haxhxh, 32)
224. Transmetohet nga Jezid Hajjan se ka thënë: „U nisëm unë, Husajn ibn Sebre dhe Amr ibn Muslimi për te Zejd ibn Erkami r.a. dhe pasi u ulëm, i tha atij Husajni: „O Zejd, ti ke arritur shumë të mira; e ke parë të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s., i ke dëgjuar fjalët e tij, me të ke luftuar bashkë dhe je falur pas tij. Ti, vërtet o Zejd, ke përjetuar shumë të mira, andaj na thuaj diç nga ajo që ke dëgjuar nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.?“ Tha: „O djali i vëllait, pasha All-llahun, tashmë jam plakur, ka kaluar koha ime, diçka edhe kam harruar nga ajo që mbaja në mend nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., andaj atë që ua them – pranojeni, kurse atë që nuk ua them mos më obligoni për të“, e pastaj tha: „Një ditë, u ngrit i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe na mbajti një fjalim te një ujë që quhet „Humma“ në mes të Mekkes dhe Medines. Aty ai e falënderoi dhe lavdëroi All-llahun, pastaj këshilloi dhe tërhoqi vërejtje e pastaj tha: „O njerëz, kujdes, vërtet unë jam njeri, është afruar që të vjen i dërguari i Krijuesit tim dhe unë do t’i përgjigjem, andaj po ua lë dy gjëra madhështore: e para është Libri i All-llahut, në të cilin gjenden udhëzimi dhe drita, andaj merreni Librin e All-llahut dhe përmbajuni atij“. Nxiti dhe inkurajoi për Librin e All-llahut e pastaj tha: „Dhe familja ime; ua përkujtoj (ua tërheq vërejtjen) All-llahun për familjen time, ua përkujtoj All-llahun për familjen time!“ Atëherë Husajni i tha: „E kush janë familja e tij, o Zejd? A nuk janë gratë e tij prej familjes së tij?“ (Zejdi) tha: „Gratë e tij janë prej familjes së tij, por edhe të gjithë ata që u është ndaluar marrja e sadakasë pas tij, janë të familjes së tij“. Tha: „E kush janë ata?“ (Zejdi) Tha: „Ata janë familja e Aliut, familja e Akilit, familja e Xhaferit dhe familja e Abbasit“. Tha: „Të gjithë këtyre u është e ndaluar marrja e sadakas?“ Tha: „Po“. (Muslimi)
Sipas një transmetimi tjetër ky hadith citohet kështu: „Kujdes, unë po ua lë dy gjëra madhështore: E para është Libri i All-llahut. Ai është lidhja (litar) e All-llahut, kush e pason atë është i përudhur, ndërsa kush e braktis, do të jetë në lajthitje“.
225. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. e ky nga Ebu Bekër es-Siddiku r.a. se ka thënë: „Kujdesuni për Muhammedin s.a.v.s. nëpërmjet familjes së tij“. (Buhariu)
Fjala „kujdesuni“ do të thotë: ruajeni, respektojeni, nderojeni. All-llahu e di më së miri!
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Thuaj: „A janë njëlloj ata që dinë dhe ata që nuk dinë? Mësim marrin vetëm të mençurit“. (ez-Zumer, 9)
226. Transmetohet nga Mes’ud Ukbe ibn Amr el-Bedrij el-Ensarij r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. na i prekte supet e krahëve tona (me duart e tij) gjatë namazit dhe na thoshte: „Barazohuni – drejtohuni, mos jini të pabarazuar (në saff), pastaj dhe zemrat tuaja do të janë të padrejtuara. Le të më pasojnë (afrohen) mua të mençurit dhe më të aftit, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas tyre“. (Muslimi)
227. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kam parë ëndërr se po e përdorja misvakun, kur më erdhën dy njerëz, njëri ishte më i vjetër se tjetri. Unë ia dhashë misvakun atij më të riut, kurse m’u tha: „Të vjetrit së pari“, atëherë ia dhashë atij më të vjetrit“. (Muslimi me sened, kurse Buhariu pa sened)
228. Transmetohet nga Amr ibn Shuajb, nga babai i tij, kurse ai nga babai i vet r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Nuk është prej nesh ai që nuk është i mëshirshëm ndaj të vegjëlve tanë dhe kush nuk ua di respektin e duhur të vjetërve tanë“. (Hadith sahih. Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu të cilët thonë se është hadith hasen sahih. Ndërkaq në transmetimin e Ebu Davudit thuhet: „të drejtën e të vjetërve tanë“).
229. Transmetohet nga Mejmun ibn Ebi Shebib, All-llahu e mëshiroftë, se Aisheja r.a. një lypësi që kaloi njëherë ia dha një copë bukë, kurse kur kaloi një tjetër, që ishte më i veshur dhe më i pashëm, i ofroi të ulet, e pastaj i dha të hajë. Kur e pyetën për këtë, ajo tha: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vlerësoni njerëzit sipas vlerave të tyre“. (Ebu Davudi, i cili thotë: megjithatë Mejmuni nuk e ka mbërritur Aishen)
Muslimi në fillim të Sahihut të tij e ka theksuar pa sened ku thotë: „Transmetohet nga Aisheja r.a. që ka thënë: „Na ka urdhëruar i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. që t’i vlerësojmë njerëzit sipas vlerave të tyre“. Kurse el-Hakim Ebu Abdull-llah në librin e tij „Ma’rifetu ulumi-l-hadith“ (Njohja e shkencave të hadithit), e thekson këtë hadith dhe thotë se është hadith sahih.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Dhe kur i tha Musa djalit të vet: „Do të shkoj derisa të arrij aty ku bashkohen dy dete, ose do të eci dhe vetëm do të eci. Dhe kur ata dy arritën deri në vendin ku ata dy duhej të bashkohen, e harruan peshkun e tyre, e ai u nis rrugës së vet nëpër det. Po kur u largua, (Musa) i tha djalit të vet: „Na jep të hamë mëngjesin, sepse nga kjo rrugë jona jemi lodhur. A e sheh? – i tha ky. Kur u ndalëm në atë breg, e unë e harrova peshkun, këtë s’e ka bërë tjetërkush përpos vetë djallit, që ta përmend atë. Ai patjetër do të jetë zhytur në det, për çudi! Tha: Kjo është ajo që na duhet, dhe u kthyen të dy rrugës prej nga kishin ardhur. Dhe e gjetën një njeri nga robërit tanë, të cilit i patëm dhënë mëshirë nga ana jonë dhe i mësuam atë që e dimë vetëm Ne. „A mund të të bëj shoqëri?“ i tha Musa. „Por të ma mësosh tërë atë drejtësi që e ke mësuar ti“. (el-Kehf, 60-66)
Dhe ka thënë:
„Qëndro vendosmërisht në anën e atyre, të cilët i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meritojnë simpatinë e Tij.“ (el-Kehf, 28)
230. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Një njeri e vizitoi një vëlla të vetin në një fshat tjetër. All-llahu i Madhëruar ia cakton një engjëll për ta vëzhguar gjatë rrugës së tij dhe kur erdhi tek ai (engjëlli) i tha: „Ku po do?“ Tha: „Te një vëlla imi në këtë fshat“. Tha: „A mos ke ti tek ai ndonjë levërdi e don ta fitosh atë prej tij?“ Tha: „Jo, përpos që unë atë e dua për All-llahun!“ (Engjëlli) Tha: „Unë jam i dërguar nga All-llahu te ti për të njoftuar se All-llahu të do ty ashtu siç e do ti atë njeri“. (Muslimi)
231. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush e viziton një të sëmurë ose e viziton vëllain e tij për All-llah, do të thërras një thirrës (engjëll) se ti je i mirë dhe është e mirë ecja yte dhe po ashtu ke përgatitur një vend në Xhennet“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
232. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Shembulli i ndejës me njerëz të mirë dhe ndejës me njerëz të këqij është sikurse shitorja e miskut (parfumeria) dhe farkëtorja. Shitësi i miskut ose të jep (të eros) ose të shet, ose së paku prej tij kundërmon erë e këndshme. Kurse farkëtari ose t’i djeg teshat, ose prej tij do të vjen erë e pakëndshme (nga thëngjilli)“. (Muttefekun alejhi)
233. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Femra martohet për katër gjëra: për pasurin e saj, prejardhjen e saj, bukurinë e saj dhe fenë e saj. Andaj, zgjidhe atë që është dhënë në fe që të të lumin duart“. (Muttefekun alejhi)
234. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. i ka thënë Xhibrilit: „Çka po të pengon ty që nuk po na viziton më shpesh?“ Pastaj u shpall ajeti: (Xhibrili tha) „Dhe Ne, zbresim (në Tokë), vetëm me urdhrin e Zotit tënd. Atij i përket ajo që është para nesh, dhe që është pas nesh, dhe ajo që është në mes këtyre dyjave.“ (Merjem, 64) (Buhariu)
235. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Njeriu në botën e ardhshme do të jetë me atë që e ka dashur“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër thuhet: „I është thënë Pejgamberit s.a.v.s.: „Njeriu i do të vetët, por nuk mundet t’u bashkohet?“ Tha: „Njeriu është me atë që e do“.
236. Transmetohet nga Enesi r.a. se një beduin i tha të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s.: „Kur është Kijameti?“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Çka ke përgatitur për të?“ Tha: „Dashurinë për All-llahun dhe të Dërguarin e Tij“. (Pejgamberi) Tha: „Ti (do të) jesh me atë që e ke dashur“. (Muttefekun alejhi)
Ky është citat i Muslimit, kurse sipas një transmetimi tjetër të Buhariut dhe Muslimit: „Nuk kam përgatitur shumë agjërim, as namaz, as sadaka, por e dua All-llahun dhe të Dërguarin e Tij“.
237. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se ka thënë: „Erdhi një njeri tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i tha: „O i Dërguari i All-llahut, çfarë thua për një njeri i cili i do të vetët, por nuk mund t’i arrijë ata?“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Njeriu do të jetë me atë që e ka dashur“. (Muttefekun alejhi)
238. Transmetohet nga Usejr ibn Amr e i thuhet Ibni Xhabir se ka thënë: „Umer ibn el-Hattabi r.a. kur i erdhën atij njësitë (luftarake) nga Jemeni i pyeti: „A është në mesin tuaj Uvejs ibn Amir?“ Derisa erdhi te Uvejsi r.a. dhe i tha: „A je ti Uvejs ibn ‚Amir?“ (Uvejsi) Tha. „Po!“. „A je nga (fisi) Muradi dhe nga (familja) Karani?“ (Uvejsi) Tha: „Po“. (Umeri prapë vazhdoi) „A e ke pasur gërbulën e pastaj je shëruar prej saj përveç një vendi sa një dirhem?“ Tha: „Po“. (Umeri) Tha: „A ke nënë?“ Tha: „Po“. Tha (Umeri): „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Do t’ju vjen juve Uvejs ibn ‚Amiri me njësitë e Jemenit nga Muradi pastaj nga Karani, ai e ka patur sëmundjen e gërbulës dhe është shëruar, përveç nga vendi sa një dirhem. Ai e ka nënën ndaj së cilës është shumë bamirës, sikur ta luste ai All-llahun diç, do t’ia plotësojë, andaj nëse mundesh (lute) që ai të kërkojë falje (magfiret) për ty, bëre!“ (Umeri i tha): „Kërko magfiret për mua!“ (Dhe Uvejsi) kërkoi falje për të. Pastaj Umeri i tha: „Ku po do?“ Tha: „Në Kufe“. (Umeri) Tha: „A t’i shkruaj mëkëmbësit të atjeshëm?“ (Uvejsi) Tha: „Unë do të jem me njerëz të parëndësishëm, këtë e kam qejf më tepër!“
Në vitin e adhshëm në Haxhxh vjen një njeri i dalluar nga Kufa i cili takohet me Umerin e ky e pyet për Uvejsin. Ai tha: „E kam lënë me një shtëpi të keqe me pak gjësende. (Umeri) Tha: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Do t’ju vjen Uvejs ibn ‚Amir me njësitë e Jemenit nga Muradi, nga Karani, që ka qenë i sëmurë nga gërbula e pastaj është shëruar përveç një vendi sa një dirhem. E ka një nënë ndaj së cilës sillet me shumë bamirësi. Nëse i lutet All-llahut diçka, ia pranon – andaj, nëse mundesh, kërko që të lutet ai për ty“. (Ky njeri nga Kufa) Shkon te Uvejsi dhe i thotë: „Kërko falje për mua!“ (Uvejsi) Tha: „Ti ke qenë më vonë në udhëtim të mirë, andaj ti lutu për mua!“ Pastaj i tha: „A e ke takuar Umerin?“ Tha: „Po“. (Më në fund Uvejsi) iu lut (All-llahut) për faljen e atij. Pas kësaj njerëzit filluan t’ia mësyejnë Uvejsit kurse ky u largua (me të shpejtë). (Muslimi)
Në një transmetim tjetër të Muslimit thuhet: Nga Usejr ibn Xhabir r.a. transmetohet se banorët e Kufes dërguan një delegacion për te Umeri r.a., në mesin e të cilëve ndodhej një njeri nga ata që e përbuzën Uvejsin. Umeri tha. „A ka këtu ndonjë nga Karani?“ dhe vjen ai njeriu, ndërsa Umeri i tha: „Vërtet, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet, do t’ju vie një njeri nga Jemeni, do ta quajnë Uvejs, nuk ka lënë asgjë në Jemen përveç nënës së tij. E ka pasur sëmundjen e gërbulës, por kur i lutet All-llahut, Ky e shëroi përveç një vendi sa një dinar apo një dirhem, andaj kush ta takojë prej jush le ta lusë për t’i bërë lutje All-llahut për falje“.
Në një transmetim tjetër nga Umeri r.a. thuhet se ka thënë: „Unë vërtet e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet tabiiju më i mirë është një njeri i quajtur Uvejs, që ka një nënë, ka qenë i sëmurë nga gërbula, andaj thuani të bëjë lutje për ju për magfiret“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Muhammedi është pejgamber i All-llahut, kurse ata që janë me të janë të ashpër ndaj mosbesimtarëve, por të mëshirshëm ndërmjet veti; i sheh si përkulen dhe bien me fytyrë për toke (sexhde), duke dëshiruar mirësinë e All-llahut dhe kënaqësinë e Tij. Në fytyrë kanë shenjat, gjurmët nga të rënat me fytyrë për toke (sexhde). Ai është përshkrimi i tyre në Tevrat, kurse përshkrimi i tyre në Inxhil: ata janë si bima, kur lëshon filizin e vet e pastaj e forcon, trashet dhe e pjek frytin e vet, duke nxitur entuziazëm tek mbjellësit e për t’i zemëruar me të mosbesimtarët. All-llahu u ka premtuar atyre, të cilët besojnë dhe bëjnë vepra të mira, falje dhe shpërblim të madh“. (el-Fet’h, 29),
Dhe thotë:
„Edhe ata, të cilët e kanë përgatitur shtëpinë dhe besimin përpara atyre, i duan ata që kanë ardhur te këta.“ (el-Hashr, 9)
239. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.av.s. ka thënë: „Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t’i vendosë nën hijen (mbrojtjen) e Tij atë ditë kur nuk do të ketë tjetër përveç hijes së Tij. Ata janë: – Imami (udhëheqësi) i drejtë; – një i ri i cili është rritur në ibadet dhe respekt të All-llahut të Madhëruar; – një njeri, zemra e të cilit është e lidhur për xhamitë; – dy njerëz të cilët në emër të All-llahut duhen, janë shoqëruar dhe të tillë kanë mbetur gjer në ndarje (vdekje); – një njeri të cilin e ka thirrë një grua autoritative dhe e bukur, kurse ai e refuzon duke i thënë se i frikësohet All-llahut; njeriu i cili ndan sadaka fshehurazi, ashtu që dora e majtë nuk e di çka jep e djathta; dhe njeriu që në vetmi e përmend All-llahun dhe i mbushen sytë me lot“. (Muttefekun alejhi)
240. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „All-llahu i Madhëruar në Ditën e Gjykimit do të thotë: „Ku janë ata që janë dashur në emër të Madhërisë Sime? Sot do t’i vendos nën hijen Time, në ditën kur nuk do të ketë hije (mbrojtje) tjetër përveç hijes Sime“. (Muslimi)
241. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nuk do të hyni në Xhennet derisa të besoni, dhe nuk do të besoni derisa të duheni ndërmjet veti. A doni t’ju udhëzoj në diç për çka – nëse i përmbaheni do të duheni në mes veti? Atëherë jepni ndërmjet veti selam“. (Muslimi)
242. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Një njeri e vizitoi vëllain e vet në një fshat tjetër. All-llahu i Madhëruar ia cakton një engjëll për ta vëzhguar gjatë rrugës së tij dhe kur erdhi tek ai (engjëlli) i tha: „Ku po do?“ Tha: „Te një vëlla imi në këtë fshat“. Tha: „A mos ke ti tek ai ndonjë levërdi e don ta fitosh atë prej tij?! U tha: „Jo, përpos që unë atë e dua për All-llahun!“ (Engjëlli) Tha: „Unë jam i dërguar nga All-llahu te ti për të njoftuar se All-llahu të do ty ashtu siç e do ti atë njeri“. (Muslimi)
243. Transmetohet nga Enesi r.a. që ka thënë se një njeri ishte te Pejgamberi s.a.v.s. kur kalon aty një njeri tjetër kurse (ky që ishte te Pejgamberi) tha: „O i Dërguari i All-llahut, unë vërtet e dua këtë njeri“. Pejgamberi s.a.v.s. tha: „A e ke informuar atë (se e do)?“ Tha: „Jo“. (Pejgamberi) Tha: „Informoje“. (Ky) E takon dhe i thotë: „Unë të dua për hir të All-llahut“. (Ai) Tha: „All-llahu të dashtë, që të ka bërë të më duash për Të“. (Ebu Davudi me isnad sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Thuaj, nëse e duani All-llahun, pasomëni, edhe juve All-llahu do t’ju dojë dhe do t’ua falë mëkatet. All-llahu fal dhe është mëshirëplotë“. (Ali Imran, 31)
„O besimtarë, kush prej jush i shmanget fesë së vet, All-llahu në vend të tyre do të sjell njerëz që i do Ai dhe që e duan Atë; të përulur ndaj besimtarëve dhe kryelartë ndaj mosbesimtarëve; ata do të luftojnë në rrugë të All-llahut dhe nuk do t’i frikësohen kërcënimit të kurrfarë kërcënuesi. Ajo është mirësi e All-llahut, të cilën Ai ia jep kujt të dojë – dhe All-llahu ka dije shumë të gjerë“. (el-Maide, 54)
244. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kur All-llahu i Madhëruar e do robin (e vet) e thërret Xhibrilin: „Vërtet All-llahu i Madhëruar e do filanin, ndaj duaje edhe ti, dhe Xhibrili e do. Pastaj e shpall te banorët e qiellit: „Vërtet All-llahu e do filanin, ndaj duajeni edhe ju. Pastaj banorët e qiellit e duan dhe i sigurojnë pranim në Tokë“. (Muttefekun alejhi)
Kurse sipas një transmetimi të Muslimit: I Dërguari i All-llahut s.av.s. ka thënë: „All-llahu i Madhëruar nëse e do një rob, e fton Xhibrilin dhe i thotë: „Unë vërtet e dua filanin, andaj duaje edhe ti, dhe Xhibrili e do. Pastaj do të thërrasë në qiell dhe do të thotë: „Vërtet, All-llahu e do filanin, ndaj duajeni edhe ju – dhe do ta duan banorët e qiellit dhe pastaj i sigurohet atij pranim në Tokë. Kurse nëse e urren një rob, e fton Xhibrilin dhe i thotë: „Unë, vërtet e urrej filanin, ndaj urreje edhe ti. Dhe Xhibrili e urren, pastaj thërret në banorët e qiellit: „Vërtet, All-llahu e urren filanin, andaj urrejeni edhe ju. Pastaj atij i përgatitet urrejtje edhe në Tokë“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Kurse ata, të cilët i ofendojnë besimtarët dhe besimtaret për diçka që nuk e meritojnë, ngarkohen vetë me shpifje dhe mëkat haptazi“ (el-Ahzab, 58)
Dhe thotë:
„Prandaj bonjakun mos e nënçmo. Dhe lypësin mos e refuzo“. (ed-Duha, 9-10)
Sa u përket haditheve për këtë temë, ato janë shumë. Prej tyre është hadithi i transmetuar nga Ebu Hurejre r.a. në kaptinën paraprake që fillon me fjalët: „Kush i bën armiqësi një mikut tim, do t’i shpall luftë“. Hadithi tjetër (i kësaj teme) është ai që transmetohet nga Sa’d ibn Ebi Vekkas r.a., i cili nga fundi thekson: „O Ebu Bekër, nëse ti i hidhëron ata, e ke hidhëruar Krijuesin tënd“.
245. Transmetohet nga Xhundub ibn Abdull-llah r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush e fal namazin e sabahut, ai është nën mbrojtjen e All-llahut, andaj mos t’i kundërvihet askush kësaj (mbrojtjeje) me diçka, sepse kush i kundërvihet kësaj (mbrojtjes së All-llahut), do ta arrijë atë All-llahu, dhe pastaj do ta gjuajë me fytyrë në zjarr të Xhehennemit“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Nëse pendohen, e kryejnë namazin dhe japin zekatin, atëherë lini të qetë.“ (et-Tewbe, 5)
246. Transmetohet nga Abdull-llah Tarik ibn Eshjem r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Kush thotë: LA ILAHE IL-LALL-LLAH (Nuk ka zot tjetër përveç All-llahut) dhe mohon hyjninë e gjithçka që adhurohet, pos All-llahut – atij i sigurohet pasuria dhe gjaku i tij, kurse llogaria (e tij definitive) është tek All-llahu“. (Muslimi)
247. Transmetohet nga Ebu Ma’bed el-Mikdad ibn el-Esved r.a. që ka thënë: „I thashë të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s.: „Çfarë mendon Ti nëse unë e takoj një njeri mosbesimtar (kafir), ne luftojmë mes veti dhe ai ma pret njërën dorë me shpatë, pastaj strehohet te një lis dhe thotë: „Iu dorëzova All-llahut (u bëra musliman), a mund ta vras, o i Dërguar i All-llahut, pasi ta thotë këtë? (Pejgamberi) Tha: „Mos e vrit!“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ai ma ka prerë (këput) njërën dorë, e pastaj e ka deklaruar atë!“ (Pejgamberi) Tha: „Mos e vrit atë, sepse nëse e vret, atëherë ai është në pozitën tënde para se ta vrasish dhe ti do të biesh në pozitën e tij para se ta thotë deklaratën të cilën e ka thënë“. (Muttefekun alejhi)
248. Transmetohet nga Usame ibn Zejd r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s na dërgoi në Hurek (lagje e fisit) të Xhuhejnes, e ne herët në mëngjes i takuam në ujin e tyre. Unë dhe një njeri prej Ensarëve e kapëm njërin prej tyre, e pasi që e paaftësuam, ai tha: „LA ILAHE IL-LALL-LLAH“ (Nuk ka zot tjetër përveç All-llahut), atëherë ensariu u përmbajt, kurse unë gjuajta me shigjetën time dhe e vrava. Kur u kthyem në Medine, Pejgamberi s.a.v.s. mësoi për këtë ngjarje dhe më tha: „O Usame, a e vrave pasi që ka thënë: La ilahe il-lall-llah?“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ai këtë e ka thënë për t’u mbrojtur“. (Pejgamberi) Më tha: „A e ke vrarë pasi që ka thënë: La ilahe il-lall-llah?“ Atëherë këtë fjalë e ka përsëritur aq shumë, saqë dëshirova të mos e kisha pranuar Islamin deri atë ditë“. (Muttefekun alejhi)
Kurse sipas një transmetimi: „Pastaj i Dërguari i All-llahut s.av.s. tha: „A tha: La ilahe il-lall-llah, dhe ti e vrave?“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ai këtë e ka thënë nga frika prej armës“. Tha: „A mos ia hape zemrën e tij që ta dije a e ka thënë apo jo?!“ Vazhdimisht këtë e përsëriti saqë dëshirova që Islamin ta kisha pranuar atë ditë“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Frikësomuni vetëm Mua!“ (el-Bekare, 40)
„Njëmend, hakmarrja e Zotit tënd është shumë e fortë.“ (el-Buruxh, 12)
„Ja, ashtu dënon Zoti yt kur dënon qytetet që kanë bërë mizori. Dënimi i tij është, njëmend, fort i dhembshëm. Në këtë ka, pa dyshim, argumente për atë që i frikësohet dënimit në botën tjetër; e ajo është ditë kur të gjithë njerëzit do të tubohen dhe ajo është ditë e dëshmuar. Dhe ne e shtyjmë vetëm deri në një kohë të caktuar. Kur të vijë ajo ditë asnjë nuk do të flasë pa lejen e tij. Prej atyre do të ketë të mjerë dhe fatlumë. Sa u përket të këqijve, ata do të jenë në zjarr, ku merret frymë rëndë“. (Hud. 102-106)
„All-llahu u bën vërejtje për pezmin e tij“ (Ali Imran, 28)
„Atë ditë, kur njeriu ik nga vëllai i vet. Edhe nga nëna edhe nga babai i vet. Edhe nga shoqja e vet dhe djemtë e vet. Atë ditë secilit njeri do t’i mjaftojë çështja e vet“. (Abese, 34-37)
„O njerëz, frikësojuni Zotit tuaj! Me të vërtetë dridhja e fundit (e Ditës së Kijametit) është ngjarje e madhe. Atë ditë kur shihni që secila femër me fëmijë për gjiri do ta lë atë, dhe secila shtatzënë do ta hedhë frytin e vet (dështojë) dhe do shohësh njerëz të dehur; e ata nuk janë të dehur, por dënimi i All-llahut është i tmerrshëm“. (el-Haxhxh, 1-2)
„Kurse ai që i është frikësuar forcës së Zotit të vet, do të ketë dy Xhennete“. (err-Rrahman, 46)
„Do t’i qasen njëri-tjetrit duke u pyetur. Dhe duke thënë: „Më herët kemi pasur kujdes në familjen tonë. E All-llahu na dhuroi mëshirë dhe na ruajti nga vuajtja në zjarr. Ne i jemi lutur edhe më parë, Ai është me të vërtetë bamirës dhe i mëshirshëm“. (et-Tur, 25-28)
Për këtë temë ka shumë ajete të njohura. Qëllim yni ka qenë të japim shenjë në disa sosh, dhe e bëmë. Sa u përket haditheve, po ashtu janë shumë, por ne do t’i theksojmë vetëm disa sosh.
Suksesi është me ndihmën e All-llahut.
249. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Në atë ditë (Ditën e Gjykimit) do të sillet Xhehennemi me shtatëdhjetë mijë frena, Në çdo fre do të ketë shtatëdhjetë mijë engjëj të cilët e tërheqin“. (Muslimi)
250. Transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Unë vërtet shoh atë që ju nuk e shihni. Qielli krikëllon dhe i takon (i ka hije) që të krikëllojë. Në të nuk ka vend në madhësi të katër gishtave e të mos ketë një engjëll me fytyrë në sexhde për All-llahun e Madhëruar. Pasha All-llahun, sikur të dinit ju çka di unë, do të qeshnit pak e do të qanit shumë dhe as që do të dëfreheshit me gratë në shtrat, por do të ngjiteshit nëpër lartësira duke iu përkushtuar All-llahut të Madhëruar (me lutje të pandërprera)“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
251. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e lexoi: „Atë ditë ajo (Toka) i tregon lajmet e veta“. (ez-Zilzal,4), pastaj tha: „A e dini cilat janë lajmet e saj?“ Thanë: „All-llahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri“. Tha: „Lajmet e saj janë që të dëshmojë për secilin rob apo robëreshë se ç’kanë punuar në sipërfaqen e saj dhe do t’i thotë: ‚Ke punuar këtë dhe këtë (filan punën), në filan ditën!‘ Ja, pra, këto janë lajmet e saj“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
252. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Në Ditën e Gjykimit njerëzit do të ringjallen të zbathur, të zhveshur dhe të pabërë sunnet“. Unë i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, a meshkujt dhe femrat bashkë, të shikojnë në njëri-tjetrin?“ Tha: „Oj Aishe, gjendja do të jetë shumë më e vështirë se sa t’i preokupojë një gjë e tillë“. Sipas një transmetimi tjetër: „Çështja do të jetë më e rëndësishme se sa të shikojnë njëri-tjetrin“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Thuaj: „O njerëzit e mi që keni bërë gabim ndaj vetes, mos e këputni shpresën te mëshira e All-llahut! All-llahu, me siguri do t’ua falë të gjitha mëkatet; Ai, njëmend, fal shumë dhe është i mëshirshëm“. (ez-Zumer, 53)
„…A dënojmë ne dikë tjetër përveç mosbesimtarit?“ (Sebe’e, 17)
„…Neve na shpallet se dënimi pa dyshim do ta godasë atë që gënjen dhe shmanget (nga e vërteta)“, (Tâ Hâ, 48)
Dhe thotë:
„…Kurse mëshira ime ngërthen çdo send.“ (el-A’raf, 156)
253. Transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „All-llahu i Madhëruar thotë: „Kush vjen me një vepër të mirë do të ketë shpërblim për të dhjetëfish e më tepër, kurse kush vjen me një vepër të keqe do të ketë dënim vetëm sa një vepër, ose do ta fal. Kush më afrohet për një pëllëmbë, Unë i afrohem për një kut; kush më afrohet një kut, Unë i afrohem atij një pash. Kurse kush më vjen duke ecur, Unë i shkoj atij duke vrapuar. Kush më takon Mua me mëkate sa madhësia e Tokës por nuk më shoqëron asgjë, do ta takoj Unë atë me po aq falje (magfiret)“. (Transmetom Muslimi)
Kuptimi i hadithit: „Kush më afrohet Mua me dëgjueshmëri ndaj Meje, Unë do t’i afrohem atij me mëshirën Time – dhe nëse ai e shton (dëgjueshmërinë) edhe Unë ia shtoj (mëshirën). Nëse ai më vjen duke ecur dhe nxiton në dëgjueshmëri, unë do t’i vijë duke vrapuar, do të thotë: do ta kaploj atë me mëshirë dhe nuk do ta bëj të nevojshëm që të ecën shumë për t’ia arritur qëllimit të tij“. All-llahu më së miri i di të gjitha.
254. Transmetohet nga Xhabiri r.a. që ka thënë „Erdhi një beduin te Pejgamberi s.a.v.s. dhe tha: „O i Dërguari i All-llahut, cilat janë dy veprat obliguese (që tërheqin pas veti shpërblim apo dënim në botën tjetër)?“ Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Kush vdes duke mos i shoqëruar All-llahut asgjë, do të hyjë në Xhennet. Dhe kush vdes duke i shoqëruar All-llahut diç, do të hyjë në Xhehennem“. (Muslimi)
255. Transmetohet nga Enesi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s u nis (për rrugë), kurse Muadhi i kishte hipur (devesë – kalit) pas shpinës së Pejgamberit, e ai i tha: „O Muadh!“ (Muadhi) Tha: „Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut (Lebbejke ve sa’dejke)!“ (Pejgamberi) Tha: „O Muadh!“ Tha: „Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut“ – tri herë – (Pejgamberi) Tha: „Nuk ka asnjë njeri (rob) i cili dëshmon që nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe që Muhammedi është robi dhe i dërguari i Tij me zemër të sinqertë – e që të mos ia ketë ndaluar All-llahu atij Xhehennemin“. (Muadhi) Tha: „O i Dërguari i All-llahut, a t’ua kumtoj këtë njerëzve që të gëzohen?“ Tha: „Atëherë, do t’i mbështeten“. Muadhi këtë e kumtoi pak para vdekjes së tij, nga frika se do të bëjë mëkat për fshehjen e një diturie“. (Muttefekun alejhi)
256. Transmetohet nga Ebu Hurejre ose Ebu Se’id el-Hudrij r.a. (dyshon transmetuesi se cili prej këtyre dyve saktësisht ka thënë, por një dyshim i tillë nuk dëmton kur është në pyetje sahabiu, meqë që të gjithë ata janë të drejtë-besnikë): „Pasi u zhvillua beteja në Tebuk, i kaploi njerëzit uria, andaj (erdhën te Pejgamberi dhe) thanë: „O i Dërguari i All-llahut, a na lejon t’i therim devetë tona e të ushqehemi me to dhe të lyhemi (me yndyrën e tyre për shkak të vapës)? I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u tha: „Bëjeni“. Pastaj erdhi Umeri r.a. dhe tha: „O i Dërguari i All-llahut, nëse e bën (lejon) këtë, do të na pakësohen devetë (dhe do të dobësohemi), por bërju thirrje që ta grumbullojnë pjesën e mbetur të ushqimit, pastaj lute All-llahun që ta begatojë, ndoshta All-llahu do ta bëjë atë të begatshëm“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Ani, mirë“ pastaj kërkoi një qilim lëkure (për shtruarjen e ushqimit) të cilin e shtroi, pastaj kërkoi që t’ia sjellin ushqimet e tyre që u kanë mbetur. Kështu një njeri solli një grusht bukë misri, një tjetër solli një grusht hurma, kurse një tjetër grimca (të bukës) dhe kur të gjitha këto i tubuan në shtrojen e lëkurës, e gjithë kjo ishte sasi e vogël ushqimi. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s bëri një lutje (dua) për bereqet, e pastaj tha: „Merrni ushqim në enët tuaja“. Dhe (njerëzit) morën ushqim në enët e tyre ashtu që nuk lanë asnjë enë që gjendej në tenda pa e mbushur me ushqim. Hëngrën derisa u ngopën – dhe në fund prap mbeti ushqim. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Dëshmoj se nuk ka hyjni tjetër përveç All-llahut dhe se unë jam i dërguar i All-llahut. Nuk e takon All-llahu asnjë rob që i vjen me këto dyja (me shehadet), duke mos pasur kurrfarë dyshimi, e të jetë i penguar nga Xhenneti“. (Muslimi)
257. Transmetohet nga ‚Itban ibn Malik r.a. i cili ishte pjesëmarrës i Betejës së Bedrit që ka thënë: „E falsha popullin tim Beni Salim. Mua dhe ata na ndante një luginë, kur binin shira (të mëdha) mua më bëhej vështirë të kaloj (deri) te xhamia e tyre, andaj erdha te i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i thashë: „Më është dobësuar të pamurit, kurse lugina e cila gjendet midis meje dhe popullit tim vërshohet kur bien shira dhe më vështirësohet kalimi i saj, andaj do të dëshiroja që të vish e të falesh në një vend në shtëpinë time, të cilën unë do ta bëja faltore“. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Do ta bëj këtë“. Të nesërmen më erdhi i Dërguari i All-llahut me Ebu Bekrin r.a., pasi që kaloi mjaftë dita. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. (para derës) kërkoi leje (për hyrje), unë i dhashë leje, e ai pasi hyri ende pa u ulur tha: „Ku po do ti që të falem në shtëpinë tënde?“ Unë i tregova vendin ku dëshiroja të falet në të. I Dërguari s.a.v.s. – aty qëndroi në këmbë, mori tekbir, kurse ne pas tij u radhitëm (në saff), ku ai i fali dy rekate pastaj dha selam e edhe ne pas tij. Pastaj e mbajta në shtëpi për drekë të cilën ia përgatitëm atij (nga mielli i fërguar me dhjam). Kur dëgjuan të afërmit (vendësit, fqinjët) se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ndodhet në shtëpinë time, u tubuan burrat, saqë u mbush shtëpia plot. Një njeri tha: „Ç’bëri Maliku, nuk po e shoh?“ Një tjetër tha: „Ai është dyfytyrësh, nuk e don All-llahun e as të Dërguarin e Tij!“ I Dërguari i All-llahut tha: „Mos thuaj ashtu, a nuk e sheh se ka thënë: La ilahe il-lall-llah- duke dëshiruar me të kënaqësinë e All-llahut?“ (Ai njeriu) Tha: „All-llahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri, mirëpo sa na përket neve, pasha All-llahun, ne nuk e shohim dashurinë e tij, as të folurit e tij përveç te munafikët!“ Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Vërtet, All-llahu ia ka ndaluar zjarrit (Xhehennemit) atë që thotë: – La ilahe il-lall-llah – me të cilën dëshiron ta arrijë kënaqësinë e All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
258. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „All-llahu e ka ndarë (bërë) mëshirën njëqind pjesë. Nëntëdhjetë e nëntë i ka mbajtur për Vete, kurse (vetëm) një pjesë e ka lëshuar në Tokë. Nga ajo pjesë të gjitha krijesat mëshirohen mes veti, saqë edhe kafsha e ngre thundrën (këmbën) e saj nga i vogli i saj nga frika se mos e lëndon“. Kurse sipas një transmetimi tjetër: „Vërtet All-llahu i ka njëqind mëshira (rahmete), dhe vetëm një prej tyre e ka lëshuar në mes të xhinëve, njerëzve, kafshëve dhe insekteve. Dhe me atë një mëshirë në mes veti duhen dhe mëshirohen dhe me të egërsira e do të voglin e saj. Kurse nëntëdhjetë e nëntë mëshirat e tjera All-llahu i ka lënë për mëshirë ndaj robërve të Tij në Ditën e Gjykimit“. (Muttefekun alejhi)
Kurse Muslimi transmeton nga Selman el-Farisiu r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu i Madhëruar ka njëqind mëshira; prej tyre një mëshirë është me të cilën mëshirohen krijesat mes veti, kurse nëntëdhjetë e nëntë për Ditën e Gjykimit“. Kurse në një transmetim tjetër: „Vërtet All-llahu i Madhëruar kur i ka krijuar qiejt dhe tokën, i ka krijuar edhe njëqind mëshira. Secila mëshirë mbulon mes qiellit dhe tokës. Vetëm një mëshirë e ka lëshuar në Tokë, me të cilën nëna e mëshiron fëmijën e saj, egërsirat dhe shpezët mëshirohen në mes veti, ndërsa në Ditën e Gjykimit do të plotësohet krejtësisht mëshira“.
259. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. duke rrëfyer nga Krijuesi i tij i Madhëruar ka thënë. „Një rob bën një mëkat, dhe thotë: „O All-llahu im, ma fal mëkatin tim“, kurse All-llahu i Madhëruar do të thotë: „Robi im ka bërë një mëkat dhe e ka ditur se e ka Krijuesin i cili e fal mëkatin, por edhe dënon për mëkat“. Pastaj kthehet dhe përsëri bën mëkat, e pastaj thotë: „O Zot, ma fal mua mëkatin“, kurse All-llahu xh.sh. thotë. „Robi im bëri një mëkat, por e di se ka Krijuesin që fal mëkat, por edhe dënon për mëkat“. Pastaj kthehet dhe përsëri bën mëkat, dhe prapë thotë: „O Zot, ma fal mua mëkatin“, kurse i Lartmadhërishmi thotë: „Robi im bëri një mëkat, por e di se ka Krijuesin i cili fal mëkat, por edhe dënon për mëkat. Unë tashmë, e kam falur robin tim, le të veprojë ç’të dojë!“ (Muttefekun alejhi)
260. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pasha Atë, në dorë të të cilit gjendet shpirti im, sikur ju të mos bënit mëkat, do t’ju zhdukte All-llahu dhe do të sillte një popull që bën mëkate, pastaj kërkon falje dhe All-llahu e Madhëruar i fal“. (Muslimi)
261. Transmetohet nga Ebu Ejjub Halid ibn Zejd r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „Sikur ju të mos bënit mëkate, All-llahu do të krijonte krijesa që do të gabojnë, e pastaj kërkojnë falje (bëjnë istigfar) dhe do të falen“. (Muslimi)
262. Transmetohet nga Muadh ibn Xhebeli r.a. që ka thënë: „Isha i hipur në gomar pas Pejgamberit s.a.v.s. kur më tha: „O Muadh, a e di cila është e drejta e All-llahut ndaj robërve të tij, dhe çka është e drejta e robërve ndaj All-llahut?“ Thashë: „All-llahu dhe i Dërguari i tij e dinë më së miri“. Tha: „Vërtet, e drejta e All-llahut ndaj robërve është që ata ta adhurojnë dhe mos t’i shoqërojnë asgjë, kurse e drejta e robërve ndaj All-llahut është që mos t’i dënojë ata që nuk i shoqërojnë asgjë“. Thashë: „O i Dërguari i All-llahut, a t’i përgëzoj njerëzit?“ Tha: „Mos i përgëzo e të mbështeten vetëm në të“. (Muttefekun alejhi)
263. Transmetohet nga el-Bera‘ ibn ‚Azib r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani kur të pyetet në varr, do të dëshmojë se nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muhammedi është i Dërguari i tij“. Këtë e vërtetojnë fjalët e All-llahut: „All-llahu do t’i forcojë besimtarët me fjalë të forta edhe në këtë edhe në atë botë.“ (Ibrahim, 27) (Muttefekun alejhi)
264. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet kur mosbesimtari e bën një bamirësi, ai për të do të shpërblehet me furnizim (kënaqësi) të kësaj bote, kurse besimtari, atij All-llahu ia deponon shpërblimet për Ahiret, kurse për këtë botë i jep furnizim sipas dëgjueshmërisë së tij“. Në një transmetim tjetër thuhet: „Vërtet All-llahu nuk e dëmton një besimtar për një bamirësi, i jep për të në këtë botë, por e shpërblen edhe në botën tjetër (Ahiret). Kurse mosbesimtari (kafiri) për bamirësinë e tij që e bën për All-llahun e Madhëruar shpërblehet me furnizim në këtë botë – ndaj kur të shkojë në botën tjetër nuk do të ketë asnjë bamirësi që të shpërblehet për të“. (Muslimi)
265. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shembulli i pesë namazeve është si shembulli i një lumi që rrjedh shumë para derës së ndonjërit prej jush në të cilin pastrohet çdo ditë nga pese herë“. (Muslimi)
266. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. që ka thënë: „Ishim me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. afër dyzet veta në një Kuba (shtëpi arabe e vogël, e rrumbullakët nga tenda) kur tha: „A jeni të kënaqur që të jeni një e katërta e xhennetlive?“ Thamë: „Po“. Tha: „A jeni të kënaqur që të jeni një e treta e xhennetlive?“ Thamë: „Po“. Tha: „Pasha Atë, në dorë të të cilit gjendet shpirti i Muhammedit, unë me siguri shpresoj që ju do të jeni gjysma e xhennetlive, ngase në Xhennet nuk do të hyjë kush përveç atij që është musliman. Ju sot, kundrejt idhujtarëve, jeni sikurse qimja e bardhë në lëkurën e mëzatit të zi, ose sikur qimja e zezë në lëkurën e mëzatit të kuq“. (Muttefekun alejhi)
267. Transmetohet nga Ebu Nexhih Amr ibn Abese es-Sulemij r.a. që ka thënë: „Unë kur isha në xhahilijet (periudha paraislame) konsideroja se njerëzit janë në lajthitje dhe ata nuk janë në asgjë, dhe (sepse) ata i adhuronin idhujt. Kur dëgjova për një njeri në Mekke i cili kumton lajme i hipa devesë dhe shkova tek ai, kur ai njeri ishte i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., që fshehej nga populli i vet (të cilët e ndiqnin dhe mundonin), andaj unë duke u fshehur hyra te ai në Mekke dhe i thashë: „Kush je ti?“ Tha: „Unë jam pejgamber (nebijjun)“. I thashë: „E ç’është pejgamberi?“ Tha: „Mua më ka dërguar All-llahu“. I thashë: „Me çka të ka dërguar?“ Tha: „Më ka dërguar që të predikoj mbajtjen e lidhjeve familjare, thyerjen e idhujve dhe të njësohet All-llahu pa i shoqëruar asgjë“. Thashë: „Kush është me ty në këtë (rrugë)?“ Tha: „I liri dhe robi“. Me të ishin atëherë Ebu Bekri dhe Bilali r.a. I thashë: „Unë, vërtet, do të pasoj ty“. Tha: „Ti vërtet tash assesi nuk do të mundesh, a nuk po e sheh gjendjen time dhe të njerëzve (të mi)? Por, kthehu në shtëpi, dhe kur të dëgjosh se kam dalë publikisht, atëherë eja“. (Transmetuesi vazhdon:) Tha: „Pastaj shkova në shtëpi, kurse i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. erdhi në Medine, dhe unë duke qenë te familja ime, fillova të pyes për lajmet, i pyetja njerëzit që vinin nga Medina derisa erdhi një grup prej medinasve që u thashë: „Çfarë po bën ai njeriu që erdhi në Medine?“ Thanë: „Njerëzit nxitojnë tek ai (nga të gjitha anët), kurse populli i tij dëshiroi ta likuidojë, por nuk ia arritën“. Pastaj unë shkova në Medine, hyra tek ai dhe i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, a po më njeh?“ Tha: „Po, ti je ai që je takuar me mua në Mekke“ (Transmetuesi thotë:) I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, më njofto nga ajo që të ka mësuar All-llahu, e që unë nuk e di, më thuaj diç për namazin?“ Tha: „Fale namazin e sabahut, pastaj prit mos fal namaz (nafile) derisa të lind dielli dhe të ngrihet lartë sa një shtizë. Kur lind dielli, lind në mes dy brirëve të djallit (dy yje kundrejt yllit Sqap – astr.) dhe atëherë atij (diellit) i bëjnë sexhde mosbesimtarët. Pastaj fal (një namaz) se vërtet ai namaz është publik dhe i arritshëm, derisa të bëhet hija e shtizës sa shtiza (kur të shkurtohet hija maksimalisht), atëherë ndërpreje namazin (ose: mos fal namaz), sepse atëherë merr flakë Xhehennemi, kur të zgjatet hija, atëherë falu, sepse vërtet ai namaz është publik dhe i arritshëm deri të falet ikindia, pastaj prap ndërpreje (të falurit namaz) derisa të perëndojë dielli sepse ai perëndon në mes dy brirëve të djallit (koha e djallit) dhe atëherë atij i bëjnë sexhde mosbesimtarët“. (Transmetuesi më tutje vazhdon) I thashë (Pejgamberit): „O Pejgamber i All-llahut, më fol mua për abdestin?“ Tha: „Cilido njeri prej jush që bën përgatitje për abdest, pastaj e shpërlan gojën dhe hundën deri në thellësi, atëherë i bien mëkatet e fytyrës, gojës dhe hundës së tij. Pastaj, kur ta lajë fytyrën e tij ashtu siç e ka urdhëruar All-llahu, atëherë i bien mëkatet e fytyrës nëpër mjekrën e tij bashkë me ujin. Pastaj i lanë duart deri mbi bërryla, atëherë i bien mëkatet e duarve bashkë me ujin kah majet e gishtave. Pastaj kur e fërkon kokën (me dorë të lagur), atëherë i bien mëkatet e kokës bashkë me ujin nëpër maje të flokëve. Pastaj kur lanë këmbët deri te zogu i këmbës, atëherë i bien mëkatet e këmbëve bashkë me ujin kah majet e gishtave. Pastaj, ai nëse edhe ngrihet dhe falet; i shpreh lavdi All-llahut të Madhëruar, e falënderon dhe lavdëron ashtu siç meriton, dhe e zbraz zemrën e tij për All-llahun – do të lirohet prej mëkateve të tij ashtu siç ka qenë kur e ka lindur nëna e tij“.
Kur ia rrëfen Amr ibn Abese (transmetuesi) këtë hadith Ebu Umamës që ishte sahabij i të Dërguarit s.a.v.s. – Ebu Umame i tha: „O Amr ibn Abese, shiko ç’po flet në një vend që ta ka mundësuar ky njeri?“ Atëherë Amri i tha: „O Ebu Umame, unë jam moshuar me vjet dhe eshtrat më janë dobësuar, edhe exheli më është afruar, dhe unë nuk kam nevojë të gënjej për All-llahun e Madhëruar e as për të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. Po ta kisha dëgjuar këtë prej të Dërguarit s.a.v.s. vetëm një herë, apo vetëm dy herë, apo vetëm tri herë (dhe numëroi deri në shtatë herë), nuk do ta flisja kurrë, por unë e kam dëgjuar atë edhe më tepër se aq“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar duke lajmëruar për robin e mirë thotë:
„…Kurse unë çështjen time ia lë All-llahut. All-llahu, me të vërtetë i sheh njerëzit, dhe All-llahu e ruajti nga të këqijat dhe kurthat e tyre.“ (Gafir, 44-45)
268. Transmetohet nga Xhabir ibn Abdull-llahu r.a. se ai e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. – tri ditë para se të vdesë duke thënë: „Le të mos e gjejë vdekja asnjërin prej jush, e të mos ketë për All-llahun e Madhëruar mendim të mirë (shpresë)“. (Muslimi)
269. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „All-llahu i Madhëruar thotë: „O biri i Ademit, derisa të thirresh në Mua, dhe të kërkosh ndihmë nga Unë, do të fal çka ke vepruar. O biri i Ademit, qofshin mëkatet tua deri te vranësirat e qiellit dhe nëse kërkon falje nga Unë, do të fal ty. O biri i Ademit, nëse tek Unë vjen me mëkatet më të mëdha gati sikur toka, pastaj më drejtohesh, duke mos më shoqëruar asgjë, do të vijë unë ty me falje po aq të madhe“. (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
Dije se më së miri është për njeriun kur është në gjendje të shëndetit të mirë, që të jetë në frikë dhe në shpresë, dhe të jetë frika e tij e barabartë me shpresën. Kurse në gjendje të sëmundjes është e dëshirueshme që të anojë shpresa. Dispozitat e Sheriatit, tekstet e Kur’anit dhe të Sunnetit dhe të tj. – këtë e konfirmojnë në mënyrë të qartë.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Kurthën e All-llahut e kanë të siguruar vetëm njerëzit e humbur“. (el-A’raf, 99)
„…Vetëm mosbesimtarët e humbin shpresën në mëshirën e All-llahut“. (Jusuf, 87)
„Atë ditë kur disa fytyra do të zbardhen e disa do të nxihen.“ (Ali Imran, 106)
„…Zoti yt është me të vërtetë i shpejtë në dënim, por Ai është edhe shumë mëshirëplotë“. (el-A’raf, 167)
„Pa dyshim të mirët janë në Xhennet, kurse mëkatarët me siguri në Xhehennem“. (el-Infitar, 13-14)
„Sa për atë, veprat e të cilit çojnë peshë, Ai është i kënaqur në jetë. Kurse ai, veprat e të cilit vijnë të lehta në peshojë, Vendbanim do të kenë zjarrin“. (el-Karia, 6-9)
Ajete me këtë kuptim ka shumë. Aty bashkohet frika dhe shpresa në dy apo më shumë ajete të njëpasnjëshme, apo edhe brenda një ajeti. Ndërsa prej haditheve ja disa:
270. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Sikur ta dinte besimtari se çfarë dënimi posedon All-llahu, askush nuk do të shpresonte në Xhennetin e Tij, dhe sikur ta dinte mosbesimtari se me çfarë mëshire disponon All-llahu, nuk do ta humbte shpresën nga Xhenneti i Tij“. (Muslimi)
271. Transmetohet nga Ebu Se’id el-Hudrij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur të përgatitet xhenazja dhe njerëzit e vejnë në krahët e tyre, nëse është i mirë do të thotë: Ngutuni, ngutuni (sa më parë të më lëshoni në varr)! Por nëse (i vdekuri) është jo i mirë, do të thotë: – Mjeri unë (vaj për mua), ku po më çoni (më ktheni)! Atë zë e dëgjon çdokush përpos njeriut! E sikur ai ta dëgjonte do t’i binte të fikët“. (Buhariu)
272. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Secilit nga ju Xhenneti i është më afër se sa lidhësja e mbathëses së tij e po ashtu edhe Xhehennemi“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë.
„Dhe duke qarë bëjnë sexhde dhe ai leximi ua rrit respektin dhe frikën“. (el-Isra‘, 109)
Dhe thotë:
„A këtij fjalimi i çuditeni? Dhe qesheni e nuk qani (në vend se të qani)“. (en-Nexhm, 59-60)
273. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se ka thënë: „Më ka thënë mua Pejgamberi s.a.v.s.: „Më lexo Kur’an!“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, të të lexoj ty, kurse ai ty po të shpallet? Tha: „Unë dëshiroj ta dëgjoj prej tjetërkujt“. Atëherë ia lexova atij suren en-Nisa, derisa erdha te ky ajet: „Po ç’do të bëhet atëherë kur të sjellim dëshmitarë nga secili popull, e ty do të sjellim dëshmitarë kundër tyre?“ (en-Nisa, 41) Tha: „Mjaft për tash“. Kur u ktheva kah ai, (ia pashë) sytë që i rridhnin lot“. (Muttefekun alejhi)
274. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t’i vendosë nën hijen (mbrojtjen) e Tij, atë Ditë, kur nuk do të ketë hije (mbrojtje) tjetër përveç saj: Ata janë: – Sunduesi i drejtë, – i riu që ëshë rritur në ibadet dhe dëgjueshmëri ndaj All-llahut, – njeriu, zemra e të cilit është e lidhur për xhamtë, – dy njerëz (shokë) të cilët në emër të All-llahut janë dashur, janë shoqëruar dhe të tillë janë ndarë (deri në vdekje), – njeriu, të cilin e thërret një grua autoritative dhe e bukur, kurse ky i përgjigjet se i frikësohet All-llahut; – njeriu i cili e ndanë sadakan fshehtë, ashtu që dora e majtë nuk di ç’bën (sa ndanë) e djathta, dhe – një njeri i cili e përkujton All-llahun në vetmi dhe i mbushen sytë me lot“. (Muttefekun alejhi)
275. Transmetohet nga Abdull-llah ibn esh-Shihijr r.a. se ka thënë: „I erdha të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s., kurse ai ishte duke u falur. Kurse në gjoksin e tij dëgjohej një ushtimë sikurse ushtima e kazanit (kur zien) nga të qarit“. (Hadith sahih, transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Pa dyshim jeta në këtë botë i shëmbëllen ujit që ne e lëshojmë nga qielli me të cilin përzihen (ushqehen) bimët në tokë prej të cilave ushqehen njerëzit dhe kafshët. Ashtu që kur toka stoliset me petkun e vet dhe qëndiset, dhe kur banorët e saj mendojnë se ata janë zotëruesit e saj, vjen urdhri ynë, natën ose ditën, dhe ne ato i bëjmë si të korrura, sikur të mos kishin qenë dje fare. Ja, ashtu ne në hollësi shkoqisim argumentet për popullin që mendon“ (Junus, 24)
„Sillja si shembull jetën e kësaj bote që është sikur uji që e lëshojmë ne nga qielli, me të cilin ushqehen bimët në tokë, e përsëri thahet e teret dhe e derdhin erërat. E All-llahu ka mundësi për çdo send! Pasuria dhe djemtë janë stoli e jetës së kësaj bote, por veprat e mira të vazhdueshme janë më të mira si shpërblim nga Zoti yt dhe janë shpresa më e mirë“. (el-Kehf, 45-46)
„Ta dini se jeta në këtë botë është një lojë dhe zbavitje edhe stoli edhe gara ndërmjet jush në shtimin e pasurisë dhe të fëmijëve, si shembulli i shiut pas të cilit bima rritet që i mahnit mosbesimtarët; ajo mugullon, por pastaj e sheh të zbehtë e më vonë bëhet e tharë. Ndërsa në atë botë ka dënim të rëndë, edhe falje e kënaqësi të All-llahut. Jeta në këtë botë është vetëm një zbavitje e rrejshme“. (el-Hadid, 20)
„Njerëzve u është zbukuruar dëshira për epshe dhe dashuri për gratë, djemtë, dhe kuajt e bukur, bagëtitë dhe të mbjellurat. Ajo është kënaqësi e jetës në këtë botë, por vendkthimi te All-llahu është më i mirë“, (‚Ali ‚Imran, 14)
„O njerëz! Premtimi i All-llahut është, pa dyshim, i vërtetë dhe kurrsesi mos t’ju mashtrojë jeta në këtë botë dhe le të mos ju gënjejë djalli në besimin tuaj në All-llahun“. (el-Fatir, 5)
„Ju preokupon shumimi i pasurisë. Derisa të shkoni në varre. Ani, do ta merrni vesh! Edhe një herë ani! Me siguri do ta dini! Po si jo! Sikur ta dinit, me siguri dhe me bindje“. (et-Tekathur, 1-5)
„Jeta në këtë botë s’është kurrgjë tjetër përveç zbavitje dhe lojë, vetëm bota tjetër është jetë e vërtetë, sikur ta dinin!“ (el-Ankebut, 64)
Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura, ndërsa sa u përket haditheve, janë më shumë se sa që mund të përfshihen të gjitha, andaj do t’i theksojmë vetëm disa sosh:
276. Transmetohet nga el-Mustevrid ibn Shedad r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kjo botë (dunjaja) ndaj botës tjetër (Ahiretit) është sikur kur njëri prej jush ta vendosë gishtin e tij në det, pastaj le të shikojë me çka i kthehet (nga uji i detit)“. (Muslimi)
277. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kaloi nëpër treg, kurse njerëzit ishin tubuar rreth tij. Pastaj kaloi pranë një cjapi të ngordhur me veshë të vegjël, e kapi për veshi dhe tha: „Cili prej jush dëshiron ta marrë për një dirhem?“ I thanë: „Askush prej neve nuk jep për të asgjë, çka mund të bëjmë me të?“ Pastaj tha: „A doni të jetë juaji?“ Thanë: „Pasha All-llahun, edhe të ishte i gjallë ishte me të meta, me veshë të vegjël, e lëre më i ngordhur!“ Atëherë tha: „Pasha All-llahun, kjo botë vërtet për All-llahun është më e pavlefshme se sa ky (cjap) për ju“. (Muslimi)
278. Transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se ka thënë: „Isha duke shkuar me Pejgamberin s.a.v.s. nëpër një tokë me gurë të zi në Medine derisa u drejtuam nga Uhudi, atëherë më tha: „O Ebu Dherr“. I thashë: „Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „Nuk gëzohem të kem ar sa ky Uhudi e të kalojnë tek tri ditë, e nga ai të mbetet vetëm një dinar përpos nëse kam të paguaj borxh, ose që me të t’u flas robërve të All-llahut (njerëzve) kështu, kështu dhe kështu të jetë nga e djathta, nga e majta dhe nga prapa“. Pastaj eci (Pejgamberi) dhe më tha: „Vërtet, ata që kanë shumë, në Ditën e Gjykimit do të kenë pak, përveç nëse thonë (veprojnë) me pasurinë kështu, kështu dhe kështu është edhe nga e djathta, nga e majta dhe nga prapa, por të këtillët janë pak“. Pastaj më tha: „Qëndro në atë vend, mos lëviz askund derisa të kthehem!“ Pastaj u nis nëpër errësirë të natës derisa nuk dukej, atëherë dëgjova një zë të lartë, unë u frikësova se mos e sulmoi dikush Pejgamberin s.a.v.s. dhe dëshiroja t’i shkoj, mirëpo m’u kujtua fjala e tij „mos lëviz askund derisa të kthehem“ andaj nuk lëviza derisa më erdhi, atëherë i thashë: „Unë dëgjova një zë, nga i cili u frikësova.“.. dhe ia shpjegova…ndërsa ai më tha: „A e ke dëgjuar?“ I thashë: „Po“. Tha: „Ai ishte Xhibrili, më erdhi dhe më tha: „Kush vdes prej ummetit tënd duke mos i shoqëruar All-llahut asgjë, do të hyjë në Xhennet“. I thashë: A edhe nëse ka bërë prostitucion (zina) dhe nëse ka vjedhë? Tha: „A edhe nëse ka bërë prostitucion dhe nëse ka vjedhë“. (Muttefekun alejhi, ky citat është i Buhariut)
279. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Sikur të kisha ar sa është Uhudi, do të gëzohesha sikur të mos kalojnë tri ditë e te unë të mos mbetet asgjë, përveç diç për ta paguar borxhin“. (Muttefekun alejhi)
280. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Vërtet, unë i kam parë shtatëdhjetë sofistë (të varfërit që nuk kanë pasur shtëpia, andaj kanë banuar në sofa të xhamisë gjatë kohës së Alejhis-selamit) asnjëri prej tyre nuk kishte gunë (mbulesë të gjatë të trupit), por vetëm ndërresë (çarçaf për mbulimin prej mesit e teposhtë) ose vetëm këmishë të thjeshtë të lidhur për qafë. Ato disave iu arrinin deri nën gjunj, kurse disave deri në zog të këmbëve, të cilat e mbanin me dorë nga frika se mos u shihen vendet e turpshme (avreti)“. (Buhariu)
281. Transmetohet nga en-Nu’man ibn Beshir r.a. se ka thënë: „Umer ibn el-Hattabi r.a. foli për fitimin e njerëzve nga të mirat në këtë botë dhe tha: „Vërtet e kam parë të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. gjatë tërë ditës (me bark) të përkulur (nga uria) nuk kishte as hurma të këqija, që ta mbushte barkun e tij“. (Muslimi)
282. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Ndërroi jetë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kurse në shtëpinë (dhomën) time nuk kishte asgjë që mund të hante ai që ka mëlqi (qoftë njeri, kafshë etj.) përveç pak elb në raftin tim, e mora dhe hëngra prej tij mjaftë gjatë, pastaj e mata dhe ai u harxhua“. (Muttefekun alejhi)
283. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Mos u merrni (shumë) me pasuri të palujtshme e të lakmoni në këtë botë“. (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
284. Transmetohet nga Ka’b ibn Malik r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Dy ujq të uritur të cilët bien ndër dele nuk bëjnë më tepër dëm se sa lakmia e njeriut për pasuri dhe karrierë (autoritet) që i bën fesë së tij“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
285. Transmetohet nga Ibni Abbasi dhe ‚Imran ibn el-Husajn r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kam shikuar në Xhennet dhe kam parë se shumica e xhennetlinjve janë të varfërit (e kësaj bote), dhe kam shikuar në Xhehennem dhe kam parë se shumica e tyre janë gra“. (Muttefekun alejhi, nga transmetimi i Ibni Abbasit, po ashtu e transmeton Buhariu nga transmetimi i Imran ibn el-Husajn)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Por pas atyre mbetën pasardhës të këqij, që e lanë namazin dhe u dhanë pas epsheve. Ata, mbase do të pësojnë. Përveç atyre që janë penduar dhe kanë besuar edhe kanë bërë vepra të mira. Atyre nuk do t’u bëhet kurrfarë e padrejte.“ (Merjem, 59-60)
„Dhe doli para popullit të vet me stolitë e tij, e ata që adhuronin jetën e kësaj bote, thoshin: Eh sikur edhe ne të kishim atë që iu dha Karunit! Ai është, njëmend, fatlum. Të mjerët ju – thoshin të diturit. Për atë që beson dhe bën vepra të mira, më i mirë është shpërblimi i All-llahut.“ (el-Kasas, 79-80)
„Pastaj atë ditë do të pyeteni patjetër për kënaqësitë“. (et-Tekathur, 8)
„Kush e dëshiron këtë botë Ne kujt të duam i japim shpejt çka të dëshirojë, por pastaj i përgatisim Xhehennemin në të cilin do të digjet i turpëruar dhe i përulur“. (el-Isra, 18)
Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura. Kurse hadithet si vijon:
286. Transmetohet nga Ebu Se’id el-Makburij, nga Ebu Hurejre r.a. se ky kaloi (njëherë) pranë disa njerëzve që e kishin përpara një dele të pjekur dhe e thirrën, por ai refuzoi që të hajë duke thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka shkuar nga kjo botë, e nuk është ngopur me bukë të elbit“. (Buhariu)
287. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. deri kur ka vdekur nuk ka ngrënë asnjëherë në tavolinë, as nuk ka ngrënë bukë të situr“. (Buhariu)
Në një transmetim tjetër të tij thuhet: „E as që ka parë (para vetes) ndonjëherë dele të pjekur (me lëkurë) pasi që është përvëluar“.
288. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. doli një ditë, apo një natë, kur edhe Ebu Bekri dhe Umeri r.a. kishin dalë. Atëherë (Pejgamberi) tha: „Ç’ju ka shtyer të dilni nga shtëpitë tuaja në këtë kohë?“ Thanë: „Uria, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „Edhe mua, pasha atë në dorë të të cilit është shpirti im, më ka nxjerrë (prej shtëpisë) ajo që ju ka nxjerrë juve – çohuni!“ Pastaj u ngritën me të dhe erdhën te një njeri prej Ensarëve, mirëpo ai nuk ishte në shtëpi. Kur e pa (Pejgamberin) gruaja (e atij njeriu) tha: „Mirë se vini, urdhëroni!“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: „Ku është filani (për të zotin e shtëpisë)?“ Tha: „Ka shkuar të na kërkojë ujë për pije“. Në atë çast erdhi ensariu, shikoi të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe dy shokët e tij, pastaj tha: „Falënderimi i qoftë All-llahut, sot askush nuk ka mysafirë më të ndershëm se unë!“ Pastaj shkoi. Më pas erdhi me një kalavesh hurme në të cilën kishte hurma të njoma, të terura dhe të lëngëta (por të pjekura) dhe ju tha: „Urdhëroni, hani! Pastaj e mori briskun, kurse i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: „Kujdes, mos e merr (mos e prej) atë që milet dhe jep qumësht!“ Pastaj (ensariu) preu mish deleje nga i cili hëngrën, edhe nga kalaveshi me hurma të llojllojshme dhe pinë ujë.
Pasi që hëngrën dhe pinë, i Dërguari i i All-llahut s.a.v.s. i tha Ebu Bekrit dhe Umerit r.a.: „Pasha Atë në dorë të të cilit është shpirti im, në Ditën e Gjykimit do të pyeteni për këtë begati. Nga shtëpia ju ka nxjerrë uria, pastaj nuk jeni kthyer derisa ju ka arritur kjo begati“. (Muslimi) (Pyetja në Ditën e Gjykimit ka të bëjë me llojet e begative, e jo për qortim. All-llahu e di më së miri. Në transmetimin e Tirmidhiut theksohet se ky ensarij tek i cili erdhën quhej Ebu-l-Hejthem et-Tejhan).
289. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se ka thënë: „Aisheja r.a. i nxori e na i tregoi dy ndërresa – këmishën dhe mbulesën ( e pjesës së poshtme të trupit), të cilat ishin shumë të vrazhda e të trasha dhe tha: „Në këto dyja i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka ndërruar jetë“. (Muttefekun alejhi)
290. Transmetohet nga Sa’d ibn Ebi Vekkas r.a. se ka thënë: „Unë jam i pari i arabëve që kam gjuajtur shtizën në rrugë të All-llahut. Kemi qenë në betejë me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe nuk kemi pasur tjetër ushqim pos fletëve të hublës dhe semurës (dy lloje drush të shkretëtirës) saqë ndonjëri prej nesh dilte jashtë (kur e kryente nevojën) sikurse që i hanë delet e i cili nuk përzihej (nga thatësia)“. (Muttefekun alejhi)
291. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „O All-llahu im, bëje Ti furnizim të familjes së Muhammedit bukën e thatë“. (Muttefekun alejhi)
292. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Ndërroi jetë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kurse mburoja e tij ishte e depozituar te një çifut për 30 sa’a elb“. (Sa‘: masë peshë e njohur, 3,332 kg). (Muttefekun alejhi)
293. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Vërtet i kam parë shtatëdhjetë sofistë (të varfër të cilët nuk kanë pasur shtëpia andaj kanë banuar në sofa të xhamisë gjatë kohës së Pejgamberit), asnjëri prej tyre nuk kishte gunë (mantel) por vetëm ndërresë (çarçaf për mbulimin prej mesit e teposhtë) ose vetëm këmishë të thjeshtë të lidhur për qafe. Ato disave ju arrinin deri nën gjunj, kurse disave deri në zog të këmbëve, të cilat i mbanin me dorë nga frika se mos u shihen vendet e turpshme (avreti)“. (Buhariu)
294. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Shtrati i të Dërguarit s.a.v.s. ka qenë prej lëkurës i mbushur me palmë“. (Buhariu)
295. Transmetohet nga Ebu Umame r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „O biri i Ademit, ti nëse e shpenzon tepricën (e pasurisë) më mirë është për ty, kurse nëse e mban është më keq për ty. Askush nuk të qorton nëse jeton në mënyrë modeste. Dhe fillo (me rastin e shpenzimit) prej atyre që janë të varur prej teje“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
296. Transmetohet nga Ubejdullah ibn Mihsan el-Ensarij el-Hatmij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush gdhihet prej jush i sigurt në shpirtin e tij, familjen e tij, i shëndoshë në trupin e tij dhe ka ushqim për një ditë, është sikur t’i është dhënë krejt bota“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
297. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ka shpëtuar ai që është bërë musliman, ka furnizim (vetëm) aq sa i nevojitet dhe e ka bërë All-llahu të kënaqur me atë që i ka dhënë“. (Muslimi)
298. Transmetohet nga Ebu Muhammed Fedalete ibn Ubejd el-Ensarij r.a. se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „I lumi ai që është udhëzuar në Islam, jetesën e ka të mjaftueshme dhe është i kënaqur (me atë që ka)“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
299. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. rregullisht i ka kaluar netët i uritur (pa ngrënë), edhe familja e tij nuk kanë pasur darkë, kurse buka e tyre më së shumti ka qenë prej elbit“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Në tokë nuk ka asnjë qenie të gjallë e të mos e ketë ushqimin te All-llahu“. (Hud, 6)
„Të varfërit që janë të angazhuar në rrugë të All-llahut dhe nuk mund të punojnë tokën, i painformuari i konsideron këta si të pasur, për shkak të modestisë së tyre (varfanjakëve). Do t’i njohësh sipas pamjes së tyre, ata nuk u mërziten njerëzve duke lypur.“ (el-Bekare, 273)
„Edhe ata, të cilët kur shpenzojnë nuk shpërderdhin e as nuk janë tepër dorështrënguar; por, në këtë mbajnë mesataren“. (el-Furkan, 67)
„Kurse exhinët dhe njerëzit nuk i kam krijuar për tjetër vetëm se të më adhurojnë. Nuk kërkoj prej tyre furnizim as që dëshiroj të më ushqejnë“. (edh-Dharijat, 56-57)
Ndërsa sa u përket haditheve, shumica e tyre u theksuan në dy kaptinat paraprake, kurse prej të patheksuarave ja disa:
300. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk është pasuri malli i shumtë, por pasuri është pasuria e shpirtit“. (Muttefekun alejhi)
301. Transmetohet nga Hakim ibn Hizam r.a. se ka thënë: „Kërkova nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe ai më dha. Pastaj prap i kërkova dhe ai prap më dha. Dhe përsëri i kërkova, dhe ai përsëri më dha. Pastaj më tha: „O Hakim, vërtet kjo pasuri është e këndshme (për sy) dhe e ëmbël (për zemër), andaj kush e merr me bujari do të begatohet, kurse kush e mban me kryelartësi nuk do të begatohet. I atilli do të jetë si ai që han e nuk ngihet. Dhe dora e epërme është më e mirë se dora e poshtme“. Hakimi thotë: „Pastaj i thashë: Pasha Atë që të ka dërguar me të Vërtetën, unë prej askujt pas teje nuk do të pranoj asgjë deri të ndahem prej kësaj bote“. Njëherë Ebu Bekri r.a. e ftoi Hakimin për t’ia dhënë ndonjë dhuratë, por ky refuzoi të pranojë gjë prej tij. Pastaj, po ashtu, edhe Umeri r.a. e ftoi t’i japë por ky e refuzon. Pastaj (Umeri) tha: „O muslimanë, bëhuni dëshmitarë për Hakimin se po ia ofroj të drejtën (pjesën) e tij që ia ka caktuar All-llahu në këtë plaçkë (lufte) dhe se ai (Hakimi) po e refuzon“. Hakimi prej asnjë njeriu nuk ka pranuar asgjë pas Pejgamberit s.a.v.s. derisa vdiq“. (Muttefekun alejhi)
302. Transmetohet nga Amr ibn Taglib r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. solli një pasuri apo robër (lufte) dhe i ndau. Disa njerëzve u dha kurse disave jo, andaj i shkoi lajmi se ata që nuk u dha u hidhëruan dhe e qortuan. (Pejgamberi u ngrit dhe pasi) E falënderoi dhe e lavdëroi All-llahun, e tha. „Pasha All-llahun, unë i kam dhënë ndonjë njeriu kurse ndonjë e kam lënë. Atë që e kam lënë, e dua më shumë se atë të cilit i kam dhënë. Unë vërtet u kam dhënë disave, sepse kam parë në zemrat e tyre mosdurim, mospajtim dhe shqetësim kurse i kam lënë disa njerëz që All-llahu ua ka bërë zemrat të pasura dhe të hajrit. Prej këtyre është Amr ibn Taglib“. Amr ibn Taglibi ka thënë: „Pasha All-llahun, më tepër e kam dashur atë fjalë të të Dërguarit s.a.v.s. se sa pasurinë më të çmueshme“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Dhe kur të kryhet namazi atëherë shpërndahuni nëpër tokë dhe kërkoni mirësinë e All-llahut.“ (el-Xhum’a, 10)
303. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Davudi alejhis-selam nuk është ushqyer përveç nga puna (fitimi) me dorë të vet“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Çkado që ju të jepni (dhuroni) Ai atë e kompenson.“ (Sebe‘, 39)
„…Çkado që shpenzoni nga mirësia, e keni për vete dhe çkado që t’u jepni të tjerëve le të jetë vetëm për hir të All-llahut dhe ajo që e shpenzoni për të mirë, do t’ju kompensohet dhe nuk do të jeni të dëmtuar“. (el-Bekare, 272)
„…Dhe çkado që jepni për të mirë, All-llahu me siguri e di“. (el-Bekare 273)
304. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-As r.a. se një njeri e pyeti të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s.: „Cili Islam është më i mirë? Tha: „Ta ushqesh tjetrin dhe t’i japësh selam të njohurit e të panjohurit“. (Muttefekun alejhi)
305. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. (po ashtu) se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ekzistojnë dyzet (40) mirësi; më e larta është t’i jepet dikujt dhia (që të shërbehet me qumështin e saj e pastaj t’ia kthejë). Kushdo që e bënë një prej këtyre mirësive, duke shpresuar shpërblim dhe me besim në të premtuarën (e All-llahut), All-llahu i Madhëruar për të do ta dërgojë në Xhennet“. (Buhariu)
306. Transmetohet nga Ebu Umame Sudejj ibn ‚Axhlan r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „O biri i Ademit, ti nëse e shpenzon tepricën, më mirë është për ty, kurse nëse e mban është më keq për ty. Askush nuk të qorton nëse jeton në mënyrë modeste. Dhe fillo (me rastin e shpenzimit) prej atyre që janë të varur prej teje. Dora e epërme është më e mirë se dora e poshtme“. (Muslimi)
307. Transmetohet nga Umeri r.a. se ka thënë: „E ndau i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. një ditë një pasuri, e unë i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, të tjerët veç këtyre kanë pasur më shumë të drejtë në të!“ Tha: „Këta më kanë vënë në pozitë që të zgjedh; o të kërkojnë tepër e t’u japë, o të më cilësojnë si koprrac, (u dhashë më tepër) e unë nuk jam koprrac“. (Muslimi)
308. Transmetohet nga Esma, bija e Ebu Bekër es-Siddikut r.a. se ka thënë: „Më ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Mos u bëj dorëmbledhur e të bëhet dorëmbledhur (All-llahu) ndaj teje“. Në një transmetim tjetër: „Shpenzo apo bëj mirë apo flijo por mos njehso (të mirat që i bënë) e të t’i njehsojë edhe ty All-llahu (të mirat e Tij) e as mos i mbajë mend e të ti mbajë mend edhe ty All-llahu (të mirat e Tij)“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Dhe u japin përparësi, madje edhe kur kanë nevojë për vete.“ (el-Hashr, 9)
„Dhe ushqejnë me bukë për hir të Tij të varfërin, bonjakun dhe të robëruarin“. (ed-Dehr, 8);
dhe ajete të tjera.
309. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ushqimi i përgatitur për dy, është i mjaftueshëm edhe për tre, kurse ushqimi i përgatitur për tre, mjafton për katër“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim të Muslimit nga Xhabiri r.a. thuhet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Ushqimi i njërit, u mjafton dyve, ushqimi i dyve u mjafton katërve, kurse ushqimi i katërve mjafton për tetë“.
310. Transmetohet nga Ebu Se’id el Hudrij r.a. se ka thënë: „Duke qenë njëherë në rrugë me Pejgamberin s.a.v.s, erdhi një njeri i hipur në kafshën e tij – filloi ta hedhë shikimin e tij majtas dhe djathtas, atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Kush ka kafshë tepër për kalërim, le t’i japë atij që nuk ka, kush ka ushqim (të rrugës) tepër, le t’i japë atij që nuk ka ushqim“ – dhe i përmendi llojet e ndryshme të pasurisë saqë vërejtëm se askush prej neve nuk ka të drejtë në tepricë“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Sa i përket atij që jep edhe ruhet. Edhe e dëshmon më të bukurën. Atij do t’ia lehtësojmë (rrugën) për lehtësim“. (el-Lejl, 5-7)
„Do të jetë larg tij ai që ruhet. Ai që jep (sadaka) nga pasuria e vet, e pastrohet. Dhe jo atij prej të cilit do të shpërblehet me ndonjë dhunti. Por vetëm që të përfitojë afërsinë e Zotit të vet të lartmadhërishëm. Dhe ai, pa mëdyshje, do të kënaqet“. (el-Lejl, 17-21)
„Bukur është kur jepni lëmoshë haptazi, por ëshë më mirë për ju nëse ua jepni të varfërve fshehurazi. Dhe Ai do t’ua falë disa vepra tuaja të këqija. All-llahu është i informuar se ç’bëni“. (el-Bekare, 271)
„Nuk do të arrini mirësinë e plotë derisa të mos ndani një pjesë të asaj që e keni më të dashur. Ju çkado qoftë të ndani, ani, All-llahu me siguri e di atë“. (Ali ‚Imran, 92)
Ajetet mbi vlerën e shpenzimit në dëgjueshmëri të All-llahut janë të shumta dhe të njohura.
311. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se të varfërit e të muhaxhirëve erdhën tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i thanë: „Pasanikët na i morën gradat e larta dhe shpërblimin e përhershëm!“ (Pejgamberi) Tha: „Ç’është ajo?“ Ata thanë: „Ata falin namaz si ne, agjërojnë si ne, ata ndajnë sadaka, kurse ne nuk mundemi, ata lirojnë robër, kurse ne nuk mundemi“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u tha: „A doni t’ju mësoj diç me çka do t’i arrini ata që ju kanë kaluar dhe me çka do t’i tejkaloni ata që janë pas jush dhe nuk do të jetë askush më i vlefshëm se ju përveç atij që vepron sikur ju?“ Thanë: „Gjithsesi, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „Shqiptoni tesbih (subhanall-llah, Lavdi All-llahut), tekbir (All-llahu ekber: All-llahu është më i madhi) dhe tahmid (Elhamduli-l-lah: Falënderimi All-llahut) pas çdo namazi nga 33 herë“. (Pas një kohe) U kthyen tek i Dërguari i All-llahut të varfërit e muhaxhirëve dhe i thanë: „Kanë dëgjuar vëllezërit tanë pasanikë, se ç’po veprojmë, dhe ata po bëjnë të njëjtën!“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Ajo është dhunti e All-llahut që ia jep kujt të dojë“. (Muttefekun alejhi)
Këtë citat e transmeton Muslimi. All-llahu e di më së miri. All-llahu i Madhëruar thotë:
„Çdo qenie e gjallë do ta përjetojë vdekjen, dhe vetëm në Ditën e Kijametit do të fitoni në tërësi shpërblimet tuaja. Kush do të jetë i larguar nga zjarri dhe i futur në Xhennet ai ka arritur sukses, sepse jeta në këtë botë nuk është asgjë tjetër veçse kënaqësi mashtruese“. (Ali Imran, 185)
„…Kurse njeriu nuk e di se ç’do të bëjë nesër dhe askush nuk e di se në ç’vend do të vdesë“. (Lukman, 34)
„…E kur u vjen çasti për asnjë moment nuk munden as ta vonojnë e as ta shpejtojnë“, (en-Nahl, 61)
„O besimtarë, pasuria dhe fëmijët tuaj të mos ua largojnë vëmendjen nga All-llahu. Kush bën ashtu, hej, ata janë të humbur. Dhe shpërndani prej asaj që ne ju furnizojmë, para se t’i vijë vdekja ndonjërit prej jush, e të thotë: „O Zot, sikur të më presësh edhe pak do të jap lëmoshë dhe të bëhem nga të mirët“. All-llahu me siguri nuk do t’ia vonojë askujt kur t’i vijë momenti i vet, dhe All-llahu e di mirë se çka punoni“. (el-Munafikun, 9-11)
„Kur dikujt prej tyre i vjen vdekja, ai thërret, „O Zoti im më kthe, mbase do të bëj ndonjë vepër të mirë në atë që e kam lëshuar! Kurrë! Kjo është fjalë që do ta flasë Ai e prapa tyre do të ketë një pengesë deri në ditën kur do të ringjallen. E kur të fryhet në sur, atëherë nuk do të ketë lidhje familjare ndërmjet atyre as që do të pyesin për njëri-tjetrin. Kujt i peshojnë më rëndë (veprat e mira) ata do të jenë të shpëtuar. Kurse ata, veprat e të cilëve nuk peshojnë, ata e kanë humbur vetveten në Xhehennem, ku do të mbesin përgjithmonë. Zjarri do t’ua djegë atyre fytyrat dhe do të mbesin aty dhëmbzgërdhirë. Po a nuk u janë lexuar ajetet e mia, dhe ju i mohonit?! „O Zoti ynë“ – do të thonë – na ka mundur mjerimi ynë prandaj jemi bërë popull i humbur. Zoti ynë, na shpëto prej tij (mjerimit), e nëse prapë bëjmë keq, atëherë me të vërtetë ne jemi kriminelë. Rrini aty dhe asgjë mos më folni, u thotë Ai. Ka pasur një grup nga robërit e mi që thonë: „O Zoti ynë! Ne besuam, prandaj na fal dhe na mëshiro se Ti je më i miri i mëshiruesve!“ Ju i keni marrë për tallje, si të magjepsur, saqë patët harruar vërejtjen time dhe i keni përqeshur. Sot Unë i kam shpërblyer për atë që kanë duruar, ata me të vërtetë kanë arritur ç’kanë dëshiruar. Po sa vjet keni kaluar në tokë? – do të pyesë Ai. Kemi kaluar një ditë ose një pjesë të ditës – do të përgjigjen. Pyeti ata që kanë numëruar. Po si! – do të thotë Ai, kohë të shkurtër keni kaluar, sikur vetëm ta dinit! A keni menduar se ju kemi krijuar kot dhe se nuk do të ktheheni te ne?“ (el-Mu’minun, 99-115)
„A nuk është koha që besimtarëve t’u zbutet zemra kur përmendet All-llahu dhe çka ka zbritur nga e vërteta (Kur’ani), e të mos jenë sikur ata të cilëve qysh më herët u është dhënë Libri. Atyre u është zgjatur koha, andaj zemrat e tyre janë bërë të ashpra, dhe shumica prej tyre janë të mbrapshtë“. (el-Hadid, 16)
Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.
312. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se ka thënë: „Më kapi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. për krahu dhe më tha: „Jeto në këtë botë si të jesh i huaj apo kalimtar rruge“. Kurse vetë Ibni Umeri r.a. thoshte: „Kur të ngrysesh, mos e prit mëngjesin, kurse kur të gdhihesh, mos e prit mbrëmjen. „Merr nga shëndeti yt për në rast sëmundje dhe nga jeta yte për në rast vdekje“. (Buhariu)
313. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. i bëri disa vija, pastaj tha: „Këto (vija) janë shpresa e njeriut (për jetë të gjatë), kurse kjo është exheli. Pastaj duke qenë ashtu në këtë gjendje, e bëri një vijë edhe më të shkurtë“. (Buhariu)
314. Transmetohet nga Burejde r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. i ka mësuar që kur t’i vizitojnë varrezat të thonë: „Paqja dhe shpëtimi qofshin mbi ju, o banorë të këtyre shtëpive që jeni besimtarë dhe muslimanë. Edhe ne, nëse do All-llahu, do të vijmë te ju. Kërkojmë nga All-llahu për ne dhe për ju falje“. (Muslimi)
315. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se ka thënë: „Kaloi i Dërguari i All-llahut s.a.v. pranë varrezave në Medine, pastaj u kthye me fytyrë kah ata dhe tha: „Paqja dhe shpëtimi qofshin mbi ju, o banorë të këtyre varrezave. All-llahu na faltë neve dhe juve. Ju jeni të parët tanë, kurse ne jemi në gjurmët tuaja“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
316. Transmetohet nga Kajs ibn Ebu Hazim se ka thënë: „Hymë te Habbab ibn el-Eretti r.a. për ta vizituar që u pat djegur me shtatë djegie (vende), e ai tha: „Vërtet shokët tanë që kanë vdekur kanë shkuar dhe kjo botë aspak nuk ua ka munguar (shpërblimin), kurse ne kemi grumbulluar aq pasuri sa nuk kemi vend t’i vendosim, përveç në dhé, dhe sikur të mos na kishte ndaluar Pejgamberi s.a.v.s. që ta dëshirojmë vdekjen, unë do ta dëshiroja“. Pastaj kur i erdhëm herën tjetër, ai po e ndërtonte një mur për vete, tha: „Vërtet, muslimani do të shpërblehet për çdo gjë që e harxhon, përveç atë që e fut në këtë dhé“. (Muttefekun alejhi)
Këtë citat e transmeton Buhariu.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…E keni konsideruar imtësi, por ajo tek All-llahu është e madhe“. (en-Nur, 15)
„Sepse Zoti yt është njëmend në pritë“. (el-Fexhr, 14)
317. Transmetohet nga en-Nevvas ibn Sem’an r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Bamirësi është sjellja dhe karakteri i mirë, kurse mëkat është ajo që të ngacmonte në vetvete, e urreje që ta hetojnë njerëzit“. (Muslimi)
318. Transmetohet nga Ebu Sirvea Ukbe ibn el-Harith r.a. se ai u martua me vajzën e Ebu Ihab ibn Azizit, pastaj erdhi një grua dhe i tha: „Unë i kam dhënë gji Ukbës dhe asaj me të cilën është martuar“. Ukbe i tha asaj: „Unë nuk e di se ti më ke dhënë gji, e as që ti më ke informuar për këtë“. Pastaj i hipi (kafshës për hipje) dhe erdhi në Medine tek i Dërguari s.a.v.s. dhe e pyeti. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Si jo, pasi që është thënë!“ Pastaj Ukbe e shkurorëzoi atë dhe ajo u martua me tjetër burrë“. (Buhariu)
319. Transmetohet nga Hasan ibn Ali r.a. se ka thënë: „Kam mbajtur në mend nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Atë që je i dyshimtë zavendësoje me atë që nuk je i dyshimtë“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Prandaj shpejtoni te All-llahu, unë nga ai jam (i dërguar) t’ju tërheq vërejtjen haptazi“. (edh-Dharijat, 50)
320. Transmetohet nga Ebu Se’id el-Hudrij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Së shpejti do të vijë koha kur muslimanit do t’i janë pasuria më e mirë delet me të cilat do të shkojë nëpër maje të bjeshkëve dhe pas rrjedhave të ujit, duke ikur me fenë e tij nga sprovat e ndryshme“. (Buhariu)
Dije se shoqërimi me njerëz në mënyrën e sipërtheksuar është i lavdëruar, sepse ashtu ka vepruar edhe vetë i Dërguari i All-llahut, por edhe të gjithë pejgamberët tjerë, salavatull-llahi ve selamuhu alejhim, pastaj hulefaurr-rrashidinët, sahabët tjerë, tabiinët dhe dijetarët e të zgjedhurit e muslimanëve pas tyre. Kjo ka qenë rruga dhe drejtimi në të cilin kanë ecur shumica e tabiinëve, këtë e kanë rekomanduar Shafi’iju, Ahmedi dhe shumica e fukahave r.a. (Për të gjitha këto tema ekzistojnë kaptina të veçanta në këtë libër, ndaj këtu do të lëshohet theksimi i ajeteve dhe haditheve në detaje).
Do të kufizohemi vetëm në theksimin e një ajeti kur’anor, për të parë dhe kuptuar rëndësinë e shoqërimit ndërmjet masave njerëzore. All-llahu i Madhëruar thotë:
„Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotshmëri.“ (el-Maide, 2)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Dhe bëhu më i afërt ndaj besimtarëve që të pasojnë!“ (esh-Shuara, 215)
„O besimtarë, nëse dikush prej jush i shmanget fesë së vet, ani, se All-llahu në vend të tyre do të sjellë njerëz që i do Ai dhe që e duan Atë; të përulur ndaj besimtarëve dhe kryelartë ndaj mosbesimtarëve;.“ (el-Maide, 54)
„O njerëz, Ne ju kemi krijuar juve prej një mashkulli dhe një femre dhe ju kemi bërë popuj e fise që ta njihni njëri-tjetrin. Më fisniku tek All-llahu është ai, i cili më së shumti i ruhet Atij.“ (el-Huxhurat, 13)
„Prandaj mos mburreni fort me vetveten. Ai e di më mirë atë që ruhet“. (en-Nexhm, 32)
„Banorët e Fortifikatës do t’i thërrasin njerëzit, të cilët do t’i njohin sipas karakteristikave të tyre, dhe do t’u thonë: „Nuk u bëri kurrfarë dobie tubimi juaj e as mendjemadhësia. A janë këta për të cilët keni bërë be se nuk do t’i mbërrijë mëshira e All-llahut? Hyni në Xhennet, për ju nuk ka frikë dhe ju mos u brengosni fare!“ (el-A’raf, 48-49)
321. Transmetohet nga Enesi r.a. se kaloi pranë famijëve dhe u dha selam, pastaj tha: „Kështu ka vepruar Pejgamberi s.a.v.s“. (Mutefekun alejhi)
322. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „Sikur ndonjë robëreshë e Medines të kërkonte nga Pejgamberi s.a.v.s. (ndonjë ndihmë a shërbim) do të shkonte për të ku të dojë (ajo)“. (Buhariu)
323. Transmetohet nga el-Esved ibn Jezid se ka thënë. „Është pyetur Aishe r.a. se ç’bënte Pejgamberi s.a.v.s. në shtëpi? Tha: „Ka qenë gjithmonë në ndihmë të familjes, kurse kur vinte koha e namazit, shkonte në namaz“. (Buhariu)
324. Transmetohet nga Ebu Rif’ate Temim ibn Usejd r.a. se ka thënë. „Erdha tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i cili ishte duke e mbajtur hutben dhe i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ka ardhë një njeri i panjohur dhe po pyet për fenë sepse nuk di se ç’është feja?“ Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u kthye kah unë, e la hutben dhe erdhi tek unë. Pastaj ia sollën një karrige në të cilën u ul dhe filloi të më mësojë atë që All-llahu ia ka mësuar. Pastaj iu kthye hutbes së vet (të filluar) dhe e përfundoi“. (Muslimi)
325. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur hante ndonjë ushqim i lëpinte tre gishtat e vet. Ka thënë (Enesi): „Ka thënë (Pejgamberi): „Kur ndonjërit prej jush i bie kafshata, le t’ia largojë papastërtinë dhe pastaj le ta hajë e mos t’ia lë djallit“. Dhe ka urdhëruar që të fshihet (me gishta) ena, pastaj ka thënë: „Sepse nuk e dini se në cilin ushqim gjendet begatia (bereqeti)“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Atë botën tjetër do t’Ua japim atyre, të cilët nuk lakmojnë madhështinë në këtë botë, as duan çrregullime, se ardhmëria është e atyre që i frikësohen All-llahut“. (el-Kasas, 83)
„Mos ec mendjemadh nëpër tokë.“ (el-Isra‘, 37)
„Dhe nga arroganca mos ua kthe njerëzve fytyrën tënde dhe rrugës mos ec kryelartë e me arrogancë, se All-llahu nuk e do arrogantin e lavdëraçin“. (Lukman, 18)
„Karuni ka qenë nga populli i Musaut dhe e ka shtypur (atë popull) dhe ne i patëm dhënë aq pasuri sa çelësat e tij me vështirësi i kanë bartur disa vetA të fortë; prandaj populli i thoshte: Mos u entuziazmo, sepse All-llahu nuk i do ata që janë shumë të gëzuar. Dhe përpiqu me sa të ka dhënë All-llahu të fitosh botën tjetër, por mos e harro as pjesën tënde (përgjegjësinë tënde) në këtë botë dhe bën mirë si të ka bërë ty mirë All-llahu, e mos bëj çrregullime në Tokë, sepse All-llahu nuk i do ata që bëjnë çrregullime. Ai tha, ajo që më është dhënë, më është dhënë me dijen time. A nuk e ka ditur se All-llahu para atij ka shfarosur disa popuj, të cilët kanë qenë më të fortë se ai (Karuni), ose edhe më shumë; Prandaj mëkatarët as që do të merren në pyetje për mëkatet e veta. Dhe doli para popullit të vet me stolitë e tij e ata të cilët adhuronin jetën e kësaj bote thoshin: Eh sikur edhe ne të kishim atë që iu dha Karunit! Ai është, njëmend, fatlum. Të mjerët ju – thoshin të diturit. Për atë që beson dhe bën vepra të mira më i mirë është shpërblimi i All-llahut, por do t’u jipet vetëm durimtarëve. Dhe ne, atë dhe pallatin e tij e shafuam në dhe.“ (el Kasas, 76-81)
326. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Me tre All-llahu nuk do të flasë në Ditën e Gjykimit, nuk do t’ua falë e as s’do t’i mbrojë me rahmetin e tij. Për ta është caktuar dënim i rëndë e i dhembshëm. Ata janë: – plaku që bën zina; – sunduesi që gënjen (dhe e mashtron popullin) dhe – i varfëri që është mendjemadh“. (Muslimi)
327. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Derisa një njeri me petka të bukura, i kënaqur në vetvete, me flokë të krehura, ecte me mendjemadhësi, në atë çast All-llahu i Madhëruar e fundosi në dhe, ku do të thellohet deri në Ditën e Gjykimit!“ (Muttefekun alejhi)
328. Transmetohet nga Seleme ibn el-Ekva r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Njeriu vazhdon duke ecur me kryelartësi derisa të shkruhet me tiranët, e pastaj e godet çka i ka goditur edhe ata“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Sepse ti je me të vërtetë lart me virtyte të larta“. (el-Kalem, 4)
„…Të cilët e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit.“ (Ali Imran, 134)
329. Transmetohet nga Sa’b ibn Xheth-thame r.a. se ka thënë: „Ia dhurova të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. një gomar të egër, por ai ma ktheu prapë. Kur vërejti (ndryshimin) në fytyrën time tha: „Ne nuk po ta kthejmë për tjetër arsye, por pse e kemi të ndaluar (haram – mbajtjen e kafshëve të egra)“. (Muttefekun alejhi)
330. Transmetohet nga Nevvas ibn Sem’an r.a. se ka thënë: „E kam pyetur të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. për mirësinë dhe për mëkatin, e ai më tha: „Mirësi është të jesh me karakter të mirë, kurse mëkat (keqveprim) është ajo që të ngacmonte në gjoksin tënd, e urreje që ta hetojnë njerëzit“. (Muslimi)
331. Transmetohet nga Ebu ed-Derda r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë send nuk do të jetë më i rëndë në peshojën e besimtarit në Ditën e Gjykimit sesa karakteri i mirë. Dhe, vërtet, All-llahu e urren të pamoralshmin dhe fjalëndytin“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
332. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Është pyetur i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. se çka i shpie më së shumti njerëzit në Xhennet, dhe ka thënë: „Devotshmëria ndaj All-llahut dhe karakteri i mirë“. Pastaj është pyetur çka i shpie më së shumti njerëzit në Xhehennem, dhe ka thënë. „Goja dhe organet seksuale“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
333. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Më i ploti besimtar me iman është ai që është më i mirë në moral kurse më të sjellshmit prej jush janë ata që janë më të sjellshëm ndaj grave të tyre“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
334. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet besimtari me karakter të mirë arrin gradën e atij që vazhdimisht agjëron dhe që fal namaz“. (Ebu Davudi)
335. Transmetohet nga Ebu Umame el-Bahilij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Unë i jam garant (dorëzan) për një shtëpi në oborr të Xhennetit atij (besimtari) që e flak grindjen (me tjetrin) edhe nëse ka të drejtë. Dhe për një shtëpi në mes të Xhennetit, atij që e lë rrenën, qoftë edhe në mahi. Dhe për një shtëpi në Xhennetin më të lartë, atij që e ka moralin më të mirë“. (Hadith sahih, transmeton Ebu Davudi me sened sahih)
336. Nga Xhabiri r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut ka thënë: „Vërtet më i dashuri te unë prej jush dhe më afër meje Ditën e Gjykimit do të jetë ai që është me moral më të lartë. Më të urrejturit te unë dhe më të largët prej meje, Ditën e Gjykimit do të jenë llomotitësit, imponuesit (në fjalë) dhe mendjemëdhenjtë (në fjalë)“. Shokët (as-habët) i thanë: „O i Dërguari i All-llahut, ne i njohim ‚thartharët‘ (që flasin shumë) dhe ‚mutesheddikët‘ (ata që imponohen), por kush janë ‚mutefejhikët‘?“ Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: „Mendjemëdhenjtë!“ (Tirmidhiu thotë: ky është hadith hasen)
Tirmidhiu transmeton gjithashtu mendimin e Abdull-llah ibni Mubarekut, rreth shpjegimit të karakterit të mirë (morali i lartë), i cili përbëhet prej fytyrës së ndritshme, vazhdimësisë së përhershme në vepra të mira dhe largimit nga ato vepra të cilat i shqetësojnë të tjerët.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Ata të cilët e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit. Edhe All-llahu i do bamirësit“. (Ali Imran:134)
All-llahu i Madhëruar gjithashtu thotë:
„Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe largohu nga injorantët“. (el-A’raf:199)
All-llahu i Madhëruar prapë thotë:
„E mira dhe e keqja nuk janë të barabarta. Të keqen ktheje me të mirë, andaj armiku yt do të bëhet mik i sinqertë. Atë nuk mund ta arrijë tjetërkush veçse durimtarët, dhe atë nuk mund ta arrijë tjetër veçse ai që ka shumë fat“. (Fussilet:34-35)
All-llahu xh.sh. thotë:
„Vërtet ai që duron dhe falë, posedon virtyte më të larta“. (esh-Shurâ:43)
337. Aisheja r.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu është i butë dhe Ai e do butësinë në të gjitha sendet“. (Muttefekun alejhi)
338. Aisheja r.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu është i butë dhe Ai e do butësinë dhe me butësi fitohet ajo që nuk fitohet me vrazhdësi si dhe ajo që nuk fitohet ndryshe“. (Muslimi)
339. Ebu Hurejre r.a. thotë: „Një beduin arab hyri në xhami dhe filloi ta kryejë nevojën e vogël. Njerëzit u çuan në këmbë që ta sulmojnë për këtë vepër të tij, ndërsa Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Lëreni, e në vendin e urinës së tij qiteni një kovë me ujë ose një kusi me ujë. Vërtet ju jeni dërguar për lehtësim e jo për vështirësim (komplikim)“. (Buhariu)
340. Nga Enesi r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Lehtësoni e mos vështirësoni, përgëzoni e mos tmerroni“. (Muttefekun alejhi)
341. Xherir ibni Abdull-llahu r.a. thotë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: „Atij të cilit i mungon butësia i mungojnë të gjitha të mirat“, ose „Ai që është i ndaluar nga butësia, është i ndaluar nga të gjitha të mirat“. (Muslimi)
342. Ebu Hurejre r.a. thotë se një njeri i ka thënë Pejgamberit s.a.v.s.: „Më këshillo!“ Pejgamberi s.a.v.s. i tha: „Mos u zemëro!“ Njeriu këtë e përsëriti disa herë për këshillë, por Pejgamberi s.a.v.s. çdoherë ia përsëriste: „Mos u zemëro!“ (Buhariu)
343. Nga Ebu Ja’la Sheddad bin Evs r.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu ka obliguar mirësinë për çdo gjë, prandaj kur të vritni, vritni me njerëzi, dhe kur të preni, preni me njerëzi. Çdokush prej jush duhet së pari ta mprehë thikën dhe ta qetësojë kafshën për therje“. (Muslimi)
344. Aisheja r.a. thotë: „Asnjëherë Pejgamberi s.a.v.s. nuk ka zgjedhur në mes dy gjërave e të mos ketë zgjedhur më të lehtën, nëse nuk ishte mëkat. Nëse një gjë ishte mëkat, atëherë Pejgamberi s.a.v.s. ishte njeriu më i largët prej saj. I Dërguari i All-llahut asnjëherë nuk i është hakmarrë askujt për vetveten (nuk e ka dënuar askënd për vetveten), përveç atëherë kur shkileshin ndalesat e All-llahut, atëherë është hakmarrë për hir të All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
345. Ibnu Mes’udi r.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „A doni t’ju tregoj se kush ndalohet prej zjarrit – ose kujt i është ndaluar zjarri – ? Zjarri i është ndaluar atij që është njeri i afërt, i lehtë, i dashur, i sjellshëm dhe i butë“. (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
All-llahu i Madhëruar në Kur’an thotë:
„Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe shmangiu injorantëve“. (el-A’raf:199)
All-llahu xh.sh. prapë thotë:
„Pra, ti përmbahu mirë kundër teprimeve të tyre!“ (el-Hixhr:85)
All-llahu xh.sh. thotë:
„Le t’ua falin dhe të ndahen butësisht. A nuk dëshironi ju që All-llahu t’ju falë juve?“ (en-Nur:22)
All-llahu i Madhëruar përsëri thotë:
„Ata që i falin njerëzit. Edhe All-llahu i do bamirësit“. (Ali Imran:134)
All-llahu xh.sh. përsëri thotë:
„Por, kush duron dhe falë, ajo është nga punët e mençura“. (esh-Shurâ:43)
Ajetet e Kur’anit që flasin rreth kësaj teme janë të shumta dhe të njohura.
346. Aisheja r.a. tregon se i ka thënë Pejgamberit s.a.v.s.: „A ke pasur në jetën tënde ndonjë ditë më të vështirë se ditën e Uhudit?“ Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: „Dita më e vështirë që e kam përjetuar është kur kam shkuar te populli yt ditën e Akabes ngaqë iu paraqita birit të Abdi Jalile ibnu Abdi Kulale, por ai refuzoi të përgjigjet në atë që dëshiroja. Atëherë vazhdova udhëtimin dhe shenjat e shqetësimit dukeshin në fytyrën time, nuk kam ardhur në vete derisa kam arritur në Karnith-thealibe. Aty e kam ngritur kokën, kur një re mbi mua më bën hije. Kur e kam shikuar atë, kam vërejtur në të Xhibrilin a.s., i cili atëherë thirri dhe më tha: Vërtet All-llahu i ka dëgjuar fjalët e popullit tënd që t’i thanë, dhe e ka parë sulmin e tyre ndaj teje. All-llahu e dërgoi melaqen e kodrave që ta urdhërosh të veprojë me ta si të dëshirosh ti. Atëherë më ka thirrë melaqja e kodrave, më ka përshëndetur me selam e pastaj ka thënë: O Muhammed, vërtet unë jam melaqja e kodrave dhe All-llahu më dërgoi te ti që të më urdhërosh të veproj ashtu si dëshiron ti. Nëse ti dëshiron, këto dy kodra do t’i hedh mbi ta“. Atëherë Pejgamberi s.a.v.s., ashtu siç tregon Aisheja r.a., ka thënë: „Jo. Por, dëshira ime është që All-llahu të falë prej tyre pasardhës, të cilët do ta adhurojnë vetëm All-llahun xh.sh. dhe nuk do t’i bëjnë Atij shok tjetër“. (Muttefekun alejhi)
347. Aisheja r.a. thotë: „Pejgamberi s.a.v.s. asnjëherë nuk e ka rrahur askënd me dorën e vet, asnjë grua, asnjë shërbëtor, përveç në xhihad për hir të All-llahut. Ai asnjëherë nuk e ka dënuar askënd për diçka apo nuk është hakmarrë ndaj dikujt, përveç atëherë kur janë shkelur ndalesat e All-llahut. Atëherë është dënuar vetëm për hir të All-llahut xh.sh“. (Muslimi)
348. Ibnu Mes’udi r.a. thotë: „Sikur tash jam duke e parë të Dërguarin e All-llahut duke treguar për një pejgamber prej pejgamberëve, mbi të gjithë qoftë paqja dhe shpëtimi i Zotit, se si e kishte rrahur populli i vet, derisa i kishte rrjedhur gjaku. Dhe ai, duke e fshirë gjakun prej fytyrës, thoshte: „O Zoti im, falja popullit tim, sepse vërtet ata nuk dinë“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Me moral të lartë dhe të devotshëm (muttekin) janë ata që e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit. Dhe All-llahu i do bamirësit“. (Ali Imran: 134)
All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:
„Por, kush duron dhe fal, ajo është nga punët e mençura“. (esh-Shurâ: 43)
All-llahu xh.sh. thotë:
„Kush i madhëron shenjtëritë e All-llahut është mirë për të ndaj Zotit të vet“. (el-Haxhxh:30)
All-llahu xh.sh. përsëri thotë:
„Nëse ndihmoni All-llahun edhe Ai do t’u ndihmojë juve, dhe do t’ua forcojë këmbët tuaja“. (Muhammed:7)
349. Ebu Mes’ud, Ukbe bin Amr El-Bedri r.a. thotë: „Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe tha: „Unë e vonoj faljen e namazit të sabahut, për shkak të filanit që e zgjat tepër namazin!“ Ebu Mes’udi pastaj tregon: „Unë asnjëherë më parë nuk e kisha parë Pejgamberin s.a.v.s. gjatë dhënies së këshillave më të zemëruar se atë ditë. Pejgamberi s.a.v.s. pastaj iu kthye të pranishmëve dhe u tha: „O ju njerëz, vërtet disa prej jush i largojnë të tjerët. Prandaj, ai i cili prej jush iu prin të tjerëve le ta shkurtojë namazin, sepse pas tij është plaku, fëmija si dhe ai që ka nevojë për diçka tjetër“. (Muttefekun alejhi)
350. Aisheja r.a. thotë: „Erdhi Pejgamberi s.a.v.s. prej një udhëtimi, dhe unë e kisha mbuluar një dollap me një perde, në të cilin kishte figura. Kur e pa Pejgamberi s.a.v.s. e bëri atë copë-copë dhe iu skuq fytyra (nga zemërimi) dhe tha: „Oj Aishe, dënimi më i ashpër i All-llahut Ditën e Gjykimit do të jetë për ata të cilët i imitojnë krijesat e All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
63. Nga Enesi r.a. transmetohet se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush thotë – kur del prej shtëpisë – Në emër të All-llahut, jam mbështetur në All-llahun dhe nuk ka kurrfarë fuqie as forcë përveç në All-llahun – i thuhet atij: „Je i udhëzuar, i mbrojtur dhe i ruajtur, dhe prej tij ik djalli“. (Ebu Davudi, Tirmidhiu, Nesaiu etj. Tirmidhiu thotë: hadith hasen. Ebu Davudi e shton këtë fjali: „Djalli i thotë djallit tjetër: „Si ia del me njeriun i cili është i udhëzuar, i ruajtur dhe i mbrojtur?“)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Ti shko rrugës së drejtë siç je urdhëruar“. (Hud, ll2)
„Atyre që thonë, Zoti ynë është All-llahu e pastaj qëndrojnë në këtë, u vijnë engjëjt: „Mos u frikësoni dhe mos u pikëlloni por gëzohuni Xhennetit që u është premtuar“. Ne jemi miqtë tuaj në jetën e kësaj bote dhe në botën tjetër. Atje do të keni tërë ato që dëshirojnë shpirtrat tuaj dhe çdo send që të kërkoni. Si shpërblim nga ai që fal dhe është mëshirëplotë“. (Fussilet, 30-32)
„Ata që thonë: Zoti ynë është All-llahu dhe qëndrojnë në këtë, të mos frikësohen as të mos pikëllohen! Ata janë banorë të Xhennetit. Aty do të mbesin përgjithmonë si shpërblim për atë çka kanë punuar“. (el-Ahkaf, l3-l4)
64. Nga Ebu Amri – ose Ebu Amrete – Sufjan ibn Abdull-llahu r.a. transmetohet se ka thënë: „Thashë: O I Dërguari i All-llahut! Më thuaj për Islamin atë për çka nuk do të kem nevojë të pyes askënd përveç teje“. Tha: „Thuaj, e besoj All-llahun, pastaj vazhdo me ngulm (në këtë)“. (Muslimi)
-Për kalueshmërinë e kësaj bote, për tmerret dhe çështjet e tjera të Ahiretit, për mangësitë dhe vetedukimin personal dhe nxitjen e vetvetes në korrektësi
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Thuaj! Unë ju këshilloj vetëm një gjë. „Ngrihuni ndaj All-llahut me sinqeritet, dy nga dy, ose një nga një, e pastaj mendoni“. (Sebe, 46)
„Në krijimin e qiejve dhe të tokës, edhe në ndërrimin e natës e të ditës ka me të vërtetë argumente për ata që kanë mend. Për ata që përmendin All-llahun në këmbë, edhe ulur, edhe ratë dhe mendojnë thellë për krijimin e qiejve dhe të tokës. O Zoti ynë, Ti nuk e ke krijuar këtë më kot, qofsh lartësuar! Dhe ruana prej dënimit të zjarrit“. (Ali Imran, l90-l9l)
„A nuk i shikojnë devetë si janë krijuar. Edhe qiellin – sa lart është ngritur. Edhe malet – si janë vënduar. Edhe tokën si është zgjeruar? Ti këshillo – Ti je vetëm këshillues“. (el-Gashije, l7-2l)
„Pse ata nuk shkojnë nëpër botë të shohin si përfunduan“. (Muhammed, l0)
Ajetet për këtë temë janë të shumta, kurse prej haditheve, është hadithi i theksuar më lart: „Njeri i mençur është ai i cili e kontrollon vetveten“. (Hadithi nr. 51 i kësaj përmbledhjeje)
– Që ta pranojë atë me seriozitet dhe pa kurrfarë ngurrimi –
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Por ju bëni konkurrencë me vepra të mira..“ (el-Bekare, l48)
dhe thotë:
„Dhe shpejtoni për të kërkuar falje nga Zoti juaj dhe për në Xhennet, gjerësia e të cilit kap qiejt dhe tokën, e është përgatitur për të devotshmit“. (Ali Imran, l33).
Ndërsa prej haditheve për këtë temë janë këto:
65. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha: „O I Dërguari i All-llahut, cila sadaka e ka shpërblimin më të madh?“ Tha: „Të japësh sadaka kur të jesh i shëndoshë e koprrac, e frikësohesh nga varfëria, dhe e dëshiron pasurinë. Mos e vono këtë gjer kur të vjen shpirti në fyt, e atëherë të thuash: „Jepjani këtë atij dhe këtë atij tjetrit, ndërsa kjo qysh më herët veç ka qenë e tij“. (Muttefekun alejhi)
66. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Bëni vepra të mira para se t’u gjejë njëra prej shtatë soshëve: Mos pritni t’u gjejë varfëria e rëndë, ose pasuria që ju mashtron, ose sëmundja që ju dëmton, ose pleqëria që ju shkatërron, ose vdekja e shpejtë, ose dexhxhalin – ai është më i keqi që pritet e nuk ka ardhë, ose çasti i fundit – kurse çasti i fundit do të jetë më i ziu dhe më i hidhuri“. (Tirmidhiu që ka thënë: hadith hasen)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Ata, të cilët bëjnë luftë për ne, Ne do t’i drejtojmë me siguri rrugëve tona; Ndërkaq All-llahu është me të vërtetë në anën e bamirësve“. (el-Ankebut, 69)
„Por përmende emrin e Zotit tënd dhe Atij përkushtoju plotësisht!“ (el-Muzemmil, 8)
„Dhe adhuro Zotin tënd sa të jesh gjallë (deri në vdekje)“ (el-Hixhr, 99)
„Ai që punon mirë, sa grima – e sheh atë“. (ez-Zelzele, 7)
„…Ndërsa të mirat që tek All-llahu i siguroni për vete qysh më parë, do t’i gjeni edhe më të mëdha tek All-llahu dhe do të fitoni shpërblim edhe më të madh“. (el-Muzemmil, 20)
„…Dhe çkado që jepni për të mirë, All-llahu me siguri e di“. (el-Bekare, 273)
Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.
Kurse prej haditheve të kësaj teme janë këto:
67. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu i Madhërishëm ka thënë: „Kushdo që tregon armiqësi ndaj mikut (velij) Tim, unë do t’i shpall luftë. Me asgjë robi Im nuk mund më mirë të më afrohet, pos me atë me çfarë Unë e kam obliguar dhe vazhdimisht robi Im më afrohet me vepra të mira (nafile), derisa ta dua, e kur ta dua, Unë bëhem veshi i tij me të cilin dëgjon; syri i tij me të cilin sheh; dora e tij me të cilën sulmon fuqishëm; këmba e tij me të cilën ec. I këtilli nëse më kërkon diç, do t’ia jap, e nëse kërkon mbrojtje nga Unë, do ta mbrojë atë“. (Buhariu)
68. Nga Enesi r.a. transmetohet se Pejgamberit s.a.v.s. i është përcjellur nga Krijuesi i tij i Madhërishëm i cili ka thënë: „Kur të më afrohet robi Mua një pëllëmbë, Unë atij i afrohem një krah; kurse nëse ai Mua më afrohet një krah, Unë atij i afrohem një pash, dhe kur të më vjen ai duke ecur, Unë i vijë atij duke vrapuar“. (Buhariu)
69. Transmetohet nga Ibni Abbasi r. anhuma se I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Në dy begati janë të papërfillshëm shumica e njerëzve, e ato janë: shëndeti dhe koha e lirë“. (Buhariu)
70. Nga Aisheja r. anha transmetohet të ketë thënë se Pejgamberi s.a.v.s. ngrihej natën (për namaz) aq gjatë saqë këmbët i patën pëlcitur (nga dhembjet), andaj unë i thashë: „Përse po vepron kështu o i Dërguari i All-llahut, kur t’i ka falur ty All-llahu mëkatet e mëparshme dhe të pastajmet?“ Ai tha: „A nuk dua që të jem rob falënderues?“ (Muttefekun alejhi)
Ky është citat i Buhariut. Si ky është edhe në sahihajn në transmetim të Mugire ibn Shu’be.
71. Transmetohet se Aisheja r. anha ka thënë: „Kur vinte dhjetëshja (dhjetë ditët e fundit të Ramazanit) i Dërguari i All-llahut s.a.v. e gjallëronte natën (me ibadet), e zgjonte familjen e tij, angazhohej më tepër dhe vetmohej (për ibadet dhe izolim prej grave)“. (Muttefekun alejhi)
72. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Besimtari i fortë (në besim) është më i mirë dhe më i dashur tek All-llahu se sa besimtari i dobët, dhe te secili ka dobi. Kujdesu për atë që të sjell dobi. Kërko ndihmë nga All-llahu e mos u bëj i dobët.Nëse të godet diçka, mos thuaj: sikur të veproja kështu do të ndodhte kjo, por thuaj: All-llahu e ka caktuar dhe çka ka dashur Ai ka vepruar. Sepse „lev-i“ (sikur të…) e fillon veprimin e djallit“. (Muslimi)
73. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Xhehennemi është i rrethuar me epshe, kurse Xhenneti është i rrethuar me vështirësi“. (Muttefekun alejhi)
74. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Të vdekurin e përcjellin tri gjëra: familja e tij, pasuria e tij dhe veprat e tij. Dy kthehen kurse një mbetet me të. Kthehet familja dhe pasuria e tij, kurse me të mbesin veprat e tij“. (Muttefekun alejhi)
75. Nga Ibni Mes’udi transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Secilit prej jush Xhenneti i është më i afërt se sa rripi i sandalles (lidhësja e këpucës) së tij, e po ashtu është edhe Xhehennemi“. (Buhariu)
76. Nga Ebu Abdull-llah – Abdurrahman Thevbán, shërbëtor (mevlá) i të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s., duke thënë: „Të rekomandoj të bësh shumë sexhde, sepse ti nuk bën asnjë sexhde për All-llahun e që All-llahu të mos lartësojë ty nga një shkallë dhe ta shlyen me të nga një mëkat“. (Muslimi)
77. Transmetohet nga Ebu Safván Abdull-llah ibn Busr el-Eslemij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Njeriu më i mirë është ai që jeton gjatë dhe bën vepra të mira“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
78. Nga Ebu Mes’ud Ukbe ibn Amr el-Ensarij r.a. transmetohet se ka thënë: „Pasi u shpall ajeti i sadakasë, ne asokohe punonim si hamej, pastaj erdhi një njeri dhe dha shumë pasuri sadaka. (Të pranishmit) Thanë: „Dëshiron të tregohet“, pastaj erdhi një njeri tjetër dhe dha një tas sadaka. Thanë: „Vërtet All-llahu është i panevojshëm për këtë tas!“ Me atë rast u shpall ajeti: „Ata që përgojojnë besimtarët në dhënien vullnetare të kontributeve, madje i përbuzin edhe ata të cilët japin me përpjekje të madhe.“ (et-Tewbe, 79) (Muttefekun alejhi)
79. Nga Seid ibn Abdul-Aziz, nga Rebija ibn Jezid, nga Ebu Idris el-Havláni, nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunade r.a. përcillet se Pejgamberi s.a.v.s. transmeton nga All-llahu i Gjithëfuqishëm, që ka thënë: „O robtë e Mi! Unë ia kam ndaluar dhunën Vetes dhe e kam ndaluar edhe ndër ju, prandaj mos i bëni dhunë njëri-tjetrit. O robtë e Mi! Të gjithë ju jeni të lajthitur, përveç atij që e përudhi Unë, prandaj kërkoni udhëzime nga Unë, do t’ju përudhë. O robtë e Mi! Të gjithë ju jeni të uritur, përveç atij që e ushqej Unë, prandaj kërkoni t’ju ushqej, do t’ju ushqej. O robtë e Mi! Të gjithë ju jeni të zhveshur, përveç atij që e veshi Unë, prandaj kërkoni veshje nga Unë, do t’ju vesh. O robtë e Mi! Vërtet ju gaboni natën dhe ditën, kurse Unë i fali të gjitha mëkatet, prandaj kërkoni nga Unë falje, do t’ju fal. O robtë e Mi! Ju kurrë nuk mund të arrini tek ajo me çka Mua dëm do të më shkaktonit që të më dëmtonit, as që ndonjëherë do të arrini tek ajo që Mua dobi do të më sjellë, që të më kontribuonit. O robtë e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ishin të devotshëm, si zemra më e devotshme e njërit nga ju, kjo nuk do ta shtonte sundimin Tim në asgjë.
O robtë e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ishin të prishur si zemra më e prishur e njërit nga ju, kjo nuk do ta pakësonte sundimin Tim në asgjë. O robtë e Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga ju dhe njerëzit nga ju dhe xhinnët nga ju të ngriheshi (qëndroni) në një vend dhe dëshirat dhe lutjet Mua të m’i drejtoni, dhe Unë t’i përgjigjesha lutjes së çdonjërit, kjo nuk do ta zvogëlonte atë që kam Unë përpos sa zenë vend gjilpëra kur ngulitet në det. O robtë e Mi! Çdo gjë varet nga veprat tuaja, të cilat tek Unë janë të ruajtura dhe të llogaritura, kurse për të cilat Unë do t’ju shpërblej. Kush gjenë mirë, le ta falënderojë All-llahun kurse kush gjenë të kundërtën, mos ta fajësojë askë përveç vetvetes“. (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„A nuk ju kemi lënë të jetoni mjaft, e ai që ka dashur të mendojë ka pasur mjaft kohë, madje ju erdhi edhe Pejgamberi!“ (el-Fatir, 37)
Ibni Abbasi dhe dijetarët tjerë islamë rreth kuptimit të këtij ajeti thonë: „A nuk ju kemi lënë të jetoni 60 vjet“ dhe këtë e provojnë me hadithin që do të theksohet më poshtë. Thonë edhe për 18 vjet ose 40 vjet. Po ashtu, El-Hasani, el-Kelbiu dhe Mesruki transmetojnë nga Ibni Abbasi se kur ndonjëri prej medinasve mbushte 40 vjet, vetmohej për ibadet. Kurse për pjesën e ajetit: „Madje u erdhi edhe Pejgamberi“ Ibni Abbasi dhe Xhumhuri thonë: „Ai është Pejgamberi Muhammed s.a.v.s.“, e ka pasur edhe mendime të tjera.
Kurse hadithet mbi këtë temë janë:
80. Nga Ebu Hurejre transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „All-llahu e arsyeton njeriun që ia ka shtyer exhelin derisa t’i ketë mbushë gjashtëdhjetë vjet“. Dijetarët thonë: Kuptimi i hadithit është: Pas këtij afati (gjashtëshjetë vjet) All-llahu nuk i jep rast njeriut të arsyetohet.
81. Transmetohet nga Aisheja r. anha se ka thënë: „Pasi u shpall sureja En-Nasr („Kur vjen ndihma e fitorja e All-llahut“), i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. nuk ka falë asnjë namaz e të mos ketë thënë: „Suhbhaneke rabbena ve bi hamdike, All-llahummagfir lî“ (Lavdia të qoftë Ty, Krijuesi ynë dhe qofsh i falënderuar. O All-llahu im, më fal) (Muttefekun alejhi)
Sipas një transmetimi tjetër në dy sahihët nga Aisheja r.a. transmetohet: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. shpeshherë thoshte në kërrusjet (ruku‘) dhe në sexhdet e tij: „Subhânekall-llahumme rabbenâ ve bihamdike, All-llahummagfir lî“ (Lavdia të qoftë Ty, Krijuesi ynë dhe qofsh i falënderuar, O All-llahu im, më fal), duke e bërë kështu te’vîl Kur’anin. Te‘ vîl i Kur’anit do të thotë: veprim i asaj që urdhërohet në Kur’an sipas fjalëve të Lartmadhërishmit: „Fe sebbih bihamdi rabbike ve-s-tagfirhu“ (Ti madhëroje Zotin tënd me lavdëresa dhe kërko falje nga Ai). Sipas një transmetimi të Muslimit, I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e shpeshtoi të thoshte para se të vdesë: „Subhânekall-llahumme ve bihamdike estagfiruke ve etubu ilejke“ (Lavdia të qoftë Ty, All-llahu im dhe qofsh i falënderuar, te Ti kërkoj falje dhe pendohem). Aisheja r.a. thotë: „I thashë: O i Dërguari i All-llahut, ç’janë këto fjalë të reja që po i thua?“ (Pejgamberi) Tha: „Mua më është dhënë një shenjë (alamet) për ummetin tim, që kur ta shoh, të them: „Idhâ xhâe nasrull-llahi ve-l-fet’hu“ (Kur vjen ndihma e All-llahut dhe fitorja) e deri në fund të sures“. Ndërsa sipas një transmetimi po ashtu të Muslimit, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. shumëherë thoshte: „Subhânall-llahi ve bihamdihî, Estagfirull-llahe ve etubu ilejhi“ (Lavdia i qoftë All-llahut dhe qoftë i falënderuar, kërkoj falje nga All-llahu dhe tek Ai pendohem). Ka thënë (Aisheja): „I thashë: „O i Dërguari i All-llahut po të shoh shpesh se thua: „Subhanall-llahi ve bihamdihî. Estagfirull-llahe ve etubu ilejhi?“ Pejgamberi tha: „Më ka lajmëruar Krijuesi im se unë do të shoh një shenjë (alamet) në ummetin tim, dhe kur ta shoh atë ta shpeshtoj thënien: „Subhanall-llahi ve bihamdihi. Estagfirullahe ve etubu ilejhi“. Unë e kam parë atë, e ajo është: „Idhâ xhâe nasrull-lahi ve-l-fet’hu.“ (Kur vjen ndihma e All-llahut dhe fitorja. Dhe i sheh njerëzit që po hyjnë në fenë e All-llahut grupe-grupe. Ti madhëroje Zotin tënd me lavdëresa dhe kërko falje nga Ai! Ai me të vërtetë e pranon pendimin. (en-Nasr: 1-4)).
82. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Secili njeri do të ringjallet (në Ditën e gjykimit) në gjendjen në të cilën ka vdekur“. (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„…Dhe çka të bëni nga të mirat, All-llahu me siguri e di atë“. (el-Bekare, 215)
„Çkado që të bëni mirë, All-llahu e di.“ (el-Bekare, 197)
„Ai i cili punon mirë, sa grima – e sheh atë“ (ez-Zelzele, 7)
„Kush ka bërë mirë, ka bërë për vete.“ (el-Xhathije, 15)
Për këtë temë ka shumë ajete. Sa u përket haditheve, ato janë mjaft shumë dhe të panumëruara, po i theksojmë disa sosh:
83. Transmetohet nga Ebu Dherr Xhundub ibn Xhunade r.a. se ka thënë: „I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, cila është vepra më e mirë?“ Tha: „Besimi në All-llahun dhe lufta (xhihadi) në rrugën e Tij“. I thashë: „Cili lirim robërie është më i miri?“ Ai tha: „Ai që është më i vlefshëm për familjen e tij (aty ku ka shërbyer) dhe që është më i shtrenjtë në çmim“. I thash: „Nëse nuk mund ta bëjë?“ (Pejgamberi) Tha: „Ndihmoji atij që bën mjeshtëri, ose bëni mjeshtëri atij që nuk di mjeshtëri“. Thashë: „O i Dërguari i All-llahut, e çka mendon nëse unë nuk mund të bëj diç nga dobësia?“ (Pejgamberi) tha: „Ruaju mos u bësh keq të tjerëve, e kjo do të jetë sadaka jote për veten tënde“. (Muttefekun alejhi)
84. Nga Ebu Dherri r.a. po ashtu transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Çdo mëngjes për çdo nyje (të trupit) tuaj ka sadaka. Çdo tesbih – lavdërim (të shprehurit subhanall-llah) është sadaka; çdo tahmid – falënderim (të shprehurit elhamdu li-l-lah) është sadaka; çdo tekbir – madhërim (të shprehurit All-llahu ekber) është sadaka; urdhëresa për të mirë është sadaka, ndalesa kundër të keqes është sadaka. Krejt këtë e zëvendësojnë dy rekate namaz nafile të paraditës (duhâ)“. (Muslimi)
85. Transmetohet përsëri nga Ebu Dherri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Më janë prezentuar veprat e ummetit tim, të mirat dhe të këqijat. Ndër veprat e tyre të mira e kam gjetur edhe largimin nga rruga atë që i mundon kalimtarët. Kurse ndër veprat e tyre të këqija bën pjesë edhe pështyma e cila nëse bëhet në xhami (në ndonjë mënyrë paraqitet e) nuk groposet“. (Muslimi)
86. Po ashtu transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se disa njerëz kanë thënë: „O i Dërguari i All-llahut, pasanikët na tejkaluan me shpërblime, ata falin namaz si ne, agjërojnë si ne, kurse (përveç kësaj) nga teprica e pasurisë së tyre japin sadaka“. (Pejgamberi) Tha: „A nuk ju ka dhënë All-llahu edhe juve me çka të bëni sadaka? Vërtet, çdo tesbih (lavdërim All-llahut) është sadaka, çdo tekbir (madhërim All-llahut) është sadaka, çdo tahmid (falënderim All-llahut) është sadaka, çdo tehlil (thënia: La ilahe il-lall-llah) është sadaka“. Urdhëresa për të mirë është sadaka, ndalesa kundër të keqes është sadaka, edhe marrëdhënia seksuale (bashkëshortore) është sadaka“. Njerëzit i thanë: „O i Dërguari i All-llahut, a edhe kur ndonjëri prej nesh kryen marrëdhënie epshore ka shpërblim? Tha: „Më thuani, nëse epshin e tij e përdor në haram, a nuk ka për të mëkat? Po ashtu nëse e përdor në hallall do të ketë shpërblim“. (Muslimi)
87. Përsëri transmetohet nga Ebu Dherri r.a. i cili thotë: „Më tha Pejgamberi s.a.v.s.: „Assesi në asnjë mënyrë mos e nënçmo asnjë vepër të mirë, po qoftë edhe ta takosh vëllain tënd me buzëqeshje“. (Muslimi)
88. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Për çdo nyje të njeriut, çdo ditë kur lind dielli, duhet dhënë sadaka. Nëse pajton dy veta – edhe kjo është sadaka, nëse dikujt i ndihmon që të hipën në kafshën e tij, ose i ndihmon që barrën ta ngarkojë në kafshën e tij (kalë ose deve) edhe kjo është sadaka, edhe fjala e mirë është sadaka, çdo hap të cilin e bën për të shkuar në namaz është sadaka, edhe largimi nga rruga i asaj që i pengon kalimtarët është sadaka“. (Muttefekun alejhi)
Kurse në Sahih të Muslimit sipas transmetimit të Aishes r.a. thuhet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet secili njeri prej Beni Ademëve është krijuar me 360 (treqind e gjashtëdhjetë) nyje. Kush e madhëron All-llahun (duke thënë: All-llahu ekber), kush e falënderon (me elhamduli-l-lah), kush i bën tehlil (duke thënë: La ilahe il-lall-llah), kush i shpreh lavdi (tesbih), kush i kërkon falje (istigfâr), kush e mënjanon një gur, një ferrë apo një kockë nga rruga e njerëzve, ose urdhëron për të mirë, ose ndalon kundër së keqes (shpërblimi i tij është) sa 360 (nyjet), ai atë ditë do të ecë i shpëtuar nga zjarri“.
89. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kush shkon në xhami për namaz në mëngjes ose në mbrëmje, All-llahu për këtë do t’i përgatisë atij gosti (në Xhennet) në mëngjes ose në mbrëmje“. (Muttefekun alejhi)
90. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „O ju gratë muslimane, asnjëra nga ju mos ta përbuzë shoqen fqinje të saj, qoftë ajo edhe për një thundër deleje“. (Muttefekun alejhi)
91. Ebu Hurejre r.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Imani (besimi) është gjashtëdhjetë e disa apo shtatëdhjetë e disa degë: Më e vlefshme është fjala: „La ilahe il-lall-llah“ (nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut), kurse më e ulta është të larguarit nga rruga e asaj që i mundon kalimtarët. Edhe turpi është një degë e imanit“. (Muttefekun alejhi)
92. Ebu Hurejre r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Një njeri duke udhëtuar në një rrugë e kaplon etja e madhe, e gjen një pus, zbret në të dhe pi ujë. Pastaj del nga pusi dhe has një qen me gjuhë të nxjerrë jashtë që han baltë nga etja. Njeriu thotë: „Këtë qen e paska kapluar etja siç më pat kapluar edhe mua më parë“. Pastaj njeriu zbret në pus dhe mbush këpucën e vet me ujë, pastaj e kap me gojë derisa ngjitet lartë dhe i jep të pijë qenit. All-llahu për këtë e falënderon dhe ia fal mëkatet“. (As’habët i) Thanë: „O i Dërguari i All-llahut, edhe për kafshët kemi shpërblim?“ (Pejgamberi) Tha: „Në gjithçka që ka mëlqi të lagur ka shpërblim“. (Muttefekun alejhi)
Në transmetimin e Buhariut theksohet: „E falënderon All-llahu, ia falë mëkatet dhe e fut në Xhennet“. Kurse në një transmetim të Buhariut dhe Muslimit (ku kjo ngjarje theksohet më gjerësisht), theksohet: „Një ditë një qen u soll rreth pusit, pasi që etja e kishte kapluar për vdekje. Atë e sheh një lavire dhe horre prej Beni Israilëve e cila e zbathi këpucën e saj dhe me të i dha ujë qenit derisa e ngopi; për këtë vepër iu falën mëkatet“.
93. Ebu Hurejre r.a. po ashtu thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet e kam parë një njeri duke u dëfryer në Xhennet për shkak se kishte prerë një dru i cili i pengonte në rrugë duke kaluar muslimanët“. (Muslimi)
Kurse në një transmetim tjetër thuhet: „Një njeri has në një degë të lisit në mes të rrugës, e thotë: „Pasha All-llahun, unë këtë do t’ua largoj muslimanëve që mos t’i mundojë“. Andaj u fut në Xhennet“. Kurse në një transmetim të Buhariut dhe Muslimit: „Duke ecur rrugës një njeri e gjen një degë të ferrës dhe e largon. All-llahu e falënderoi atë dhe ia fali mëkatet“.
94. Ebu Hurejre r.a. transmeton se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush merr abdest bukur e mirë, pastaj shkon në namaz të xhumasë, atje hesht dhe dëgjon (hutben), i falen mëkatet e bëra në mes të dy xhumave dhe tri ditë më tepër. Kush argëtohet në xhami me rërë (dhe gjëra të tjera), e ka zhvlerësuar dobinë e xhumasë“. (Muslimi)
95. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur një rob musliman, apo një besimtar merr abdest, kur e lanë fytyrën, prej tij bien të gjitha mëkatet e syve të tij me të cilët ka shikuar, bashkë me ujin ose me pikën e fundit të ujit. Kur t’i lajë duart, i bien të gjitha mëkatet e duarve me ujin ose me pikën e fundit të ujit, derisa të dalë i pastër nga mëkatet. Kur t’i lajë këmbët e tij, i bien të gjitha mëkatet e këmbëve bashkë me ujin ose me pikën e fundit të ujit, ashtu që ai mbetet plotësisht i pastër prej mëkateve“. (Muslimi)
96. Ebu Hurejre r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Pesë namazet – prej njërit deri te tjetri, namazi i xhumasë – prej njërit deri te tjetri dhe prej një ramazani gjer në ramazanin tjetër, janë pastrues të mëkateve në mes tyre – nëse ruheni prej mëkateve të mëdha“. (Muslimi)
97. Nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Një rob (musliman) kur të sëmuret, ose kur të jetë në rrugë, i shënohen (shpërblimet) njësoj sikur ka qenë i shëndoshë dhe në shtëpi“. (Buhariu)
98. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Çdo vepër e mirë është sadaka“. (Këtë hadith e transmeton Buhariu, kurse Muslimi e transmeton prej Hudhejfes r.a.)
99. Xhabiri r.a. thotë se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë musliman nuk do të mbjell një fidan e të mos ketë për çdo fryt që hahet prej tij sadaka, e edhe për atë që i vidhet ai ka sadaka, edhe për atë që i humbet ka sadaka“. (Muslimi)
Në një transmetim tjetër të tij thuhet: „Secili musliman që mbjell një fidan (pemë) e prej saj hanë njerëzit, kafshët dhe shpezët, do t’i jetë kjo sadaka deri në Ditën e Gjykimit“. Kurse në një transmetim tjetër po ashtu të Muslimit thuhet: „Për çdo pemë apo bimë që mbjell muslimani e prej tyre ushqehen njerëzit dhe kafshët, ai ka sadaka“. Transmetimi i këtillë është prej Enesit r.a.
100. Transmetohet nga Adijj ibn Hatim se ka thënë: „E kam dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thënë: „Frikësohuni (ruajuni) nga zjarri, qoftë edhe me gjysmë hurme“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër po nga ky transmetues, Buhariu dhe Muslimi theksojnë hadithin në tërësi si vijon: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Secilit prej juve Krijuesi i vet do t’i drejtohet drejtpërdrejt (me të folur-pyetje) pa përkthyes. Do të shikojë nga ana e tij e djathtë, e nuk do të sheh tjetër gjë veçse veprat e tij (të mira). Pastaj do të shikojë nga ana e tij e majtë, e nuk do të sheh tjetër gjë veçse veprat e tij (të këqija). Do të shikojë përpara vetes e nuk do të sheh tjetër veçse zjarrin (e Xhehennemit) para fytyrës së tij. Andaj, mbrohuni nga zjarri (i Xhehennemit), qoftë edhe me gjysmë hurme, e kush nuk e gjen këtë, atëherë me fjalë të mirë“.
101. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu është i kënaqur me robin i cili kur han diçka e falënderon All-llahun, e po ashtu edhe kur të pijë diçka e falënderon All-llahun“. (Muslimi)
102. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se Pejgamberi s.a.v.s ka thënë: „Secili musliman e ka obligim një sadaka“. Iu tha: „E çka mendon nëse nuk e gjen?“ Tha: „Do të punojë me duart e tij, do t’i sjell dobi vetes dhe do të japë sadaka“. Pastaj iu tha: „E çka nëse këtë nuk mundet?“ Tha: „Do t’i ndihmojë të nevojshmit që është i dëmtuar“. Pastaj iu tha: „E çka mendon nëse edhe këtë nuk mundet?“ Atëherë (Pejgamberi) tha: „Do të urdhërojë për vepra të mira apo të hajrit“. Thanë: „E nëse edhe këtë nuk e bën dot?“ Tha: „Do të përmbahet nga e keqja, sepse edhe ajo është sadaka“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Lartmadhërishëm thotë.
„Tâ Hâ. Nuk ta shpallëm Kur’anin për të munduar“. (Tâ Hâ, 1-2)
dhe thotë:
„…All-llahu ju dëshiron lehtësim e nuk ju dëshiron vështirësi.“ (el-Bekare, 185)
103. Nga Aisheja r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. hyri në dhomën e saj ku gjendej një grua dhe i tha: „Kush është kjo?“ Tha: „Kjo është filan gruaja, që përmendet për namazin (e tepërt) të saj“. (Pejgamberi) Tha: „Mos e obligoni veten sa nuk keni mundësi, se pasha All-llahun, Ai nuk mërzitet përderisa ju të mërziteni“. Ai (Pejgamberi) më së shumti e donte fenë (adhurimin) e atij personi i cili ishte i vazhdueshëm në të.
„All-llahu nuk do t’i ndërprejë thevabet e Tij dhe shpërblimin për veprat tuaja dhe nuk do të mërzitet për këtë siç ndodh kjo me krijesat, përderisa ju të mos mërziteni e ta ndërpritni ibadetin. Andaj është e domosdoshme që prej ibadeteve vullnetare të merrni vetëm ato që mund t’i kryeni vazhdimisht e pa ndërprerje, në mënyrë që edhe shpërblimi i All-llahut mbi ju të rrjedh pandërprerë“.
104. Transmetohet nga Enesi r.a. i cili thotë: „Tre njerëz prej të afërmve erdhën në shtëpitë e grave të Pejgamberit s.a.v.s. dhe pyetën për ibadetin e Pejgamberit s.a.v.s. – e pasi morën përgjigje, atyre iu duk se kjo është pak dhe thanë: „Ku jemi ne e ku është Pejgamberi s.a.v.s. All-llahu atij ia ka falur të gjitha mëkatet e mëparshme dhe ato të ardhshmet“. Njëri prej tyre tha: „Sa më përket mua, unë gjithnjë tërë natën do të falem“. I dyti tha: „Unë vazhdimisht do të agjëroj“. I treti tha: „Unë do të izolohem prej grave dhe kurrë nuk do të martohem“. Kur vjen i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u thotë: „A jeni ju që keni thënë këtë dhe këtë? Sa më përket mua, pasha All-llahun, unë jam më i drojtur dhe më i devotshëm ndaj All-llahut se sa ju, por unë agjëroj dhe ha, falem dhe flej, dhe bëj jetë bashkëshortore! Kush largohet nga Sunneti im, ai nuk më përket mua“. (Muttefekun alejhi)
105. Nga Ibni Mes’udi r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Janë shkatërruar dhe kanë humbur ata që mbingarkohen (gjuhësisht dhe në veprim)“. Këtë e tha tri herë. (Muslimi)
106. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet feja është lehtësi, kushdo që e vështirëson fenë (me shtesa) ajo e ngadhënjen atë (duke e kthyer në gjendje normale) andaj drejtohuni, afrohuni (njëri me tjetrin), dhe përgëzoni, shfrytëzoni dhe ndihmohuni me ecje të mëngjesit, të mbrëmjes dhe të pasdarkës (shfrytëzoni lehtësimet fetare në ibadete)“. (Buhariu)
Sipas një transmetimi të Buhariut ky hadith përfundon kështu: „Silluni të moderueshëm, afrohuni njëri me tjetrin, ecni (për namaz) gjatë ditës dhe natës dhe ndani një pjesë të ditës dhe natës për nafile. Mbahuni mesatar, mbahuni mesatar do t’ia arrini qëllimit“. Kuptimi i përgjithshëm i hadithit është: „Vetveten ndihmojeni në kryerjen e ibadeteve të All-llahut ashtu që ato t’i kryeni në çastet e komoditetit dhe disponimit, në mënyrë që t’u janë të këndshme e jo të rënda e të mërzitshme, që t’ia arrini qëllimit. Në fe bëhuni racionalë – t’i arrini qëllimet me sa më pak mundime e lodhje, mu ashtu sikur edhe në punët e kësaj bote“.
107. Transmetohet nga Enesi r.a. i cili ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. ka hyrë në xhami, kurse aty ishte një litar i zgjatur në mes dy shtyllave të xhamisë. (Pejgamberi) Tha: „Ç’është ky litar këtu?“ (Të pranishmit) Thanë: „Ky litar është i Zejnebes r.a. (njëra nga bashkëshortet e Alejhisselamit), kur të përgjumet gjatë namazit ajo mbahet për të“. Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Zgjidheni, secili prej jush le të falet me disponim, e kur të përgjumet, le të bie e të flejë“. (Muttefekun alejhi)
108. Nga Aisheja r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur dikush prej jush kotet gjatë namazit (nafile), le të flejë gjersa t’i kalojë gjumi. Sepse nëse dikush duke u falur kotet, ai nuk e di nga kthehet dhe çka bën, andaj mundet që në vend të kërkimit të faljes (istigfar) e qorton vetveten“. (Muttefekun alejhi)
109. Transmetohet nga Ebu Xhuhajfe Vehb ibn Abdull-llah r.a. i cili ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. e vëllazëroi Selmanin me Ebu Derdâ-në r.a. Një ditë Selmani i shkoi për vizitë Ebu Derdasë dhe kur e sheh Ummu Derdanë të veshur thjesht i thotë: „Ç’është puna jote?“ (Ajo) Tha: „Vëllai yt, Ebu Derda nuk ka dëshirë për gjërat e kësaj bote“. Pastaj vjen Ebu Derda, i përgatit ushqim vëllait të vet dhe i thotë: „Ti ha, kurse unë jam duke agjëruar“. (Selmani) Tha: „Unë nuk do të ha derisa edhe ti të mos hash me mua“. Kur erdhi nata, Ebu Derda u ngrit për të falë namaz (nafile) kurse Selmani i tha: „Bjer dhe fli“. Ebu Derda ra të flejë, pastaj së shpejti u zgjua të falet. Selmani prapë thotë: „Bjer dhe fli!“ Kur nata ishte në përfundim Selmani i tha Ebu Derdasë: „Tash zgjohu!“ Pasi e falën sabahun, Selmani i thotë vëllait të vet: „Ti vërtet ke detyra ndaj Krijuesit tënd, ke detyra ndaj vetvetes dhe ke detyra edhe ndaj familjes tënde. Jepja dhe plotësoja secilit të drejtën e tij“. Pastaj shkon te Pejgamberi s.a.v.s. dhe ia rrëfen ngjarjen. Pejgamberi s.a.v.s. thotë: „Selmani ka thënë (dhe vepruar) të drejtën“. (Buhariu)
110. Transmetohet nga Ebu Rib’ij Handhale ibn Rebi‘ el-Usejdijji, një nga shkruesit e të Dërguarit s.a.v.s. se ka thënë: „Më takoi Ebu Bekri r.a. dhe më tha: „Si je o Handhale?“ I thashë: „Handhale ka bërë hipokrizi!“ (Ebu Bekri) Tha: „Subhanall-llah (Lavdi i qoftë All-llahut), çfarë po flet?“ Unë i thashë: „Ne shkojmë tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i cili na flet për Xhennetin dhe Xhehennemin aq qartë si t’i shihnim me sytë tanë, ndërsa kur dalim nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ne jepemi pas dëfrimit me gratë, me fëmijët dhe gjëra të tjera dhe harrojmë shumicën nga ajo që dëgjuam“. Ebu Bekri r.a. tha: „Pasha All-llahun, edhe ne veprojmë ashtu!“ Pastaj unë dhe Ebu Bekri u nisëm derisa erdhëm tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kur unë i thashë: „Ka bërë hipokrizi Handhale o i Dërguari i All-llahut!“ I Dërguari s.a.v.s. tha: „Ç’është ajo?“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut ne ishim te ti dhe ti na e tërhoqe vërejtjen me Xhehennem dhe Xhennet aq qartë sikur t’i shihnim me sytë tanë, por kur kemi dalë prej teje, ne e kemi vazhduar dëfrimin me gratë, fëmijët dhe gjërat tjera të kësaj bote, saqë kemi harruar shumë nga ato që i kemi dëgjuar prej teje“. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Pasha Atë që e posedon shpirtin tim, sikur të ishit të përhershëm – ashtu çfarë ishit tek unë, dhe sikur këtë vazhdimisht ta përkujtoni, juve do t’ju përqafonin dhe do t’ua kapnin duart engjëjt në shtratin tuaj dhe në rrugët tuaja, mirëpo o Handhale, orë pas ore!“ Këtë e përsëriti tri herë“. (Muslimi)
111. Nga Ibni Abbasi r.a. transmetohet se ka thënë: „Derisa Pejgamberi s.a.v.s. na e mbante hutbenë, një njeri qëndronte (në këmbë), andaj (Alejhisselami) pyeti për të dhe (të pranishmit) i thanë: „Ebu Israili është zotuar se do të qëndrojë në diell, e nuk do të ulet, as nuk do të strehohet nën hije, as nuk do të flasë, vetëm do të agjërojë“. Atëherë Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Urdhërojeni të flasë, të strehohet nën hije, të ulet dhe ta plotësojë agjërimin e tij“. (Buhariu)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„A nuk është koha që besimtarëve t’u zbuten zemrat kur përmendet All-llahu dhe çka ka zbritur nga e vërteta (Kur’ani), e të mos bëhen sikur ata të cilëve qysh më herët u është dhënë Libri. Atyre u është zgjatur koha, andaj zemrat e tyre janë bërë të ashpra.“ (el-Hadid, 16)
„Pastaj, vazhduam gjurmët e tyre me pejgamberët tanë, pasuam me Isanë, të birin e Merjemes, dhe atij i kemi dhënë Inxhilin, kurse në zemrat e pasardhësve të tij kemi derdhur butësi dhe mëshirë, kurse murgësinë e kanë shpifur vetë, nuk ua kemi caktuar Ne, vetëm për të arritur kënaqësinë e All-llahut. Mirëpo, ata nuk kujdesen për këtë si duhet.“ (el-Hadid, 27)
„Dhe mos u bëni si ajo, e cila e këputi pëlhurën e vet pas një qëndrese të fortë.“ (en-Nahl, 92)
„Dhe adhuro Zotin tënd sa të jeshë gjallë!“ (el-Hixhr, 99)
Prej haditheve të kësaj teme është edhe ai që transmetohet nga Aisheja r.a. e cila pohon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Feja më e dashur tek All-llahu është ajo, pronari i së cilës është vazhdimisht i angazhuar në të“. (Shih hadithin nr. 103 të këtij libri në kaptinën paraprake).
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Çkado që ju jep Pejgamberi merreni, e çka t’ju ndalojë – përmbahuni (largohuni) prej asaj“. (el-Hashr, 7)
„Ai nuk flet me hamendje. Ajo nuk është tjetër vetëm se shpallje që shpallet“. (en-Nexhm, 3-4)
„Thuaj, nëse e duani All-llahun, pasomëni, edhe juve All-llahu do t’ju dojë dhe do t’ua falë mëkatet.“ (Ali Imran, 31)
„Ju keni shembull të mrekullueshëm në Pejgamberin e All-llahut, kush shpreson në mëshirën e All-llahut dhe shpërblimin në botën tjetër.“ (el-Ahzab, 21)
„Dhe jo, pasha Zotin tënd, ata nuk janë besimtarë derisa për gjykatës në mosmarrëveshjet e tyre nuk të pranojnë ty, e pastaj për shkak të gjykimit tënd në shpirtrat e tyre nuk ndiejnë aspak peshë, dhe derisa të përulen plotësisht“. (en-Nisa, 65)
„…Po nëse nuk pajtoheni në ndonjë çështje, drejtohuni All-llahut dhe Pejgamberit, nëse i besoni All-llahut dhe botës tjetër.“ (en-Nisa, 59)
Dijetarët kanë thënë se kjo do të thotë: në Kur’an dhe Sunnet. Dhe sërish në Kur’an thuhet:
„Kush e respekton Pejgamberin e ka respektuar edhe All-llahun.“ (en-Nisa, 80)
„Kurse edhe ti, pa dyshim udhëzon në rrugë të drejtë, në rrugë të All-llahut.“ (esh-Shurâ, 52-53)
„…Le të ruhen ata, të cilët veprojnë në kundërshtim me urdhrin e Tij, mos t’i godasë ndonjë ngatërresë apo mos t’i godasë ndonjë dënim i dhembshëm“. (en-Nur, 63)
dhe thotë:
„Dhe përkujtoni ajetet edhe urtësitë e All-llahut, të cilat lexohen në shtëpitë tuaja.“ (el-Ahzab, 34).
Ajete të kësaj kaptine ka shumë. Ndërsa sa u përket haditheve, janë si vijon:
112. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kini kujdes atë që po ua lë; ata që kanë qenë para jush janë shkatërruar për shkak të pyetjeve të shumta dhe kundërshtimeve të tyre me pejgamberët e tyre. Kur t’ju ndaloj prej diçkaje, largohuni prej saj, ndërsa kur t’ju urdhëroj për diçka, atë përmbusheni sa të keni mundësi“. (Muttefekun alejhi)
113. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Krejt ummeti im do të hyjë në Xhennet, përveç atij që nuk do“. I thanë: „E kush nuk do, o i Dërguari i All-llahut?“ Tha: „Kush më respekton mua, ai do të hyjë në Xhennet, ndërsa kush më kundërvihet (nuk më respekton), ai nuk do“. (Buhariu)
114. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se ka thënë: „U dogj një shtëpi në Medine bashkë me njerëzit e saj natën. Kur u informua për rastin e tyre, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Vërtet ky zjarri është armik juaji, andaj kur të flini, fikeni“. (Muttefekun alejhi)
115. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka urdhëruar që gjatë ngrënies të lëpihen gishtat dhe të fshihet ena me ushqim dhe ka thënë: „Vërtet ju nuk e dini se ku është bereqeti“. (Muslimi)
Në një transmetim tjetër të tij thuhet: „Kur t’i bie në tokë kafshata e ushqimit ndonjërit prej jush, le ta marrë, le t’ia heq pjesën e cila është zhytur, pastaj le ta hajë dhe le të mos ia lëjë djallit: askush prej jush mos t’i fshijë duart me shami para se t’i lëpijë gishtat e vet sepse nuk e di në cilin prej ushqimeve të tij është bereqeti“. Në transmetimin e tretë të tij thuhet: „Vërtet djalli prezenton në secilën prej punëve tuaja, madje prezenton edhe në ushqimin tuaj. Kur t’ju bie ndonjë kafshatë, le t’ia fshijë pluhurin, pastaj le ta hajë e mos t’ia lëjë djallit“.
116. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. i cili ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u ngrit në mesin tonë dhe duke na këshilluar tha: „O njerëz, ju vërtet do të tuboheni tek All-llahu i Madhërishëm të zbathur, të zhveshur dhe të pa bërë sunet: „Ashtu siç ju kemi krijuar herën e parë do të përsërisim atë (krijim). Ky është premtimi ynë, Ne me të vërtetë mund ta bëjmë këtë“ (el-Enbija, 104). Kujdes, krijesa e parë e cila do të vishet në Ditën e Gjykimit është Ibrahimi s.a.v.s. Disa njerëz të ummetit tim do të sillen në Ditën e Gjykimit dhe do t’i grabisin të majtit (engjëjt e Xhehennemit), e unë do të them: „O Krijuesi im, këta janë shokët e mi. Pastaj do të më thuhet: „Ti vërtet nuk e di çfarë kanë bërë ata pas Teje“, kurse unë do të them siç ka thënë Robi i mirë (Isai a.s.): „Kam qenë dëshmitar derisa isha në mesin e tyre, e pasi që ma more shpirtin, mbete Ti mbikëqyrës i tyre? Dhe Ti je dëshmitar i çdo sendi. Nëse i dënon, dënon robërit Tu, e nëse ua fal, me të vërtetë Ti je i fortë e i urtë“ (el-Maide, 117-118), e pastaj do të më thuhet: „Qysh se je ndarë ti prej tyre ata kanë vazhduar si murteda (tradhtarë të Islamit)“. (Muttefekun alejhi)
– Dhe çka thotë ai që bën thirrje për këtë dhe urdhëron në vepra të mira ose ndalon kundër të këqijave –
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Dhe jo, pasha Zotin tënd, ata nuk janë besimtarë derisa për gjykatës në mosmarrëveshjet e tyre nuk të pranojnë ty, e pastaj për shkak të gjykimit tënd në shpirtrat e tyre nuk ndiejnë aspak peshë, dhe derisa të përulen plotësisht“. (en-Nisa, 65)
„Kur të thirren besimtarët tek All-llahu dhe Pejgamberi i Tij, që ai t’i gjykojë, fjala e tyre që do të thonë është: „Dëgjojmë dhe përulemi!“ Ata janë të shpëtuar“. (en-Nur, 51)
I kësaj teme është edhe hadithi i përmendur në fillim të kaptinës së kaluar (nën nr. 160) i transmetuar nga Ebu Hurejre r.a. por edhe hadithet tjera.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„…Çka ka tjetër pas të vërtetës, përveç humbjes?“ (Junus, 32)
„…Në Libër nuk kemi lënë gjë mangut.“ (el-En’âm, 38)
„…Po nëse nuk pajtoheni në ndonjë çështje, drejtohuni All-llahut dhe Pejgamberit.“ (Do të thotë Kur’anit dhe Sunnetit.) (en-Nisa, 59)
„E kjo, kjo është rruga ime e drejtë. Prandaj mbajeni këtë dhe mos pasoni rrugë të tjera, e të ndaheni nga rruga e tij.“ (el-En’âm, 153)
„Thuaj, nëse e duani All-llahun, pasomëni mua, edhe juve All-llahu do t’ju dojë dhe do t’ua falë mëkatet.“ (Ali Imrân, 31)
Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.
Sa u përket haditheve mbi këtë temë, ato janë të shumta dhe të njohura, por ne do të kufizohemi vetëm në disa prej tyre:
117. Transmetohet nga Aisheja r.a. e cila thotë se ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Kush shpik në fenë tonë atë që nuk është nga ajo, ajo është e refuzuar“. (Muttefekun alejhi)
Sipas transmetimit të Muslimit: „Kush vepron diç që nuk është në pajtim me fenë tonë, ajo (vepër) është e refuzuar“.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Edhe ata që thonë: „O Zoti ynë, na dhuro gëzim në gratë dhe fëmijët tanë, dhe bëna të marrin shembull (nga ne) ata që ruhen“. (el-Furkan, 74)
„Edhe ata i bëmë udhërrëfyes që të udhëzojnë sipas urdhrave tona.“ (el-Enbija, 73)
118. Transmetohet nga Ebu Amr Xherir ibn Abdull-llah r.a. i cili ka thënë: „Në pikë të ditës ishim tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur i erdhën një grup njerëzish të zhveshur, të mbuluar me guna të leshta ose me aba, me shpata të varura për trup. Ishin kryesisht nga fisi Mudar. Fytyra e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. u zbeh kur e pa mospasjen e tyre. Ai pastaj hyri dhe prap doli e pastaj e urdhëroi Bilalin i cili e thirri ezanin edhe ikametin, e pasi u falën, e mbajti një hutbe ku tha: „O njerëz, frikësojuni Zotit tuaj që ju krijoi prej një njeriu, nga i cili krijoi edhe shokun e tij për jetë, dhe, prej atyre dyve bëri shumë meshkuj dhe femra. Frikësojuni All-llahut të cilit i luteni dhe mbani lidhjet familjare! Se All-llahu, vërtet, gjithmonë mbi ju vigjilon“. (en-Nisa, 1), dhe ajetin e fundit të sures el-Hashr: „O besimtarë, frikësojuni All-llahut dhe të shikojë secili se ç’ka bërë për nesër.“ (el-Hashr, 18), të ndajë sadaka secili njeri; prej të hollave të tij (ar e argjend), prej petkave të tij, një tas grurë, një tas hurmash“, saqë tha: „Po qoftë edhe me gjysmë hurme“. Pastaj erdhi një njeri prej Ensarëve që solli një bohçë të lidhur të cilën nuk mund ta mbante, bile nuk e mbante dot, e pastaj pasuan një nga një derisa i pashë dy grumbuj me ushqim dhe rroba, kurse fytyra e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. shkëlqente si e praruar me ar. Pastaj i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Kush sjell një shprehi a traditë të mirë në Islam do ta fitojë shpërblimin e saj, por edhe shpërblimin e të gjithë atyre që pas tij e punojnë atë, por pa ju zvogëluar aspak shpërblimi i tyre. Ndërsa kush sjell në Islam një shprehi a traditë të keqe, do të jetë barrë mbi të, por edhe barra e të gjithë atyre që ashtu veprojnë pas tij, pa iu zvogëluar aspak përgjegjësia dhe dënimi i atyre të tjerëve“. (Muslimi) (Komenti i fjalëve të përkthyera nga teksti është lëshuar si i panevojshëm – v.p.).
119. Transmetohet nga Ibni Mes-udi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë person nuk mbytet padrejtësisht, e që birit të Ademit (Kabilit) të mos i bie hise nga gjaku i tij, sepse ai i pari e ka filluar vrasjen“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Dhe thirr në Zotin tënd (në besimin në Zot)“ (el-Kasas, 87)
„Thirr në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillime të mira.“ (en-Nahl, 125)
„…Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotshmëri.“ (el-Maide, 2)
„Dhe le të ketë nga ju të atillë që do të thërrasin në të mirë.“ (Ali Imran, 104)
120. Nga Ebu Mes’ud Ukbe ibn Amr el-Ensarij el-Bedrij r.a. transmetohet se ka thënë: „Ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Kush i tregon apo e udhëzon dikënd në të mirë, do të ketë shpërblimin aq sa edhe ai që e kryen atë“. (Muslimi)
121. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush thërret në rrugë të drejtë, ka shpërblim për të aq sa ka edhe ai që e ndjek, pa u zvogëluar aspak shpërblimi i atyre që e kryejnë, por edhe kushdo që thërret në lajthitje (në rrugë të shtrembër) do të ketë mëkat po aq sa kanë edhe ata që e ndjekin, pa u zvogëluar aspak mëkati i tyre“. (Muslimi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotshmëri.“ (el-Maide, 2)
Dhe thotë:
„Pasha kohën! Njeriu me siguri është në humbje. Përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira dhe të cilët porosisin për drejtësi dhe i rekomandojnë njëri-tjetrit durim“. (el-Asr, 1-3)
Imam Shafiu ka thënë: „Vërtet shumica e njerëzve janë të pakujdesshëm (në gaflet) nga kuptimi i kësaj sureje“.
122. Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Zejd ibn Halid el-Xhuhnij r.a. i cili ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush e përgatit (me pajisje luftarake) një luftëtar në rrugë të All-llahut, edhe ai ka luftuar (e ka shpërblimin si të atij që ka luftuar). Kush mbetet dhe kujdeset për familjen e një luftëtari duke i bërë mirë, edhe ai ka luftuar“. (Muttefekun alejhi)
123. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka takuar një grup të kalorësve në Revha (vend afër Medines) dhe u ka thënë: „Cili popull jeni ju?“ Thanë: „Ne jemi muslimanë“. Ata e pyetën: „Kush je ti?“ (Pejgamberi) Tha: „Unë jam i Dërguari i All-llahut“. Pastaj një grua e ngriti fëmijën e saj kah Pejgamberi dhe i tha: „A edhe për këtë ka haxhxh?“ Pejgamberi tha: „Po, kurse ti ke shpërblim“. (Muslimi)
124. Nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Arkëtari i besueshëm musliman është njëri nga dhënësit e zeqatit (vlera e tij është si e atij që e jep v.k.) po qe se e zbaton urdhrin dhe jep apo paguan në mënyrë të plotë me gjithë dëshirë duke ia dorëzuar atij për të cilin është urdhruar“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër: „I cili jep atë që i urdhërohet, mu ashtu siç i urdhërohet, po ashtu është bamirës (mutesaddik)“.
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Pa dyshim besimtarët janë vëllezër.“ (el-Huxhurat, 10)
Pastaj duke rrëfyer për Nuhin a.s. thotë:
„…Ju këshilloj.“ (el-A’raf, 62)
Dhe për Hudin a.s.
„…Dhe unë për ju jam këshilltar besnik“. (el-A’raf, 68)
Ndërsa prej haditheve të kësaj teme janë:
125. Transmetohet nga Ebu Rukajje Temim ibn Evs ed-Darij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Feja është sinqeriteti“. Thamë: „Ndaj kujt? Tha: „Ndaj All-llahut, Librit të Tij, Pejgamberit të Tij, udhëheqësve të muslimanëve dhe njerëzve tjerë prej tyre“. (Muslimi)
126. Transmetohet nga Enesi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Askush nga ju nuk beson (plotësisht) përderisa nuk dëshiron për vëllain e vet atë që e dëshiron për vetveten“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„Dhe le të ketë nga ju të atillë që të thërrasin në të mira dhe kërkojnë të bëhen punë të mira dhe të pengojnë nga veprat e këqija. Ata do të jenë të shpëtuar“. (Ali Imran 104)
„Ju jeni populli më i mirë se të gjithë të tjerët që janë paraqitur ndonjëherë, ngase ju kërkoni të bëhen vepra të mira dhe pengoni nga të pamirat.“ (Ali ‚Imran, 110);
„Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe largohu nga injorantët“. (el-A’raf, 199)
„Kurse besimtarët dhe besimtaret janë miq të njëri-tjetrit: porosisin për vepra të mira dhe pengojnë nga veprat e këqija.“ (et-Tewbe, 71)
„Janë mallkuar mosbesimtarët nga Izraelitët, në gjuhën e Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për shkak se ishin të padëgjueshëm, dhe gjithmonë e tepronin“. (el-Maide, 78)
„Dhe thuaj: „E vërteta është nga Zoti juaj, prandaj kush të dojë – le të besojë, kush të dojë – le të mos besojë.“ (el-Kehf, 29)
„Ti prediko atë që të urdhërohet.“ (el-Hixhr, 94)
Dhe thotë:
„…Ne i shpëtuam ata të cilët pengonin nga veprat e këqija, kurse me dënim të rëndë i përfshimë mëkatarët, për shkak se gjithmonë kanë qenë të mbrapshtë“. (el-A’raf, 165)
Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura, kurse hadithet janë si vijon:
127. Nga Ebu Seid el-Hudrij r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Kush nga ju sheh një të keqe le ta ndryshojë me dorën e tij, e nëse nuk mundet ta bëjë, atëherë me gjuhën e tij, e nëse nuk mundet ta bëjë këtë – atëherë me zemrën e tij, porse ky është imani më i dobët“. (Muslimi)
128. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë pejgamber të cilin e ka dërguar All-llahu te një popull para meje – nuk ka qenë, e të mos ketë pasur havarijunë prej ummetit të vet dhe shokë që iu kanë përmbajtur sunnetit të tij dhe kanë ndjekur porositë e tij. Pastaj kanë pasuar pas tyre gjenerata (pasardhës) të cilët kanë folur atë që nuk e kanë vepruar dhe kanë vepruar atë që nuk u qe urdhëruar. Andaj secili që lufton kundër tyre me dorën e vet është besimtar, kush lufton kundër tyre me gjuhën e vet është besimtar, edhe ai që lufton kundër tyre me zemrën e vet është besimtar. Kush prej këtyre të triave nuk bën asgjë, tek ai nuk ka iman as sa kokrra e hardallit“. (Muslimi)
129. Nga Ebu-l-Velid Ibadete ibn es-Samit r.a. transmetohet se ka thënë: „Iu zotuam të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. për dëgjim dhe respektim në vështirësi dhe në lehtësi në vende të gëzimit dhe të mërzisë dhe për përparësi të tij mbi ne në gjithçka, dhe se nuk do të grindemi as s’do t’ua kontestojmë udhëheqjen atyre që janë të denjë, përveç nëse vërehet kufër (mosbesim) i hapët për të cilin kemi argumentin e All-llahut të Madhëruar. (Dhe i jemi betuar Pejgamberit) Që të flasim vetëm të vërtetën kudo që të jemi dhe se nuk do t’i frikësohemi qortimit të askujt në lidhje me All-llahun“. (Muttefekun alejhi)
130. Transmetohet nga nëna e besimtarëve, Ummi Seleme Hind bint Ebi Umejje Hudhejfe r. anha, se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Me të vërtetë do t’ju udhëheqin disa sundues të cilëve do t’ua kuptoni (gabimet) dhe do t’ua mohoni. Kush e urren (të keqen) me zemër është pastruar prej mëkatit, kush e gjykon (refuzon) me gjuhë, është siguruar nga mëkati, ndërsa kush pajtohet dhe i ndjek.“ – as’habët thanë: „O i Dërguari i All-llahut, a nuk duhet të luftojmë kundër tyre?“ Tha: „Jo, përderisa falin namaz me ju“. (Muslimi) (Kuptimi: Kush urren me zemrën e tij, por nuk mund të refuzojë me dorë e as me gjuhë, është pastruar nga mëkati dhe e ka kryer detyrën e tij. Kush e refuzon brenda mundësive të veta, është siguruar nga ky mëkat, ndërsa kush pëlqen me veprimin e saj (të keqes) dhe i ndjek – ai është mëkatar)
131. Nga Ebu Seid el-Hudrij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Ruajuni nga të ulurit nëpër rrugë!“ Thanë: „O i Dërguari i All-llahut, ne nuk kemi rrugëdalje nga qëndrimi ynë në rrugë për të biseduar mes veti“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s tha: „Nëse nuk mund t’ia dilni pa qëndruar (ulur) në rrugë, atëherë jepjani rrugës të drejtën e saj!“ Thanë: „E çfarë është e drejta e rrugës, o i Dërguari i All-llahut? Tha: „Ulja e shikimit, mospengimi në të, kthimi i selamit, të urdhëruarit për të mirë dhe ndalimi nga e keqja“. (Muttefekun alejhi)
132. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pa një unazë prej ari në dorën e një njeriu, ia hoqi atij atë (nga dora), ia gjuajti dhe pastaj tha: „Dikush nga ju po ia mësyen gacës së zjarrit dhe po e mban në dorën e tij!“ Pasi shkoi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i thanë atij njeriu: „Merre unazën tënde dhe shfrytëzoje!“ Tha: „Jo, pasha All-llahun, unë kurrë nuk e marr pasi që e hodhi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s“ (Muslimi)
133. Transmetohet nga Ebu Seid el-Hasan el-Basrij se Aidh ibn Amër r.a. hyri tek Ubejdullah ibn Zijad dhe i tha: „O biri im i vogël, vërtet unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Bariu më i keq është rojtari i Hutames (Xhehennemit), ruaju të mos bëhesh prej tyre“. (Ubejdull-llahu) Tha: „Ulu, se vërtet ti je prej firës të shokëve të Muhammedit s.a.v.s“. (Transmetuesi apo Ubejdull-llahu) tha: „Vallë, a kanë qenë ata firë? -Vërtet fira janë ata pas tyre e jo vetë ata“. (Muslimi)
134. Nga Ebu Abdull-llah Tarik ibn Shihad el-Bexhelij el-Ahmesij r.a. transmetohet se një njeri e pyeti Pejgamberin s.a.v.s. kurse këmbën e pat vendosur në zenxhi: „Cili xhihad është më i mirë?“ (Pejgamberi) Tha: „Fjala e vërtetë tek sunduesi keqbërës“. (en-Nesaiju me isnad sahih)
135. Transmetohet nga Ibni Mes‘-udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Mangësia e parë që i ka goditur Beni Israilët ka qenë se një njeri kur e takonte një tjetër i thoshte: „O ti, frikësoju All-llahut dhe lëre këtë që po vepron, sepse kjo nuk të është e lejuar. Pastaj të njëjtin njeri e takon nesër, e ai në të njëjtën gjendje, dhe kjo megjithatë nuk e pengon që me të të hajë, të pijë dhe të ulet bashkë. Pasi që vepruan kështu (Beni Israilët), All-llahu ua rrahu zemrat e njërit për tjetrin“. Pastaj tha (lexoi ajetet 78-81 të sures el-Maide): „Janë mallkuar mosbesimtarët nga Izraelitët, në gjuhën e Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për shkak se ishin të padëgjueshëm dhe gjithmonë e tepronin. Nuk e pengonin njëri-tjetrin nga të këqijat që i bënin. Vërtet vepronin shumë keq! I sheh shumë sish si miqësohen me ata që nuk besojnë. Është me të vërtetë shumë keq çka i përgatisin ata vetvetes: për t’u hidhëruar All-llahu në ata, ndaj ata janë në vuajtje të përhershme. E sikur t’i besonin All-llahut dhe Pejgamberit edhe asaj çka i shpallet atij, ata nuk do të bënin miqësi me ata, mirëpo shumica sish janë ngatërrestarë“. Pastaj (Pejgamberi pas leximit të ajeteve) tha: „Kujdes, pasha All-llahun ju me siguri ose do të urdhëroni në vepra të mira dhe do të ndaloni nga të këqijat, ose do ta rrëmbeni dorën e zullumqarit dhe me forcë ta detyroni në të vërtetën – dhe ta kufizoni vetëm në të vërtetën, ose All-llahu do t’ju bie (rrah) me zemrat e njërit për tjetrin, e pastaj me siguri do t’ju mallkojë, siç i ka mallkuar ata“. (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe ky i fundit thotë se është hadith hasen)
Këto ishin fjalët e Ebu Davudit. Kurse sipas Tirmidhiut hadithi do të theksonte kështu: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pasi që Beni Israilët ranë në padëgjueshmëri, dijetarët e tyre i ndalonin prej mëkateve, por ata nuk ndaloheshin, ndërsa dijetarët e Beni Israilëve edhe përkundër kësaj janë ulë me ta në ndejet e tyre, kanë ngrënë dhe kanë pirë me ta, pastaj All-llahu ua rrahu zemrat e njërit për tjetrin dhe i mallkoi përmes gjuhës së Davudit dhe të Isasë, të birit të Merjemes, për arsye se janë bërë mëkatarë dhe kanë bërë armiqësi“. Pastaj u ul i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pasi që ishte i mbështetur dhe tha: „Jo, pasha atë në dorë të të Cilit është shpirti im, derisa ju ata të mos i detyroni me forcë për të vërtetën dhe derisa të mos i kufizoni vetëm në të vërtetën“.
136. Transmetohet nga Ebu Bekër es-Siddiku r.a. se ka thënë: „O njerëz, ju e lexoni këtë ajet: „O besimtarë, kujdesuni për vete; nëse jeni në rrugë të drejtë, ai që është i humbur nuk do t’ju bëjë dot asgjë!“ (el-Maidetu, 105), dhe unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet kur njerëzit e vërejnë zullumqarin e nuk e kapin për dore (për ta ndalë e penguar) ekziston rreziku që t’i dënojë All-llahu përgjithësisht për atë shkak“. (Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„A ju po urdhëroni të tjerët të bëjnë vepra të mira e veten e harroni? Ju edhe Librin e lexoni. A s’po mendoni pak?“ (el-Bekare, 44)
„O besimtarë, përse flisni atë çka nuk e punoni? Sa e urrejtur është tek All-llahu të flisni atë që s’e bëni!“ (es-Saff, 2-3)
E gjatë lajmërimit për Shujabin s.a.v.s. thotë:
„…Unë nuk dëshiroj të dallohem nga ju në atë që ua ndaloj.“ (Hud, 88)
137. Nga Ebu Zejd Usame ibn Zejd ibn Harithe r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Në Ditën e Gjykimit do të sillet një njeri dhe do të hedhet në zjarr (Xhehennem), e organet e barkut do t’i dalin jasht dhe do të sillet rreth tyre sikur që sillet gomari në rrotulluesen e mullirit. Banorët e Xhehennemit do të mblidhen rreth tij e do t’i thonë: „O ti filan, çfarë të ka ndodhur? A nuk ke urdhëruar për vepra të mira dhe ke ndaluar nga të këqijat?“ Ai do t’ju thotë: „Po, gjithsesi, kam urdhëruar për vepra të mira, por vetë nuk i kam kryer, dhe kam ndaluar nga të këqijat, por vetë i kam punuar“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhërishëm thotë.
„All-llahu urdhëron që gjërat e besuara t’ua jepni atyre që u takojnë, pronarëve të vet.“ (en-Nisa, 58)
„Ne ua kemi dhënë amanetin qiejve, tokës dhe maleve, por ato refuzuan ta pranojnë se u frikësuan, kurse njeriu e mori mbi vete. Ai me të vërtetë është i padrejtë dhe injorant!“ (el-Ahzab, 72)
138. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shenjat e munafikut (hipokritit) janë tri: kur flet, gënjen; kur premton, ndryshon dhe kur i besohet diçka, tradhton“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim thuhet edhe: „Po edhe nëse agjëron, fal namaz dhe pohon se është musliman“.
139. Nga Ebu Hubejb Abdull-llah ibn ez-Zubjer r.a. transmetohet se ka thënë: „Kur ka dalë Zubejri në ditën e betejës rreth devesë (Jevmu-l-xhemel: beteja e njohur e cila u zhvillua në mes të Ali b. Ebi Talibit dhe Aishes r. anhuma), më ftoi mua dhe shkova pranë tij e ai më tha: „Biri im, sot vriten vetëm zullumqarët dhe të dëmtuarit, dhe unë e shoh veten se do të vritem si i dëmtuar. Brenga ime më e madhe janë borxhet e mia. A e di se borxhet tona kur t’i paguajmë, prej pasurisë tonë nuk na mbetet asgjë?“ Pastaj tha: „Biri im, shite pasurinë tonë dhe paguaj borxhet tona. Më ka porositur që ta lë për vete një të tretën, kurse një të tretën e saj për bijtë e tij. Do të thotë për bijtë e Abdull-llah ibn ez-Zubejr të tretën e të tretës. (Pastaj) Tha: „Nëse mbetet diç nga pasuria jonë pas pagimit të borxhit, atëherë një e treta e një të tretës për bijtë e tu. Hishami tha: Zubejri atëherë posaçërisht i ka zgjedhur disa nipa, ndoshta Hubejbin dhe Abbadin, sepse ai atëbotë kishte nëntë djem dhe nëntë vajza“. Abdull-llahu pastaj tha: „(Babai im) Edhe më tutje më porositi rreth borxhit të tij e më tha: „Biri im, nëse diç nga kjo nuk mund ta kryesh, atëherë kërko që të ndihmojë mbrojtësi im. Tha: Pasha All-llahun, nuk e kuptova ç’deshi derisa i thashë: O babai im, cili është mbrojtësi yt?“ Tha: „All-llahu“. Tha: Sa herë që jam gjetur në vështirësi me borxhin e tij, unë thosha: O Mbrojtësi i Zubejrit, paguaje borxhin e tij – dhe i paguhej. (Pastaj) Tha: Kur u vra Zubejri nuk la asnjë dinar e as dirhem, por vetëm një tokë të papunueshme dhe njëmbëdhjetë shtëpi në Medine, dy shtëpi në Basra dhe nga një në Kufe dhe Egjipt. (Pastaj) Tha: „Ai edhe pse ka qenë aq borxhli, kur ndonjë njeri ia binte për ruajtje (pasurinë e tij), Zubejri i thoshte: „Jo, unë nuk mund ta pranoj për ta ruajtur, unë frikohem që mos ta humbas“. Ai asnjëherë nuk ka kryer funksion të emirit, as nuk e ka mbledhur tatimin, haraxhin a tjetër. Ai gjithnjë ka qenë në beteja bashkë me të Dërguarin e All-llahut ose me Ebu Bekrin, ose me Umerin, ose me Uthmanin r.anhum. Abdull-llahu tha: „Unë kam llogaritur sa borxhe ka dhe kam gjetur se ai ka dy mijë e dyqind mijë (dy milionë e dyqind mijë)! Një ditë i vjen Hakim ibn Hizami Abdull-llah ibn Zubejrit dhe i thotë: „O djali i vëllait tim, sa ka vëllai im borxh? Unë ia fsheha dhe i thashë: Njëqind mijë. Hakimi tha: Pasha All-llahun, unë nuk po shoh se pasuria juaj mund ta paguaj këtë. Abdull-llahu i tha: „Çka mendon ti, nëse borxhi është dy milionë e dyqind mijë? Tha: Unë nuk po shoh se ju mund ta kryeni këtë, e nëse nuk mund të bëni asgjë prej saj, më ftoni në ndihmë. Tha: Zubejri e pat blerë një tokë me kaçuba me 170.000?! kurse (djali i tij) Abdull-llahu e shiti për një milion e gjashtëqind mijë pastaj u ngrit e tha: „Kujt i ka diçka borxh Zubejri, ja ta marrë borxhin prej kësaj toke (me kaçuba). Atëherë erdhi Abdull-llah ibn Xhafer, të cilit Zubejri ia kishte borxh 400.000, andaj i tha Abdull-llahut „Nëse doni, këtë po ua lë juve. Abdull-llahu tha: Jo, (pastaj Ibni Xhaferi) Tha: „Nëse dëshironi, kjo pagesë le të mbetet për fund, nëse kanë ngelur akoma? Abdull-llahu tha: „Jo“. (Ibni Xhaferi) Tha: „Më ndani një pjesë (të tokës)“. Abdull-llahu tha: „E jotja është prej këtu deri atje“. Abdull-llahu e shiti një pjesë të saj dhe me të e pagoi borxhin kurse atij i mbetën 4,5 sehma (masë sipërfaqesh). Pastaj shkoi te Muaviu tek i cili ishin Amër ibn Uthmani, el-Mundhir ibn ez-Zubejri dhe Ibni Zem-a. Muaviu i tha: „Sa kushtoi toka (gabe-ja)?“ (Abdull-llahu) Tha: „Çdo sehm nga 100.000“. (Muaviu) Tha: „Sa ka mbetur prej saj?“ Tha: „Katër sehmë e gjysmë“. Atëherë Mundhir ibn Zubejri tha: „Unë po e marr një sehm për 100.000“. Amër ibn Uthmani tha: „Edhe unë po e marr një sehm për 100.000“. Kurse Ibni Zem-a thotë: „Edhe unë po e marr një sehm për 100.000“. Muaviu tha: „Edhe sa ka mbetur?“ I thanë: „Një sehm e gjysmë“. (Muaviu) Tha: „Edhe unë po e marr atë për 150.000“. (Abdull-llahu) Tha: „Abdull-llah ibn Xhaferi ia shiti Muaviut pjesën e tij për 600.000“. Pasi Ibni Zubejri e kreu pagimin e borxhit të tij, atëherë fëmijët (trashëgimtarët) i thanë: „Na e ndaj trashëgiminë tonë!“ (Abdull-llah ibn Zubejri) Tha: „Pasha All-llahun, nuk do ta ndaj mes jush derisa katër vjet të mos e shpall dhe të thërras: Veni re, kujt i ka borxh Zubejri, të vije t’ia paguajmë“. Kështu për çdo vit thërriste në „mevsim“ (kohë e caktuar kur tubohen njerëzit, si haxhxhi etj.), dhe pasi kaluan katër vjet ua ndau (trashëgiminë) dhe e mbajti një të tretën (sipas testamentit të babait). Zubejri kishte katër gra, secilës i takoi nga një milion e dyqind mijë, kurse shuma e përgjithshme e pasurisë së tij ishte pesëdhjetë milionë e dyqind mijë“. (Buhariu)
All-llahu i Madhërishëm thotë:
„…Për zullumqarët nuk ka mik as ndërmjetës që përfillet“. (Gafir, 18)
Dhe thotë:
„…Ndërkaq zullumqarët askush nuk i ndihmon“. (el-Haxhxh, 71)
Sa u përket haditheve për këtë temë, në radhë të parë është hadithi i theksuar më parë nga Ebu Dherr-i r.a. në fund të kaptinës për „Përpjekjen, mundimin, luftimin (el-Muxhahede)“.
140. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ruajuni dhunës (padrejtësisë), sepse dhuna është errësirë në Ditën e Gjykimit, ruajuni koprracisë, sepse vërtet koprracia i ka shkatërruar ata popuj që kanë qenë para jush: ajo i ka shtyrë për derdhjen e gjakut të tyre dhe i ka shtyrë që ndalimet (haramet) t’i bëjnë të lejuara (hallall)“. (Muslimi)
141. Transmetohet nga Aisheja r.anha se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush bën zullum sa një pëllëmbë tokë, do të jetë i ngarkuar me shtatë (pëllëmbë) tokash“. (Muttefekun alejhi)
142. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Vërtet All-llahu e duron gjatë zullumqarin, ndërsa kur ta rrëmbejë nuk i shpëton dot“, pastaj lexoi: „Ja, ashtu dënon Zoti yt kur dënon qytete që kanë bërë mizori. Dënimi i tij është fort i dhembshëm“. (Hud, 102) (Muttefekun alejhi)
143. Transmetohet nga Muadhi r.a. se ka thënë: „Më dërgoi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e më tha: „Ti do t’i vish një populli prej Ehli Kitabit ( të cilëve u është shpallë Libri, të krishterëve apo jehudëve), andaj thirri ata në dëshmi se nuk ka zot përveç All-llahut dhe se vërtet unë jam i dërguari i All-llahut. Nëse ata kësaj i binden atëherë mësoi ata që All-llahu i ka urdhëruar me pesë namaze çdo ditë e natë, e nëse edhe këtë e pranojnë, atëherë mësoi ata që All-llahu i ka obliguar me sadaka (zekat) të cilën do t’ua marrish pasanikëve të tyre e do t’ua japësh të varfërve të tyre, e nëse edhe këtë e pranojnë, atëherë ruaju (mos merr) nga gjërat e çmueshme të pasurisë së tyre. Dhe ruaju nga mallkimi (nëma) e të dëmtuarit, sepse në mes mallkimit të tij dhe All-llahut nuk ka perde (pengesë)“. (Muttefekun alejhi)
144. Transmetohet nga Ebu Humejd Abdurrahman ibn Sa’d es-Saidij r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. e angazhoi një njeri nga Ezdi të cilin e quanin Ibni Lutbijje- për ta mbledhë zekatin. Kur ka ardhë (ky) ka thënë: „Kjo është juaja, kurse kjo është dhuratë për mua“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.av.s. u ngrit në minber dhe pasi e falënderoi dhe madhëroi All-llahun tha: „Unë e kam angazhuar një njeri nga ju të ma kryejë punën me të cilën më ka ngarkuar All-llahu, e ai vjen dhe më thotë: Kjo është juaja, kurse këtë e kam dhuratë që më është dhuruar mua. E përse nuk ka ndenjur në shtëpinë e prindërve të vet që ta marrë atje atë dhuratë, nëse është i sigurt? Pasha All-llahun, çdokush nga ju që pa të drejtë merr pjesë të zekatit, do të vijë në Ditën e Gjykimit duke e bartur në qafën e vet. Nëse e ka marrë devenë do ta bartë në qafë dhe ajo me pëllitje do ta kumtojë turpin e tij. Nëse e ka marrë lopën, do ta bartë në qafë dhe ajo me palljen e vet do ta kumtojë turpin e tij. Nëse e ka marrë delen, do ta bartë në qafë dhe ajo me blegërimën e vet do ta kumtojë turpin e tij“.
Pas kësaj (I Dërguari) i ka ngritur duart e veta aq sa e kemi parë bardhësinë e sqetullave të tij, pastaj ka thënë: „O All-llahu im, a e plotësova kumtesën?“. (Muttefekun alejhi)
145. Transmetohet nga Ebu Hurejre, r.a. se Pejgamberi s.a.v.s ka thënë: „Kush i ka bërë një padrejtësi (zullum) vëllait të vet në nderin e tij apo në diç tjetër, le t’i kërkojë falje atij po atë ditë, para se mos të bëhet çështja për dinarë e dirhemë (para se të vihen veprat në llogari): nëse e ka një vepër të mirë – do t’i paguhet me të padrejtësia; por nëse nuk do të ketë vepra të mira, atëherë do t’i merren mëkatet e të dëmtuarit dhe do t’i jepen atij (që ka bërë zullum)“. (Buhariu)
146. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-As r. anhuma se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Musliman (i mirëfilltë) është ai nga gjuha dhe dora e të cilit janë të qetë muslimanët. Kurse muhaxhir (i mirëfilltë) është ai që i braktisë plotësisht ndalimet e All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
147. Transmetohet nga Ebu Umame Ijas ibn Tha’lebe el-Harithij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush ia merr të drejtën një muslimani me dorën e tij të djathtë, All-llahu ia përcakton Xhehennemin dhe ia ndalon Xhennetin“. Një njeri i thotë: „Edhe nëse është ndonjë çështje e lehtë, o i Dërguari i All-llahut!? Tha: „Po, qoftë edhe një rrem nga druri i misvakut“. (Muslimi)
148. Nga Ebu Hurejre r.a. përcillet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „A e dini kush është i falimentuar (muflis)?“ (As-habët) Thanë: „I falimentuar te ne është ai i cili nuk ka as para e as mall“. Tha: „I falimentuar i ummetit tim është ai që vjen në Ditën e Gjykimit me namaz, me agjërim, me zekat, por njëkohësisht ai ka sharë atë, ka shpifë këtë, ka ngrënë pasurinë e atij, ka derdhur gjakun e këtij, ka rrahë tjetrin, atëherë i jipen këtij e atij (atyre që i ka dëmtuar v.k.) prej të mirave të tij dhe nëse harxhohen mirësitë e tij para se t’u paguhen borxhet, atëherë do të merren prej mëkateve të tyre dhe do t’i ngarkohen këtij, pastaj edhe ky do të hedhet në zjarr“. (Muslimi)
149. Transmetohet nga Ummi Seleme r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet unë jam njeri, ju në konfliktet tuaja më drejtoheni mua. Është e mundshme që ndonjëri prej jush është më i aftë që t’i shtrojë argumentet e veta dhe unë të gjykoj në dobi të tij, sipas asaj që kam dëgjuar. Andaj kujt t’ia shqiptoj të drejtën e vëllait të tij, vërtet ia kam shkëputur një pjesë të zjarrit (të Xhehennemit)“. (Muttefekun alejhi)
150. Transmetohet nga Ibni Umeri r. anhuma se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Besimtari është vazhdimisht në hapësirën e fesë së tij, përderisa nuk derdhë gjak në mënyrë të palejuar“. (Buhariu)
151. Transmetohet nga Havla bint Amir el-Ensarije – gruaja e Hamzës r.a., se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet disa njerëz shkelin në pasurinë e All-llahut pa të drejtë, andaj në Ditën e Gjykimit i pret zjarri i Xhehennemit“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„E kush i madhëron shejtënitë e All-llahut, është mirë për të ndaj Zotit të vet“. (el-Haxhxh, 30)
„E kush i madhëron dispozitat e All-llahut, ajo është shenjë e zemrës fisnike“. (el-Haxhxh, 32)
„…Kurse ndaj besimtarëve bëhu i butë“. (el-Hixhr, 88)
„…Nëse dikush vret dikë, që s’ka vrarë askë ose nuk ka bërë në tokë trazira – sikur ka vrarë tërë njerëzinë; por kush bëhet shkaktar për të jetuar dikush – sikur tërë njerëzisë ia ka ruajtur jetën“. (el-Maide, 32)
152. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Besimtari me besimtarin është i lidhur sikurse ndërtesa, elementet e së cilës, njëri me tjetrin janë të lidhur fort“, dhe i përzieu gishtat e tij“. (Muttefekun alejhi)
153. Transmetohet nga Ebu Musa r.a. po ashtu se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush kalon kah xhamitë apo tregjet tona, e me vete ka shigjetë (apo çfarëdo arme), le t’i mbajë në vendin e tyre ose le ta kapë me shuplakën e tij për maje, që me të të mos pengojë ndonjë musliman“. (Muttefekun alejhi)
154. Transmetohet nga En-Nu’man ibn Beshir r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Besimtarët në marrëdhëniet mes tyre; në dashuri, mëshirë e butësi janë sikur trupi, nëse sëmuhet një organ edhe pjesët e tjera të trupit shqetësohen dhe mbarë organizmi vuan nga dhembjet, pagjumësia dhe ngritja e temperaturës“. (Muttefekun alejhi)
155. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. e puthi Hasanin, të birin e Aliut r.a., kurse tek ai ishte el-Akre‘ ibn Habis që tha: „Unë kam dhjetë fëmijë dhe asnjërin prej tyre ende nuk e kam puthur“. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e shikoi dhe tha: „Kush nuk mëshiron nuk mëshirohet ndaj tij (prej All-llahut)“. (Muttefekun alejhi)
156. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Erdhën disa njerëz nga beduinët tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e i thanë: „A i puthni ju fëmijët tuaj?“ Tha: „Po“. (Ata) Thanë: „Ne, pasha All-llahun, nuk i puthim!“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Çka mund t’ju bëjë, nëse All-llahu e ka shkëputur mëshirën nga zemrat tuaja“. (Muttefekun alejhi)
157. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nëse ndonjëri prej jush u prin njerëzve në namaz, le të lehtësojë, sepse në mesin e tyre ka të dobët, të sëmurë dhe pleq. Kurse kur të falet ndonjëri prej jush vetë, atëherë le ta zgjasë sa të dojë“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër shtohen edhe fjalët: „ka edhe të nevojshëm“.
158. Nga Ebu Katade el-Harith ibn Rib’ij r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet unë ngrihem për namaz dhe dëshiroj të qëndroj gjatë në të, por kur dëgjoj vajin e fëmijës, e lehtësoj (shkurtoj) atë, duke mos patur dëshirë që t’ia vështirësoj (punën) nënës së fëmijës“. (Buhariu)
159. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani është vëlla i muslimanit: nuk i bën atij padrejtësi e as nuk e lë në baltë. Ai që gjendet në nevojë të vëllait të tij, All-llahu do t’i gjendet në nevojën e tij. Ai që e çliron një barrë nga muslimani, All-llahu do ta çlirojë nga ai një barrë nga barrat e ahiretit. Ai që e mbulon një musliman (e nuk ia zbulon të metat ose fshehtësitë sh.k.) All-llahu do ta mbulojë atë Ditën e Kijametit.“ (Muttefekun alejhi)
160. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Mos i bëni zili njëri-tjetrit, mos e mashtroni njëri-tjetrin; mos e urreni njëri-tjetrin; mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit, duke u hidhëruar; mos i ndërhyni me shitblerjen tuaj tjetrit në shitblerje. Bëhuni rob të All-llahut, vëllezër të vërtetë. Muslimani është vëlla i muslimanit. Nuk i bën atij padrejtësi, nuk e degradon e as nuk e poshtërson. Devotshmëria është këtu“. Tri herë tha duke bërë shenjë në gjoksin e tij. „Një njeriu i del mjaftë e keqja, nëse e degradon vëllain e tij musliman. Secilit musliman patjetër i janë të shenjta dhe të paprekshme: jeta, pasuria dhe nderi i muslimanit tjetër“. (Muslimi)
161. Nga Enesi r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Askush nga ju nuk beson përderisa për vëllain e tij të mos dëshirojë atë që dëshiron për vetveten“. (Muttefekun alejhi)
162. Transmetohet po ashtu nga Enesi r.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ndihmoje vëllain tënd, dëmtues qoftë apo i dëmtuar!“ Një njeri i tha: „O i Dërguari i All-llahut, i ndihmoj të dëmtuarit, por më njofto, si t’i ndihmoj dëmtuesit?“ Tha: „Ta pengosh – ose ta ndalosh nga dhuna – kjo është ndihmë për të“. (Buhariu)
163. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani ndaj muslimanit i ka pesë detyra: – kthimi i selamit, vizita e të sëmurit, përcjellja e xhenazes, të përgjigjurit në ftesë, të përgjigjurit me lutje (Jerhamukell-llah, All-llahu të mëshiroftë! – atij që teshë dhe thotë: el-hamdu li-l-lah)“. (Muttefekun alejhi).
Sipas një transmetimi të Muslimit, hadithi citohet kështu: „Muslimani ndaj muslimanit i ka gjashtë detyra. – kur ta takosh, jepi selam; kur të thërret (në punë apo gazmend) përgjigjju; kur prej teje kërkon këshillë, këshilloje; kur të teshë dhe falënderon All-llahun me „el-hamdu li-l-lah“ përgjigjju me „jerhamukell-llah“; kur të sëmuhet, vizitoje dhe kur të vdes, përcille deri në varr“.
164. Transmetohet nga Ebu Umare el-Bera ibn Azib r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. na i ka urdhëruar shtatë (gjëra) dhe na i ka ndaluar shtatë: Na ka urdhëruar vizitën e të sëmurit, përcjelljen e xhenazes, të përgjigjurit me lutje atij që teshëtinë, justifikimin e betuesit, ndihmën e të dëmtuarit, të përgjigjurit në ftesë dhe përhapjen e selamit. Kurse na e ka ndaluar: vënien e unazave të arit, pirjen prej enës së argjendtë, shtruarjen e jastëkut të mëndafshtë të mbushur me pambuk në shpinë të deves për hipje, bartjen e jelekut të mëndafshtë të qëndisur me lara të linjta, bartjen e rrobave të mëndafshta, rrobat prej armaçit dhe prej mëndafshit, të hollat dhe të trashat“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Ata që dëshirojnë që te besimtarët të përhapet amoraliteti, i pret dënim i dhembshëm në këtë dhe në botën tjetër.“ (en-Nur, 19)
165. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk e mbulon asnjë rob (njeri) robin tjetër në këtë botë, e të mos e mbulojë atë All-llahu në Ditën e Gjykimit“. (Muslimi)
166. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Gjithë ummeti im do të jetë i falur përveç mëkatarëve publikë, kurse prej mëkateve publike është kur një njeri e bën një punë natën, pastaj gdhihet duke qenë i mbuluar (mëkati i tij) nga ana e All-llahut, por ai thotë: „O filan, unë mbrëmë e kam bërë këtë dhe atë vepër“. Atë mbrëmë e pat mbuluar Krijuesi i tij, kurse ai, kur u gdhi, e zbulon atë që ia pat mbuluar All-llahu“. (Muttefekun alejhi)
167. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se ka thënë: „Ia sollën Pejgamberit s.a.v.s. një njeri që kishte pirë (alkool) dhe tha: „Rraheni!“ Ebu Hurejre ka thënë: „Të gjithë e rrahën; dikush me dorë, dikush me këpucë, e dikush edhe me rroba!“ Pasi u nis, disa njerëz i thanë: „All-llahu të turpëroftë!“ (Pejgamberi) Tha: „Mos thuani kështu, mos i ndihmoni djallit kundër tij“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Dhe bëni vepra të mira, ndoshta do të shpëtoni“. (el-Haxhxh, 77)
„…Dhe çka të bëni nga të mirat, All-llahu me siguri e di atë“. (el-Bekare, 215)
168. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani është vëlla i muslimanit, nuk i bën atij padrejtësi e as nuk e lë në baltë. Ai që gjendet në nevojë të vëllait të tij, All-llahu do t’i gjendet në nevojën e tij. Ai që e çliron një barrë nga muslimani, All-llahu do ta çlirojë nga ai një barrë nga barrat e ahiretit. Ai që e mbulon një musliman (e nuk ia zbulon të metat ose fshehtësitë sh.k.), All-llahu do ta mbulojë atë Ditën e Kijametit.“ (Muttefekun alejhi)
169. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Atij, që besimtarit ia lehtëson një brengë të kësaj bote, All-llahu do t’ia lehtësojë një nga brengat e botës tjetër. Atij, që të varfërit ia lehtëson gjendjen, All-llahu do t’ia lehtësojë edhe në këtë botë edhe në botën tjetër. Atij, që i mbulon turpet e një muslimani, All-llahu do t’ia mbulojë atij në të dy botët. All-llahu do t’i ndihmojë robit të vet, derisa ai rob i ndihmon vëllait të vet. Kush niset rrugës së fitimit të diturisë, All-llahu (për atë) do t’ia lehtësojë rrugën deri në Xhennet. Asnjëherë nuk mblidhet një grup i njerëzve në një prej shtëpive të All-llahut (në xhami) për ta lexuar Kur’anin dhe për ta mësuar në mes veti, e që mbi ta të mos lëshohet dhe t’i mbrojë mëshira e All-llahut, dhe që të mos i rrethojnë engjëjt ose që All-llahu të mos i lavdërojë në mesin e atyre që janë tek ai (engjëjt, pejgamberët dhe njerëzit e mirë). Atë që e zbraps puna e tij, nuk mund ta përparojë prejardhja e tij“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Kush angazhohet për të mirë, ai do të ketë pjesëmarrje në shpërblim.“ (en-Nisa, 85)
170. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se ka thënë: „Kur i vinte Pejgamberit s.a.v.s. ndonjë njeri për ndonjë nevojë (kërkesë), kthehej kah të pranishmit dhe u thoshte: „Ndërhyni (ndërrmirrni diçka) do të shpërbleheni! All-llahu përcakton nëpërmjet gjuhës së pejgamberit të vet ç’të dojë“. (Muttefekun alejhi)
Kurse në një transmetim tjetër është: „çka të dëshirojë“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka ndonjë dobi, përveç se kur kërkojnë të ndahet sadakaja ose të bëhen vepra të mira ose të pajtojnë njerëz ndërmjet veti…“ (en-Nisa, 114)
„…Pajtimi është më i mirë.“ (en-Nisa, 128)
„…Prandaj frikësojuni All-llahut dhe koordinoni çështjet tuaja ndër veti.“ (el-Enfal, 1)
„Pa dyshim besimtarët janë vëllezër, prandaj pajtoni dy vëllezër tuaj.“ (el-Huxhurat, 10)
171. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Për çdo nyje të njeriut, çdo ditë që del dielli duhet dhënë sadaka. Nëse i pajton dy (veta) dhe sillesh drejt mes tyre, edhe ajo është sadaka. Nëse dikujt i ndihmon që të hipë në kalë, ose i ndihmon që ta ngarkojë barrën në kalë – edhe kjo është sadaka. Edhe fjala e mirë është sadaka. Secilin hap të cilin e bën për namaz, po ashtu është sadaka. Largimi nga rruga i asaj që i pengon kalimtarët – edhe ajo është sadaka“. (Muttefekun alejhi)
172. Nga Ummi Kulthum bint Ukbe Ebi Muajt r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Nuk është gënjeshtar ai që bën pajtim midis njerëzve, pastaj përcjell lajme të mira ose flet mirë“. (Muttefekun alejhi)
Në transmetimin e Muslimit shtohen këto fjalë: „Nuk e kam dëgjuar (Alejhisselamin) të lejojë diç nga ajo që e thonë njerëzit (që nuk është e vërtetë) përpos në këto tri (raste): në luftë (lejohet tradhtia e armikut) në pajtim midis njerëzve dhe burri t’i flet gruas (me kompliment) dhe gruaja t’i flet burrit (me kompliment)“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Qëndro vendosmërisht në anën e atyre të cilët i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meritojnë simpatinë e Tij, dhe mos i hiq sytë tu prej atyre.“ (el-Kehf, 28)
173. Transmetohet nga Harithe ibn Vehb r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „A doni t’ju kumtoj (diç) për banorët e Xhennetit? Çdo musliman i dobët (nga modestia duket i tillë) dhe i përbuzur (nga njerëzit), nëse betohet në All-llahun për diç, All-llahu do t’ia plotësojë. A doni t’ju kumtoj diç edhe për banorët e Xhehennemit? (I tillë është) Çdo njeri kokëfortë, vetjak dhe mendjemadh“. (Muttefekun alejhi)
174. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë se një grua zezake ose një djalosh i ri e ka fshirë me fshesë xhaminë. Pasi që humbi (një kohë), i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. pyeti për të, e i thanë: „Ka vdekë!“ (Pejgamberi) Tha: “ Përse nuk më keni njoftuar për këtë?“ Ata sikur e kanë parë punë të vogël rastin e saj. Ai u tha: „Ma tregoni varrin e saj apo të tij“. Pasi ia treguan varrin, ai ia fali xhenazen e pastaj tha: „Vërtet këto varreza janë të errëta për pronarët e tyre, dhe All-llahu i Madhëruar do t’i ndriçojë ata për hir të namazit tim për ta“. (Muttefekun alejhi)
175. Transmetohet nga Usame r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Qëndrova në derë të Xhennetit, kur në të hynin përgjithësisht të mjerët, kurse pasanikët ishin të burgosur dhe pritnin thirrjen e mbikëqyrësve të Xhehennemit për të hyrë në të. Dhe qëndrova në derë të Xhehennemit, kur në të përgjithësisht hynin gratë“. (Muttefekun alejhi)
176. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vetëm tre (fëmijë prej Beni Israilëve) kanë folur në djep: „Isai, biri i Merjemes dhe pronari i Xhurejxhit (të tretit transmetuesi nuk ia përmend emrin). Xhurejxhi ka qenë një njeri që bënte ibadet. Ai ndërtoi për vete një ndërtesë të posaçme (savme’a) dhe në të bënte ibadet. Duke qenë aty (një ditë) i vjen nëna e vet, e gjeti në namaz dhe i tha: „O Xhurejxh!“ (Xhurejxhi) Tha: „O Zoti im, nëna ime apo namazi?“ Dhe u përcaktua për vazhdimin e namazit, kurse nëna e tij shkoi prapë. Të nesërmen në agim, prapë i erdhi nëna dhe përsëri e gjeti në namaz dhe i tha: „O Xhurejxh!“ (Ky përsëri në namaz me zemër) Thotë: „O Zoti im, nëna ime apo namazi im“. Vendosi ta vazhdojë namazin gjer në fund (dhe kur ta kryejë namazin atëherë t’ia çelë derën dhe t’i përgjigjet nënës, por nëna nuk e pret dhe kthehet si ditën e kaluar). Ditën e tretë, nëna e tij vjen përsëri dhe fillon të thërrasë: „O Xhurejxh!“ (Xhurejxhi që falte namaz) Tha: „O Zoti im, nëna ime apo namazi im?“ Dhe prap (Xhurejxhi) e zgjedh namazin. (Nëna) Tha: „O All-llahu im, mos e vdis derisa të shohë fytyrat e lavireve!“
Beni Israilët ndërmjet veti e përmendin Xhurejxhin dhe ibadetin e tij. Aty ishte edhe një grua lavire e cila shquhej me bukurinë e saj. (Kur dëgjoi për Xhurejxhin) Tha: „Nëse doni, unë e provokoj dhe e mashtroj?! „Pastaj, ajo iu ofrua, por ai as që ia vuri veshin. Atëherë kaloi (atypari) një bari me një kope i cili i kullotte rreth vendit të ibadetit (savme’a) të Xhurejxhit, të cilit ajo gruaja iu ofrua, me të cilën bariu pati marrëdhënie intime dhe ajo mbeti shtatzënë. Kur lindi, ajo tha: „Kjo foshnje është me Xhurejxhin!“ Pastaj erdhën (njerëzit) te savme’a e tij, ia rrënuan dhe filluan ta rrahin. (Xhurejxhi) Tha: „Ç’keni, o njerëz?“ Thanë: „T’i ke bërë mëkat (zina) me këtë lavire, dhe ajo ka lindë me ty“. Tha: „Ku është foshnja?“. Pasi ia sollën aty, tha: „Më lejoni derisa të fal namaz, dhe u fal, pasi e kreu (namazin) erdhi te fëmija, e preku në bark dhe tha: „O fëmijë, kush është babai yt?“ (Fëmija) Tha: „Filan bariu“. Pastaj iu afruan (njerëzit) e filluan ta puthin, ta përqafojnë dhe pastaj i thanë. „Po ta ndërtojmë savme’an tënd prej ari“. Tha: „Jo, ma ndërtoni përsëri prej balte, çfarë ka qenë“. Dhe ia ndërtuan.
Duke thithur foshnja gji te nëna e vet, kalon atypari një kalorës hipur në një deve të shtrenjtë e të bukur dhe nëna e tij tha: „O All-llahu im, bëre djalin tim sikurse ky!“ Fëmija e la gjirin, u kthye kah njeriu, e shikoi dhe tha: „O All-llahu im, mos më bëjë si ai!“ Pastaj u kthye kah gjiri dhe vazhdoi të thithë“. (Transmetuesi tregon e thotë) „Sikur po e shoh të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. se si e vë gishtin e tij tregues dhe fillon të thithë duke na treguar“. Pastaj (Pejgamberi) tha: „Pastaj (njerëzit) kaluan me një robëreshë duke e rrahur dhe i thonin: „Ke bërë zina, ke vjedhur“. Kurse ajo thoshte: Hasbijall-llahu ve ni’mel-vekil“ (All-llahu më mjafton për gjithçka dhe Ai është mbrojtësi më i mirë), nëna e foshnjës atëherë tha: „O All-llahu im, mos e bëj djalin tim si kjo“. Foshnja e la thithjen dhe shikoi kah ajo e tha: „O All-llahu im, më bëjë mua si ajo“.
Këtu përsëritet tregimi: Nëna e foshnjës tha: „Kaloi një njeri me pamje të bukur, e unë thashë: „O All-llahu im, bëre djalin tim sikur ky!“ Kurse ti the: „O All-llahu im, mos më bëj si ai“. Pastaj kaluan me robëreshën të cilën e rrihnin dhe i thonin se ka bërë zina dhe ka vjedhë. Thashë: „O All-llahu im, mos e bëj djalin tim si ajo“, kurse ti the: „O All-llahu im, më bëj mua si ajo!“ (Foshnja) Tha: „Vërtet, ai njeri është tiran, andaj dhe kam thënë, o All-llahu im, mos më bëj si ai! Kurse ajo për të cilën thonin se ka bërë zina e nuk ka bërë, ka vjedhë, e ajo nuk ka vjedhë – thashë: O All-llahu im, më bëj mua si ajo“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Kurse ndaj besimtarëve bëhu i butë“. (el-Hixhr, 88)
„Qëndro vendosmërisht në anën e atyre që i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meritojnë simpatinë e Tij dhe mos i hiq sytë tu prej atyre, duke dëshiruar bukurinë e jetës së kësaj bote.“ (el-Kehf, 28)
„Prandaj bonjakun mos e nënçmo. Dhe lypësin mos e refuzo“. (ed-Duha, 9-lo)
„A e ke parë atë që përgënjeshtron atë botë? Po, ai është që refuzon ashpër bonjakun. Dhe nuk nxit për ushqimin e të varfërit“. (el-Maun, l-3)
177. Transmetohet nga Sehl ibn Sa’d r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Unë dhe përkujdesësi i bonjakut do të jemi në Xhennet kështu“, dhe bëri shenjë me gishtin tregues dhe gishtin e mesëm dhe i ndau në mes veti“. (Buhariu)
178. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Ai që kujdeset për të shkretët dhe të varfërit është si ai që lufton në rrugë të All-llahut“. (Transmetuesi thotë) Mendoj se (Pejgamberi) tha: „Dhe si ai që falet pa pushim dhe si ai që agjëron pandërprerë“. (Muttefekun alejhi)
179. Transmetohet nga Enesi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kush përkujdeset për dy vajza deri në moshën madhore, kur të vjen në Ditën e Gjykimit unë dhe ai do të jemi si këta dy“ dhe i bashkoi gishtat“. (Muslimi)
180. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë:“Hyri tek unë një grua me dy vajza të saj të vogla dhe lypte, kurse tek unë nuk gjeta asgjë përveç një hurme. Ia dhashë atë hurmë, të cilën ua ndau dy vajzave të veta, duke mos ngrënë për vete prej saj. Pastaj u ngrit dhe doli. Pas kësaj hyri Pejgamberi s.a.v.s. dhe unë e njoftova kurse ai tha:“Kush vehet në sprovë sadoqoftë me vajza dhe sillet me mirësi ndaj tyre, ato do t’i jenë perde (mbrojtje) nga zjarri“. (Muttefekun alejhi)
181. Nga Ebu Shurejh Huvejlid ibn Amr el-Huzaij r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „O All-llahu im, po e legalizoj (po e bëj të ligjshme) të drejtën e dy (kategorive) të dobëtve: të bonjakut dhe të femrës“. (Hadith hasen, e transmeton Nesaiu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Çoni jetë të mirë me to…!“ (en-Nisa, l9)
„Ju nuk mund të jeni plotësisht të drejtë ndaj grave, edhe pse e përpiqeni për këtë, por mos i lejoni vetes shprehinë që ndonjërën ta lini si të varur. Dhe nëse i përmirësoni marrëdhëniet dhe ruheni, All-llahu është, pa dyshim, shumë i mëshirshëm dhe fal shumë“. (en-Nisa, l29)
182. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pranoni rekomandimin që grave t’u bëni mirë! Vërtet gruaja është krijuar nga brinja. Laku më i madh i brinjës është më lart. Nëse provon ta drejtosh, do ta thesh, kurse nëse e lë çfarë është, ajo mbetet e shtrembër. Andaj pranoni rekomandimin ndaj grave“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim të dy sahihëve thuhet: „Gruaja është sikurse brinja, nëse e drejton e then, e nëse pajtohesh me të, pajtohesh me të ashtu çfarë është, e shtrembër“. Ndërkaq në transmetimin e Muslimit thuhet: „Vërtet gruaja është krijuar nga brinja, asnjëherë nuk drejtohet sipas rregullit, e nëse pajtohesh me të, pajtohesh ashtu çfarë është, e shtrembër-kurse nëse fillon ta drejtosh, do ta thesh, kurse thyerja e saj është shkurorëzimi i saj“.
183. Transmetohet nga Amr ibn el-Ahves el-Xhushemij r.a. se e ka dëgjuar Pejgamberin s.a.v.s. në Haxhxhin Lamtumirës duke thënë, pasi që i shprehu lavdi e falënderim All-llahut, tërhoqi vërejtje dhe këshilloi, pastaj tha: „Këshillohuni ndërmjet veti që me gratë të silleni mirë, sepse ato janë në shërbim tek ju, ju nuk dispononi diç tjetër prej tyre pos kësaj (shërbimit), përpos nëse haptas bëjnë diç të pamoralshme, e nëse bëjnë – ndani nga shtrati dhe rrihni me një rrahje që nuk i dëmton (fizikisht). Nëse bëhen prapë të dëgjueshme, atëherë mos kërkoni mënyrë tjetër për t’i shtypur (ndaj tyre silluni mirë si më parë). Ju keni të drejta ndaj grave tuaja dhe gratë tuaja kanë të drejta ndaj jush. Gratë tuaja nuk guxojnë në shtratin tuaj ta pranojnë tjetërkënd, e as ta lejojnë në shtëpinë tuaj atë që ju nuk e doni.Kurse e drejta e tyre në ju është që të kujdeseni mirë për to, t’u jepni ushqim dhe t’i veshmbathni si ka hije“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
184. Transmetohet nga Muavije ibn Hajde r.a. se ka thënë: „Thashë, o i Dërguari i All-llahut, çfarë detyra ka secili prej nesh ndaj gruas së vet?“ (Pejgamberi) Tha: „Ta ushqesh kur të ushqehesh vetë, ta veshmbathësh kur këtë e bënë për vete, mos ta mallkosh dhe mos ta lësh vetëm askund përveç në shtëpi“. (Hadith hasen, transmeton Ebu Davudi i cili thotë: „Mos e qorto“ e ka kuptimin: mos i thuaj „All-llahu të shëmtoftë“)
185. Transmetohet nga Ebu Hurejre, r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Më i ploti besimtar me iman është ai që është më i mirë në moral kurse më të sjellshmit prej jush janë ata që janë më të sjellshëm ndaj grave të tyre“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
186. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kjo botë është dëfrim kurse dëfrimi më i mirë i saj është gruaja e ndershme“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Burrat janë mbështetja e grave me aq sa i ka dhënë All-llahu përparësi njërës palë ndaj tjetrës dhe për shkak se ata shpenzojnë pasurinë e tyre. Prandaj gratë e mira janë të dëgjueshme dhe në mungesë të burrit kujdesen për atë që kujdeset edhe All-llahu.“ (en-Nisa, 34)
Prej haditheve të kësaj teme është edhe ai i theksuari në kaptinën paraprake nga Amr ibn el-Ahves.
187. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur burri e thirr gruan e tij në shtrat, e ajo këtë e refuzon dhe nëse fle (burri) dhe e kalon natën i hidhëruar në të, engjëjt do ta mallkojnë (atë grua) deri në mëngjes“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër të dy sahihëve thuhet: „Nëse gruaja braktis shtratin e burrit të saj kur bjen të flejë, e mallkojnë engjëjt deri në mëngjes“. Në një transmetim tjetër, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pasha Atë, në duart e të cilit gjendet shpirti im, kur një burrë e thirr gruan e tij në shtrat e ajo refuzon, Krijuesi i qiejve do të jetë i hidhëruar me të derisa burri i saj të jetë i kënaqur me të“.
188. Transmetohet po ashtu, nga Ebu Hurejre r.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nuk i lejohet gruas që të agjërojë (nafile) kur e ka burrin prezent, përveç me lejen e tij. Po ashtu ajo nuk lejon hyrje në shtëpi të tij, pa lejen e tij“. (Muttefekun alejhi, kurse ky citat është i Buhariut)
189. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij. Mëkëmbësi është bari, burri në familjen e tij është bari, gruaja është bareshë në shtëpinë e burrit të saj dhe rojtare e fëmijëve. Pra, të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij“. (Muttefekun alejhi)
190. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Sikurse ta urdhëroja dikënd për t’i bërë sexhde dikujt tjetër (përveç All-llahut), do ta urdhëroja gruan për t’i bërë sexhde burrit të saj“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Kurse babai i fëmijëve ka për detyrë ushqimin dhe veshjen e tyre në mënyrë të denjë.“ (el-Bekare, 233)
„Ai që ka, të shpenzojë sipas pasurisë së vet, por edhe ai që është në skamje të shpenzojë nga ajo që i ka dhënë All-llahu, sepse All-llahu nuk ngarkon askë më tepër se sa i ka dhënë.“ (et-Talak, 7)
„…Çkado që ju të jepni (dhuroni), Ai atë e kompenson.“ (Sebe‘, 39)
191. Nga Ebu Hurejre, r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Të hollat që i ke shpenzuar në rrugë të All-llahut, të hollat që i ke shpenzuar për lirimin e robërve, të hollat që i ke dhënë për të varfërit dhe të hollat që i ke shpenzuar për familjen tënde, shpërblimi më i madh është për ato që i ke shpenzuar për familjen tënde“. (Muslimi)
192. Nga Ebu Abdull-llah (e thuhet Ebu Abdurrahman) Thevban ibn Buxhdud, rob (mevla) i të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. transmetohet se ka thënë: „Ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Paraja më e vlefshme të cilën e shpenzon njeriu është ajo që e shpenzon për familjen e vet, paraja të cilën e shpenzon për mbajtjen e kafshës për (luftë) në rrugë të All-llahut dhe paraja të cilën e shpenzon për shokët e tij në rrugë të All-llahut“. (Muslimi)
193. Transmetohet nga Sa’d ibn Ebu Vekkas r.a. në një hadith të tij të gjatë të cilin e theksuam në fillim të librit në kaptinën e Nijjetit, se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i ka thënë atij: „Vërtet, ti nuk do të bësh asnjë shpenzim në emër të All-llahut, e që për të të mos shpërblehesh, madje edhe për atë që e vë në gojën e gruas tënde“. (Muttefekun alejhi)
194. Transmetohet nga Ebu Mes ‚ud el-Bedrij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kur e bën njeriu një shpenzim për mbajtjen e familjes së tij, duke llogaritur shpërblimin e All-llahut, ajo do të jetë për të sadaka“. (Muttefekun alejhi)
195. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk ka ditë në të cilën gdhihen robtë e All-llahut e që të mos zbresin dy engjëj dhe njëri të thotë: „O All-llahu im, jepi kompensim atij që ka shpenzuar“, kurse tjetri thotë:“O All-llahu im, jepi shkatërrim atij që (dorën e vet) ka shtrënguar“. (Muttefekun alejhi)
196. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Dora e sipërme (që jep) është më e mirë se dora e poshtme (që lyp). Fillo prej familjes tënde. Sadaka më e mirë është ajo që bëhet duke qenë i pasur (pasi t’i ketë plotësuar nevojat e familjes), kush bëhet dinjitoz, All-llahu ia ruan dinjitetin dhe kujt i mjafton ajo që ka, All-llahu do t’ia mjaftojë“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Nuk do ta arrini mirësinë e plotë derisa të mos ndani një pjesë të asaj që e keni më të dashur.“ (Ali‘ Imran, 92)
„O besimtarë! Shpenzoni nga ato gjëra të bukura që i fitoni dhe prej atyre që ua japim nga toka, mos nisni të ndani atë që nuk vlen të shpërndahet, që ju vetë nuk do ta kishit marrë, vetëm me symbyllur.“ (el-Bekare,267)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Urdhëroje familjen tënde të kryejë namazin dhe insisto në këtë!“ (Ta Ha,l32)
„O besimtarë, ruajeni veten dhe familjen tuaj nga zjarri “ (et-Tahrim,6)
197. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „Hasani, i biri i Aliut r.a. (si fëmijë) njëherë e mori një hurmë nga hurmat e dhënura për sadaka dhe e shtiu në gojë. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: „Mos, mos, gjuaje atë! A nuk e di se ne nuk hamë sadaka?!“ (Muttefekun alejhi)
Sipas një transmetimi tjetër thuhet: „Për ne nuk është e lejuar sadaka“.
198. Nga Ibni Umeri r.a. transmetohet se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë:“Të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij. Imami (udhëheqësi – sunduesi) është bari (i popullit të vet) dhe do të jetë përgjegjës për tufën e tij. Burri është bari në familjen e vet dhe është përgjegjës për tufën e tij. Gruaja është bareshë në shtëpinë e burrit të saj dhe ajo është përgjegjëse për tufën e saj. Shërbëtori është bari (rojtar) i pasurisë së zotëriut të vet dhe është përgjegjës për tufën e tij. Pra, të gjithë ju jeni barinj dhe secili është përgjegjës për tufën e tij“. (Muttefekun alejhi)
199. Transmetohet nga Amr ibn Shuajb, ky nga babai i tij, e ai nga babai i vet r.a., se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Urdhëroni fëmijët tuaj për (të falë) namaz kur t’i kenë shtatë vjet, kurse detyroni me forcë (rrahni) kur t’i bëjnë dhjetë vjet dhe ndajini në shtrat“. (Hadith hasen, transmeton Ebu Davudi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Adhurojeni All-llahun dhe asnjë send mos e trajtoni të barabartë me Të! Jini të mirë me prindërit dhe të afërmit, edhe bonjakët edhe të varfërit e ngratë, edhe me fqinjët e afërt edhe me fqinjët e largët, edhe me shokët përreth, edhe udhëtarët edhe ata që janë nën kujdesin tuaj!.“ (en-Nisa, 36)
200. Transmetohet nga Ibni Umeri dhe Aisheja r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vazhdimisht më porositë Xhibrili për fqinjin, saqë kam menduar se edhe do t’i jep të drejtë në trashëgimi“. (Muttefekun alejhi)
201. Transmetohet se Ebu Dherri r.a. ka thënë: „Më ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „O Ebu Dherr, kur të ziesh çorbë, shto në të ujë dhe kujdesu për fqinjin“. (Muslimi)
Në një transmetim tjetër, po ashtu nga Ebu Dherri, thuhet: „Vërtet, miku im sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem më ka porositur: „Kur të ziesh çorbë, shtoja pak ujin, e pastaj shikoi familjet e fqinjve dhe ndaj një pjesë prej saj“.
202. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Pasha All-llahun nuk beson, pasha All-llahun nuk beson, pasha All-llahun nuk beson!“ I thanë: „Kush o i Dërguari i All-llahut? Tha: „Ai, fqinji i të cilit nuk është i sigurt nga të këqijat e tij!“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim të Muslimit thuhet: „Nuk do të hyjë në Xhennet ai, fqinji i të cilit nuk është i sigurt prej të këqijave të tij“.
203. Transmetohet po ashtu nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush i beson All-llahut dhe Ditës së mbramë, mos ta shqetësojë fqinjin e vet, kush i beson All-llahut dhe Ditës së mbramë le ta nderojë mikun (musafirin) e vet dhe kush i beson All-llahut dhe Ditës së mbramë, le të flasë mirë ose le të heshtë“. (Muttefekun alejhi)
204. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Umeri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shokë më të mirë tek All-llahu i Madhëruar janë ata që janë më të mirë për shokun e vet, dhe fqinj më të mirë tek All-llahu janë ata që janë më të mirë për fqinjin e vet“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Adhurojeni All-llahun dhe asnjë send mos e trajtoni të barabartë me Të!Jini të mirë me prindërit dhe të afërmit, edhe me bonjakët dhe të varfërit e ngratë, edhe me fqinjët e afërt edhe me fqinjët e largët, edhe me shokët përreth, edhe me udhëtarët edhe me ata që janë nën kujdesin tuaj“ (en-Nisa, 36)
„..Frikësojuni All-llahut, në emër të të Cilit betoheni dhe mbani lidhjet familjare.“ (en-Nisa, l);
„Edhe ata që respektojnë atë çka ka urdhëruar All-llahu, që të respektohet (për mbajtjen e lidhjeve familjare)“ (err-Rra’d, 2l)
„Ne e kemi porositur njeriun të sillet mirë ndaj prindërve të vet.“ (el-Ankebut, 8)
„Zoti yt ka përcaktuar që të mos adhuroni tjetër përveç Atij dhe të silleni mirë me prindërit. Nëse njëri prej tyre, ose të dy, përjetojnë pleqëri te ti, mos u thuaj „of!“ e as mos u fol me zë të lartë, por t’u drejtohesh me fjalë respekti të plotë. Shtrij përpara tyre krahët e përulshmërisë dhe thuaj: „O Zoti im, ki mëshirë ndaj tyre, siç kanë pasur kujdes ata ndaj meje në vegjëli!“ (el-Isra, 23-24)
„Ne e kemi porositur njeriun për prindërit e vet të sillet mirë, se nëna e vet e ka bartur në dëm të shëndetit të saj, kurse nga gjiri e ndan brenda dy vjetëve. Të jesh mirënjohës ndaj Meje dhe prindërve tu!.“ (Lukman, l4)
205. Transmetohet nga Ebu Abdurrahman Abdull-llah ibn Mes’ud r.a. se ka thënë: „E kam pyetur Pejgamberin s.a.v.s.: „Cila punë është më e dashur tek All-llahu i Madhëruar?“ Tha: „Namazi në kohën e vet“. I thashë: „Pastaj cila?“ Tha: „Bamirësia ndaj prindërve“.I thashë: „Pastaj cila?“ Tha: „Xhihadi (lufta) në rrugë të All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
206. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Fëmija prindin e vet nuk mund ta shpërblejë përveç nëse e gjen në pronësi të dikujt dhe e blen prej tij pastaj e liron (nga robëria)“. (Muslimi)
207. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „Erdhi një njeri tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i tha: „O i Dërguari i All-llahut, kush është më i merituari i njerëzve për shoqërimin tim të mirë?“ Tha: „Nëna jote“. Tha: „Pastaj kush?“ (Pejgamberi) Tha: „Nëna jote“, tha: „Pastaj kush?“ Tha: „Nëna jote“, tha: „Pastaj kush?“ Tha: „Babai yt“. (Muttefekun alejhi)
Kurse sipas një transmetimi tjetër thuhet: „O i Dërguari i All-llahut, kush është më i merituar për shoqërim të mirë?“ Tha: „Nëna jote, pastaj nëna jote, pastaj nëna jote, pastaj babai yt e pastaj më të afërmit me radhë“.
208. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a.se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „I përbuzur është, i përbuzur është, i përbuzur është ai që e arrin pleqërinë e njërit apo të dy prindërve të tij dhe (për shkak të mospërkujdesjes së tij ndaj tyre) nuk hyn në Xhennet“. (Muslimi)
209. Transmetohet nga Enesi, r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush dëshiron që t’i shtohet furnizimi dhe t’i zgjatet jeta, atëherë le të kujdeset dhe le t’i mbajë lidhjet farefisnore“. (Muttefekun alejhi)
210. Transmetohet se Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As ka thënë: „Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha: „Të zotohem ty për hixhret dhe xhihad dhe kërkoj shpërblimin nga All-llahu i Madhëruar“. (Pejgamberi) Tha: „A e ke ndonjërin prej prindërve gjallë?“ Tha: „Po, madje të dy i kam gjallë“. Tha: „Dhe po kërkon shpërblim nga All-llahu i Madhëruar?“ Tha: „Po“.(Pejgamberi) Tha: „Kthehu te prindërit tu dhe bërju shoqërim e shërbim të mirë“. (Muttefekun alejhi)
Kjo është shprehja e Muslimit, kurse një transmetim tjetër i Buhariut dhe Muslimit thekson: „Erdhi një njeri dhe kërkoi leje prej Tij për xhihad. (Pejgamberi) Tha: „A i ke prindërit gjallë?“ Tha: „Po“. (Pejgamberi atëherë) Tha: „Ktheju atyre, aty është xhihadi yt!“
211. Transmetohet, po ashtu, nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a., se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk është lidhës i marëdhënieve farefisnore ai që kthen (vizitat) por lidhës i marrëdhënieve është ai që kur i ndërpritet farefisnia i rivendos lidhjet (me ta)“. (Buhariu)
212. Transmetohet nga Aisheja r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Afria (e gjakut) varet në Arsh dhe thotë: „Kush i mban lidhjet me mua, All-llahu do t’i mbajë me të, ndërsa kush i ndërpret lidhjet me mua, All-llahu do t’i ndërprejë lidhjet me të“. (Muttefekun alejhi)
213. Transmetohet nga Esma, bija e Ebu Bekër es-Siddikut r.a., se ka thënë: „Më erdhi nëna ime që ishte ende idhujtare (mushrike) në kohën kur i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ishte në marrëveshje (me idhujtarët në marrëveshjen e Hudejbisë), unë i kërkova sqarim duke i thënë: „Më ka ardhur nëna ime që më do dhe është përmalluar, andaj a të mbaj lidhje me të?“ Tha: „Po, mbaj lidhje me të“. (Muttefekun alejhi)
214. Transmetohet nga Ebu Ejjub Halid ibn Zejd el-Ensarij r.a. se një njeri ka thënë: „O i Dërguari i All-llahut, më trego për një punë që do të më shpie në Xhennet dhe do të më largojë nga Xhehennemi?“ Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Ta adhurosh All-llahun dhe të mos i shoqërosh asgjë, ta falësh namazin, ta ndash zekatin dhe t’i mbash lidhjet farefisnore“. (Muttefekun alejhi)
215. Transmetohet nga Selman ibn’Amir, r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kur të bëjë iftar ndonjëri prej jush, le ta bëjë këtë me hurmë, sepse ajo është begati (bereqet), nese atë nuk e ka, atëherë me ujë, sepse ai është pastërti“. Dhe ka thënë: „Sadakaja ndaj të varfërit është sadaka, kurse ndaj të afërmit është dy herë, sadaka dhe ndihmë“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
216. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se ka thënë: „Unë e kam pasur një grua të cilën e doja, kurse Umeri (babai i tij) e urrente dhe më tha: „Shkurorëzoje!“ Unë refuzova. Pastaj Umeri r.a. shkoi te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tregoi për këtë. Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Shkurorëzoje!“ (Ebu Davudi dhe Tirmidhiu dhe thonë hadith hasen sahih)
217. Transmetohet nga Ebu ed-Derda r.a. që ka thënë se i ka ardhur një njeri dhe i ka thënë: „E kam një grua, kurse nëna ime po më urdhëron që ta shkurorëzoj!? (Ebu ed-Derda) Tha: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Prindi është dera e mesme e Xhennetit, nëse do humbe atë derë, ose përndryshe ruaje“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„A mos edhe ju, po të kishit marrë pushtet, do të shkaktonit trazira në tokë dhe do të shthurnit lidhjet tuaja familjare? Ata janë, të cilët All-llahu i mallkoi dhe i bëri të shurdhër dhe të verbër“ (Muhammed, 22-33)
„Kurse ata, të cilët e thejnë besën e All-llahut, edhe pasi e kanë dhënë seriozisht fjalën, dhe atë që u ka urdhëruar All-llahu të respektohet, e mënjanojnë dhe bëjnë trazira në tokë; ata i pret mallkimi dhe vendbanimi më i keq!“ (err-Rra’d,25)
„Zoti yt ka urdhëruar që të mos adhuroni tjetër përveç Atij dhe të silleni mirë me prindërit.Nëse njëri prej tyre, ose të dy, përjetojnë pleqëri te ti, mos u thuaj „of!“ e as mos u hidhëro, por t’u drejtohesh me fjalë respekti të plotë. Shtrij përpara tyre krahët e përulshmërisë dhe thuaj: „O Zoti im, ki mëshirë ndaj tyre, siç kanë pasur kujdes ata ndaj meje në vegjëli!“ (el-Isra, 23-24)
218. Transmetohet nga Ebu Bekrete Nufej ibn el-Harith r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „A doni t’ju njoftoj për mëkatet më të mëdha?“ – tri herë – Ne i thamë: „Gjithsesi, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „All-llahut nëse i përshkruhet shok (shirk) dhe mosdëgjimi i prindërve“. Ishte (ulur) i mbështetur, pastaj u drejtua dhe tha: „Veni re, edhe rrena, edhe dëshmia e rrejshme“, dhe vazhdimisht e përsëriti këtë saqë thamë: „Ah, sikur të heshtte!“ (Muttefekun alejhi)
219. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Mëkatet e mëdha janë: All-llahut nëse i përshkruhet shok (shirk); mosdëgjimi i prindërve; vrasja e njeriut dhe betimi i rrejshëm (kur të bëhet me qëllim dhe me vetëdije rrejshëm)“. (Buhariu)
220. Transmetohet nga Ebu Muhammed Xhubejr ibn Mut’im r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nuk do të hyjë në Xhennet ai që i ndërpret lidhjet“. Sufjani në transmetimin e tij thotë: „Do të thotë lidhjet familjare“. (Muttefekun alejhi)
221. Transmetohet nga Ebu Isa el-Mugire ibn Shu’be r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu i Madhëruar ua ka ndaluar (haram) mosdëgjueshmërinë ndaj nënave; moskryerjen e obligimit dhe kërkimin e asaj që nuk ju takon; dhe nëpërkëmbjen e vajzave (varrimi për së gjalli) dhe ua ka bërë të urrejtur (mekruh) thashethemet (kur flitet gjithçka që dëgjoni); pastaj pyetjet e shumta ( për çka s’ka nevojë) dhe humbjen e pasurisë (harxhimin e tepërt në diçka të paparaparë fetarisht)“. (Muttefekun alejhi)
Kësaj teme i përket edhe hadithi i theksuar në temën e kaluar (nr.142)
222. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Bamirësi më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me dashamirin e babait të vet“.
Abdull-llah ibn Dinari nga Abdull-llah ibn Umeri r.a. thotë se një beduin e kishte takuar atë në rrugë për në Mekke, të cilit Abdull-llah ibn Umeri i kishte dhënë selam dhe e kishte hipur në gomarin në të cilin vet ishte i hipur, pastaj ia kishte dhënë edhe shallin që e kishte në kokën e tij. Ibni Dinari thotë, atëherë ne i thamë atij: „All-llahu të dhashtë të mira, ata janë beduinë dhe kënaqen me pak“. Abdull-llah ibni Umeri atëherë tha: „Vërtet, babai i këtij ka qenë dashamir i Umer ibn el-Hattabit r.a., kurse unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet, bamirësi më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me dashamirët e babait të vet“.
Një transmetim tjetër nga Ibni Dinari thotë: „Kur dilte Ibni Umeri në Mekke, i hipte gomarit të tij që e kishte – kur mërzitej nga deveja – dhe me një shall e mbulonte dhe forconte kokën dhe duke qenë kështu hipur mbi gomar, kaloi atypari një beduin të cilit i tha: „A nuk je ti i biri i filanit?“ (Beduini) Tha: „Po, unë jam“. (Ibni Umeri) Pastaj ia dha gomarin dhe i tha: „Hipi këtij!“ dhe ia dha edhe shallin duke i thënë: „Me këtë mbështille kokën“. Disa shokë të tij i thanë: „All-llahu të faltë, ia dhe këtij arabi gomarin mbi të cilin ishe hipur vet dhe shallin me të cilin pate mbështjellur kokën tënde?“ (Ibni Umeri) Tha: „Vërtet, unë e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet, bamirësi më e mirë është që njeriu t’i mbajë lidhjet me dashamirët e babait të vet pas vdekjes së tij“. Vërtet, babai i tij ka qenë shok i Umerit r.a“.. (Të gjitha transmetimet janë nga Muslimi)
223. Transmetohet nga Enes ibn Maliku r.a. se ka thënë: „Dola në udhëtim bashkë me Xherir ibn Abdull-llah el-Bexhel-lij r.a. dhe filloi të më shërbejë. Unë i thashë: „Mos vepro kështu!“ Kurse ai m’u përgjigj: „Vërtet, unë i kam parë ensarët, kështu vepronin me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe unë jam zotuar në vetvete që asnjërin prej tyre mos ta shoqëroj e të mos i shërbej“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…All-llahu, me të vërtetë, dëshiron që nga ju – o familja e Pejgamberit, – t’i largojë mëkatet dhe t’ju pastrojë plotësisht“. (el-Ahzab, 33),
Dhe thotë:
„…E kush madhëron dispozitat e All-llahut, ajo është shenjë e zemrës fisnike“. (el-Haxhxh, 32)
224. Transmetohet nga Jezid Hajjan se ka thënë: „U nisëm unë, Husajn ibn Sebre dhe Amr ibn Muslimi për te Zejd ibn Erkami r.a. dhe pasi u ulëm, i tha atij Husajni: „O Zejd, ti ke arritur shumë të mira; e ke parë të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s., i ke dëgjuar fjalët e tij, me të ke luftuar bashkë dhe je falur pas tij. Ti, vërtet o Zejd, ke përjetuar shumë të mira, andaj na thuaj diç nga ajo që ke dëgjuar nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.?“ Tha: „O djali i vëllait, pasha All-llahun, tashmë jam plakur, ka kaluar koha ime, diçka edhe kam harruar nga ajo që mbaja në mend nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., andaj atë që ua them – pranojeni, kurse atë që nuk ua them mos më obligoni për të“, e pastaj tha: „Një ditë, u ngrit i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe na mbajti një fjalim te një ujë që quhet „Humma“ në mes të Mekkes dhe Medines. Aty ai e falënderoi dhe lavdëroi All-llahun, pastaj këshilloi dhe tërhoqi vërejtje e pastaj tha: „O njerëz, kujdes, vërtet unë jam njeri, është afruar që të vjen i dërguari i Krijuesit tim dhe unë do t’i përgjigjem, andaj po ua lë dy gjëra madhështore: e para është Libri i All-llahut, në të cilin gjenden udhëzimi dhe drita, andaj merreni Librin e All-llahut dhe përmbajuni atij“. Nxiti dhe inkurajoi për Librin e All-llahut e pastaj tha: „Dhe familja ime; ua përkujtoj (ua tërheq vërejtjen) All-llahun për familjen time, ua përkujtoj All-llahun për familjen time!“ Atëherë Husajni i tha: „E kush janë familja e tij, o Zejd? A nuk janë gratë e tij prej familjes së tij?“ (Zejdi) tha: „Gratë e tij janë prej familjes së tij, por edhe të gjithë ata që u është ndaluar marrja e sadakasë pas tij, janë të familjes së tij“. Tha: „E kush janë ata?“ (Zejdi) Tha: „Ata janë familja e Aliut, familja e Akilit, familja e Xhaferit dhe familja e Abbasit“. Tha: „Të gjithë këtyre u është e ndaluar marrja e sadakas?“ Tha: „Po“. (Muslimi)
Sipas një transmetimi tjetër ky hadith citohet kështu: „Kujdes, unë po ua lë dy gjëra madhështore: E para është Libri i All-llahut. Ai është lidhja (litar) e All-llahut, kush e pason atë është i përudhur, ndërsa kush e braktis, do të jetë në lajthitje“.
225. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. e ky nga Ebu Bekër es-Siddiku r.a. se ka thënë: „Kujdesuni për Muhammedin s.a.v.s. nëpërmjet familjes së tij“. (Buhariu)
Fjala „kujdesuni“ do të thotë: ruajeni, respektojeni, nderojeni. All-llahu e di më së miri!
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Thuaj: „A janë njëlloj ata që dinë dhe ata që nuk dinë? Mësim marrin vetëm të mençurit“. (ez-Zumer, 9)
226. Transmetohet nga Mes’ud Ukbe ibn Amr el-Bedrij el-Ensarij r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. na i prekte supet e krahëve tona (me duart e tij) gjatë namazit dhe na thoshte: „Barazohuni – drejtohuni, mos jini të pabarazuar (në saff), pastaj dhe zemrat tuaja do të janë të padrejtuara. Le të më pasojnë (afrohen) mua të mençurit dhe më të aftit, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas tyre“. (Muslimi)
227. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kam parë ëndërr se po e përdorja misvakun, kur më erdhën dy njerëz, njëri ishte më i vjetër se tjetri. Unë ia dhashë misvakun atij më të riut, kurse m’u tha: „Të vjetrit së pari“, atëherë ia dhashë atij më të vjetrit“. (Muslimi me sened, kurse Buhariu pa sened)
228. Transmetohet nga Amr ibn Shuajb, nga babai i tij, kurse ai nga babai i vet r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „Nuk është prej nesh ai që nuk është i mëshirshëm ndaj të vegjëlve tanë dhe kush nuk ua di respektin e duhur të vjetërve tanë“. (Hadith sahih. Transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu të cilët thonë se është hadith hasen sahih. Ndërkaq në transmetimin e Ebu Davudit thuhet: „të drejtën e të vjetërve tanë“).
229. Transmetohet nga Mejmun ibn Ebi Shebib, All-llahu e mëshiroftë, se Aisheja r.a. një lypësi që kaloi njëherë ia dha një copë bukë, kurse kur kaloi një tjetër, që ishte më i veshur dhe më i pashëm, i ofroi të ulet, e pastaj i dha të hajë. Kur e pyetën për këtë, ajo tha: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vlerësoni njerëzit sipas vlerave të tyre“. (Ebu Davudi, i cili thotë: megjithatë Mejmuni nuk e ka mbërritur Aishen)
Muslimi në fillim të Sahihut të tij e ka theksuar pa sened ku thotë: „Transmetohet nga Aisheja r.a. që ka thënë: „Na ka urdhëruar i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. që t’i vlerësojmë njerëzit sipas vlerave të tyre“. Kurse el-Hakim Ebu Abdull-llah në librin e tij „Ma’rifetu ulumi-l-hadith“ (Njohja e shkencave të hadithit), e thekson këtë hadith dhe thotë se është hadith sahih.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Dhe kur i tha Musa djalit të vet: „Do të shkoj derisa të arrij aty ku bashkohen dy dete, ose do të eci dhe vetëm do të eci. Dhe kur ata dy arritën deri në vendin ku ata dy duhej të bashkohen, e harruan peshkun e tyre, e ai u nis rrugës së vet nëpër det. Po kur u largua, (Musa) i tha djalit të vet: „Na jep të hamë mëngjesin, sepse nga kjo rrugë jona jemi lodhur. A e sheh? – i tha ky. Kur u ndalëm në atë breg, e unë e harrova peshkun, këtë s’e ka bërë tjetërkush përpos vetë djallit, që ta përmend atë. Ai patjetër do të jetë zhytur në det, për çudi! Tha: Kjo është ajo që na duhet, dhe u kthyen të dy rrugës prej nga kishin ardhur. Dhe e gjetën një njeri nga robërit tanë, të cilit i patëm dhënë mëshirë nga ana jonë dhe i mësuam atë që e dimë vetëm Ne. „A mund të të bëj shoqëri?“ i tha Musa. „Por të ma mësosh tërë atë drejtësi që e ke mësuar ti“. (el-Kehf, 60-66)
Dhe ka thënë:
„Qëndro vendosmërisht në anën e atyre, të cilët i luten Zotit të vet në mëngjes dhe në mbrëmje me dëshirë që të meritojnë simpatinë e Tij.“ (el-Kehf, 28)
230. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Një njeri e vizitoi një vëlla të vetin në një fshat tjetër. All-llahu i Madhëruar ia cakton një engjëll për ta vëzhguar gjatë rrugës së tij dhe kur erdhi tek ai (engjëlli) i tha: „Ku po do?“ Tha: „Te një vëlla imi në këtë fshat“. Tha: „A mos ke ti tek ai ndonjë levërdi e don ta fitosh atë prej tij?“ Tha: „Jo, përpos që unë atë e dua për All-llahun!“ (Engjëlli) Tha: „Unë jam i dërguar nga All-llahu te ti për të njoftuar se All-llahu të do ty ashtu siç e do ti atë njeri“. (Muslimi)
231. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush e viziton një të sëmurë ose e viziton vëllain e tij për All-llah, do të thërras një thirrës (engjëll) se ti je i mirë dhe është e mirë ecja yte dhe po ashtu ke përgatitur një vend në Xhennet“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
232. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Shembulli i ndejës me njerëz të mirë dhe ndejës me njerëz të këqij është sikurse shitorja e miskut (parfumeria) dhe farkëtorja. Shitësi i miskut ose të jep (të eros) ose të shet, ose së paku prej tij kundërmon erë e këndshme. Kurse farkëtari ose t’i djeg teshat, ose prej tij do të vjen erë e pakëndshme (nga thëngjilli)“. (Muttefekun alejhi)
233. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Femra martohet për katër gjëra: për pasurin e saj, prejardhjen e saj, bukurinë e saj dhe fenë e saj. Andaj, zgjidhe atë që është dhënë në fe që të të lumin duart“. (Muttefekun alejhi)
234. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. i ka thënë Xhibrilit: „Çka po të pengon ty që nuk po na viziton më shpesh?“ Pastaj u shpall ajeti: (Xhibrili tha) „Dhe Ne, zbresim (në Tokë), vetëm me urdhrin e Zotit tënd. Atij i përket ajo që është para nesh, dhe që është pas nesh, dhe ajo që është në mes këtyre dyjave.“ (Merjem, 64) (Buhariu)
235. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Njeriu në botën e ardhshme do të jetë me atë që e ka dashur“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim tjetër thuhet: „I është thënë Pejgamberit s.a.v.s.: „Njeriu i do të vetët, por nuk mundet t’u bashkohet?“ Tha: „Njeriu është me atë që e do“.
236. Transmetohet nga Enesi r.a. se një beduin i tha të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s.: „Kur është Kijameti?“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Çka ke përgatitur për të?“ Tha: „Dashurinë për All-llahun dhe të Dërguarin e Tij“. (Pejgamberi) Tha: „Ti (do të) jesh me atë që e ke dashur“. (Muttefekun alejhi)
Ky është citat i Muslimit, kurse sipas një transmetimi tjetër të Buhariut dhe Muslimit: „Nuk kam përgatitur shumë agjërim, as namaz, as sadaka, por e dua All-llahun dhe të Dërguarin e Tij“.
237. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se ka thënë: „Erdhi një njeri tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i tha: „O i Dërguari i All-llahut, çfarë thua për një njeri i cili i do të vetët, por nuk mund t’i arrijë ata?“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Njeriu do të jetë me atë që e ka dashur“. (Muttefekun alejhi)
238. Transmetohet nga Usejr ibn Amr e i thuhet Ibni Xhabir se ka thënë: „Umer ibn el-Hattabi r.a. kur i erdhën atij njësitë (luftarake) nga Jemeni i pyeti: „A është në mesin tuaj Uvejs ibn Amir?“ Derisa erdhi te Uvejsi r.a. dhe i tha: „A je ti Uvejs ibn ‚Amir?“ (Uvejsi) Tha. „Po!“. „A je nga (fisi) Muradi dhe nga (familja) Karani?“ (Uvejsi) Tha: „Po“. (Umeri prapë vazhdoi) „A e ke pasur gërbulën e pastaj je shëruar prej saj përveç një vendi sa një dirhem?“ Tha: „Po“. (Umeri) Tha: „A ke nënë?“ Tha: „Po“. Tha (Umeri): „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Do t’ju vjen juve Uvejs ibn ‚Amiri me njësitë e Jemenit nga Muradi pastaj nga Karani, ai e ka patur sëmundjen e gërbulës dhe është shëruar, përveç nga vendi sa një dirhem. Ai e ka nënën ndaj së cilës është shumë bamirës, sikur ta luste ai All-llahun diç, do t’ia plotësojë, andaj nëse mundesh (lute) që ai të kërkojë falje (magfiret) për ty, bëre!“ (Umeri i tha): „Kërko magfiret për mua!“ (Dhe Uvejsi) kërkoi falje për të. Pastaj Umeri i tha: „Ku po do?“ Tha: „Në Kufe“. (Umeri) Tha: „A t’i shkruaj mëkëmbësit të atjeshëm?“ (Uvejsi) Tha: „Unë do të jem me njerëz të parëndësishëm, këtë e kam qejf më tepër!“
Në vitin e adhshëm në Haxhxh vjen një njeri i dalluar nga Kufa i cili takohet me Umerin e ky e pyet për Uvejsin. Ai tha: „E kam lënë me një shtëpi të keqe me pak gjësende. (Umeri) Tha: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Do t’ju vjen Uvejs ibn ‚Amir me njësitë e Jemenit nga Muradi, nga Karani, që ka qenë i sëmurë nga gërbula e pastaj është shëruar përveç një vendi sa një dirhem. E ka një nënë ndaj së cilës sillet me shumë bamirësi. Nëse i lutet All-llahut diçka, ia pranon – andaj, nëse mundesh, kërko që të lutet ai për ty“. (Ky njeri nga Kufa) Shkon te Uvejsi dhe i thotë: „Kërko falje për mua!“ (Uvejsi) Tha: „Ti ke qenë më vonë në udhëtim të mirë, andaj ti lutu për mua!“ Pastaj i tha: „A e ke takuar Umerin?“ Tha: „Po“. (Më në fund Uvejsi) iu lut (All-llahut) për faljen e atij. Pas kësaj njerëzit filluan t’ia mësyejnë Uvejsit kurse ky u largua (me të shpejtë). (Muslimi)
Në një transmetim tjetër të Muslimit thuhet: Nga Usejr ibn Xhabir r.a. transmetohet se banorët e Kufes dërguan një delegacion për te Umeri r.a., në mesin e të cilëve ndodhej një njeri nga ata që e përbuzën Uvejsin. Umeri tha. „A ka këtu ndonjë nga Karani?“ dhe vjen ai njeriu, ndërsa Umeri i tha: „Vërtet, i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet, do t’ju vie një njeri nga Jemeni, do ta quajnë Uvejs, nuk ka lënë asgjë në Jemen përveç nënës së tij. E ka pasur sëmundjen e gërbulës, por kur i lutet All-llahut, Ky e shëroi përveç një vendi sa një dinar apo një dirhem, andaj kush ta takojë prej jush le ta lusë për t’i bërë lutje All-llahut për falje“.
Në një transmetim tjetër nga Umeri r.a. thuhet se ka thënë: „Unë vërtet e kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet tabiiju më i mirë është një njeri i quajtur Uvejs, që ka një nënë, ka qenë i sëmurë nga gërbula, andaj thuani të bëjë lutje për ju për magfiret“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Muhammedi është pejgamber i All-llahut, kurse ata që janë me të janë të ashpër ndaj mosbesimtarëve, por të mëshirshëm ndërmjet veti; i sheh si përkulen dhe bien me fytyrë për toke (sexhde), duke dëshiruar mirësinë e All-llahut dhe kënaqësinë e Tij. Në fytyrë kanë shenjat, gjurmët nga të rënat me fytyrë për toke (sexhde). Ai është përshkrimi i tyre në Tevrat, kurse përshkrimi i tyre në Inxhil: ata janë si bima, kur lëshon filizin e vet e pastaj e forcon, trashet dhe e pjek frytin e vet, duke nxitur entuziazëm tek mbjellësit e për t’i zemëruar me të mosbesimtarët. All-llahu u ka premtuar atyre, të cilët besojnë dhe bëjnë vepra të mira, falje dhe shpërblim të madh“. (el-Fet’h, 29),
Dhe thotë:
„Edhe ata, të cilët e kanë përgatitur shtëpinë dhe besimin përpara atyre, i duan ata që kanë ardhur te këta.“ (el-Hashr, 9)
239. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.av.s. ka thënë: „Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t’i vendosë nën hijen (mbrojtjen) e Tij atë ditë kur nuk do të ketë tjetër përveç hijes së Tij. Ata janë: – Imami (udhëheqësi) i drejtë; – një i ri i cili është rritur në ibadet dhe respekt të All-llahut të Madhëruar; – një njeri, zemra e të cilit është e lidhur për xhamitë; – dy njerëz të cilët në emër të All-llahut duhen, janë shoqëruar dhe të tillë kanë mbetur gjer në ndarje (vdekje); – një njeri të cilin e ka thirrë një grua autoritative dhe e bukur, kurse ai e refuzon duke i thënë se i frikësohet All-llahut; njeriu i cili ndan sadaka fshehurazi, ashtu që dora e majtë nuk e di çka jep e djathta; dhe njeriu që në vetmi e përmend All-llahun dhe i mbushen sytë me lot“. (Muttefekun alejhi)
240. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s ka thënë: „All-llahu i Madhëruar në Ditën e Gjykimit do të thotë: „Ku janë ata që janë dashur në emër të Madhërisë Sime? Sot do t’i vendos nën hijen Time, në ditën kur nuk do të ketë hije (mbrojtje) tjetër përveç hijes Sime“. (Muslimi)
241. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Nuk do të hyni në Xhennet derisa të besoni, dhe nuk do të besoni derisa të duheni ndërmjet veti. A doni t’ju udhëzoj në diç për çka – nëse i përmbaheni do të duheni në mes veti? Atëherë jepni ndërmjet veti selam“. (Muslimi)
242. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Një njeri e vizitoi vëllain e vet në një fshat tjetër. All-llahu i Madhëruar ia cakton një engjëll për ta vëzhguar gjatë rrugës së tij dhe kur erdhi tek ai (engjëlli) i tha: „Ku po do?“ Tha: „Te një vëlla imi në këtë fshat“. Tha: „A mos ke ti tek ai ndonjë levërdi e don ta fitosh atë prej tij?! U tha: „Jo, përpos që unë atë e dua për All-llahun!“ (Engjëlli) Tha: „Unë jam i dërguar nga All-llahu te ti për të njoftuar se All-llahu të do ty ashtu siç e do ti atë njeri“. (Muslimi)
243. Transmetohet nga Enesi r.a. që ka thënë se një njeri ishte te Pejgamberi s.a.v.s. kur kalon aty një njeri tjetër kurse (ky që ishte te Pejgamberi) tha: „O i Dërguari i All-llahut, unë vërtet e dua këtë njeri“. Pejgamberi s.a.v.s. tha: „A e ke informuar atë (se e do)?“ Tha: „Jo“. (Pejgamberi) Tha: „Informoje“. (Ky) E takon dhe i thotë: „Unë të dua për hir të All-llahut“. (Ai) Tha: „All-llahu të dashtë, që të ka bërë të më duash për Të“. (Ebu Davudi me isnad sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Thuaj, nëse e duani All-llahun, pasomëni, edhe juve All-llahu do t’ju dojë dhe do t’ua falë mëkatet. All-llahu fal dhe është mëshirëplotë“. (Ali Imran, 31)
„O besimtarë, kush prej jush i shmanget fesë së vet, All-llahu në vend të tyre do të sjell njerëz që i do Ai dhe që e duan Atë; të përulur ndaj besimtarëve dhe kryelartë ndaj mosbesimtarëve; ata do të luftojnë në rrugë të All-llahut dhe nuk do t’i frikësohen kërcënimit të kurrfarë kërcënuesi. Ajo është mirësi e All-llahut, të cilën Ai ia jep kujt të dojë – dhe All-llahu ka dije shumë të gjerë“. (el-Maide, 54)
244. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kur All-llahu i Madhëruar e do robin (e vet) e thërret Xhibrilin: „Vërtet All-llahu i Madhëruar e do filanin, ndaj duaje edhe ti, dhe Xhibrili e do. Pastaj e shpall te banorët e qiellit: „Vërtet All-llahu e do filanin, ndaj duajeni edhe ju. Pastaj banorët e qiellit e duan dhe i sigurojnë pranim në Tokë“. (Muttefekun alejhi)
Kurse sipas një transmetimi të Muslimit: I Dërguari i All-llahut s.av.s. ka thënë: „All-llahu i Madhëruar nëse e do një rob, e fton Xhibrilin dhe i thotë: „Unë vërtet e dua filanin, andaj duaje edhe ti, dhe Xhibrili e do. Pastaj do të thërrasë në qiell dhe do të thotë: „Vërtet, All-llahu e do filanin, ndaj duajeni edhe ju – dhe do ta duan banorët e qiellit dhe pastaj i sigurohet atij pranim në Tokë. Kurse nëse e urren një rob, e fton Xhibrilin dhe i thotë: „Unë, vërtet e urrej filanin, ndaj urreje edhe ti. Dhe Xhibrili e urren, pastaj thërret në banorët e qiellit: „Vërtet, All-llahu e urren filanin, andaj urrejeni edhe ju. Pastaj atij i përgatitet urrejtje edhe në Tokë“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Kurse ata, të cilët i ofendojnë besimtarët dhe besimtaret për diçka që nuk e meritojnë, ngarkohen vetë me shpifje dhe mëkat haptazi“ (el-Ahzab, 58)
Dhe thotë:
„Prandaj bonjakun mos e nënçmo. Dhe lypësin mos e refuzo“. (ed-Duha, 9-10)
Sa u përket haditheve për këtë temë, ato janë shumë. Prej tyre është hadithi i transmetuar nga Ebu Hurejre r.a. në kaptinën paraprake që fillon me fjalët: „Kush i bën armiqësi një mikut tim, do t’i shpall luftë“. Hadithi tjetër (i kësaj teme) është ai që transmetohet nga Sa’d ibn Ebi Vekkas r.a., i cili nga fundi thekson: „O Ebu Bekër, nëse ti i hidhëron ata, e ke hidhëruar Krijuesin tënd“.
245. Transmetohet nga Xhundub ibn Abdull-llah r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush e fal namazin e sabahut, ai është nën mbrojtjen e All-llahut, andaj mos t’i kundërvihet askush kësaj (mbrojtjeje) me diçka, sepse kush i kundërvihet kësaj (mbrojtjes së All-llahut), do ta arrijë atë All-llahu, dhe pastaj do ta gjuajë me fytyrë në zjarr të Xhehennemit“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Nëse pendohen, e kryejnë namazin dhe japin zekatin, atëherë lini të qetë.“ (et-Tewbe, 5)
246. Transmetohet nga Abdull-llah Tarik ibn Eshjem r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Kush thotë: LA ILAHE IL-LALL-LLAH (Nuk ka zot tjetër përveç All-llahut) dhe mohon hyjninë e gjithçka që adhurohet, pos All-llahut – atij i sigurohet pasuria dhe gjaku i tij, kurse llogaria (e tij definitive) është tek All-llahu“. (Muslimi)
247. Transmetohet nga Ebu Ma’bed el-Mikdad ibn el-Esved r.a. që ka thënë: „I thashë të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s.: „Çfarë mendon Ti nëse unë e takoj një njeri mosbesimtar (kafir), ne luftojmë mes veti dhe ai ma pret njërën dorë me shpatë, pastaj strehohet te një lis dhe thotë: „Iu dorëzova All-llahut (u bëra musliman), a mund ta vras, o i Dërguar i All-llahut, pasi ta thotë këtë? (Pejgamberi) Tha: „Mos e vrit!“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ai ma ka prerë (këput) njërën dorë, e pastaj e ka deklaruar atë!“ (Pejgamberi) Tha: „Mos e vrit atë, sepse nëse e vret, atëherë ai është në pozitën tënde para se ta vrasish dhe ti do të biesh në pozitën e tij para se ta thotë deklaratën të cilën e ka thënë“. (Muttefekun alejhi)
248. Transmetohet nga Usame ibn Zejd r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s na dërgoi në Hurek (lagje e fisit) të Xhuhejnes, e ne herët në mëngjes i takuam në ujin e tyre. Unë dhe një njeri prej Ensarëve e kapëm njërin prej tyre, e pasi që e paaftësuam, ai tha: „LA ILAHE IL-LALL-LLAH“ (Nuk ka zot tjetër përveç All-llahut), atëherë ensariu u përmbajt, kurse unë gjuajta me shigjetën time dhe e vrava. Kur u kthyem në Medine, Pejgamberi s.a.v.s. mësoi për këtë ngjarje dhe më tha: „O Usame, a e vrave pasi që ka thënë: La ilahe il-lall-llah?“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ai këtë e ka thënë për t’u mbrojtur“. (Pejgamberi) Më tha: „A e ke vrarë pasi që ka thënë: La ilahe il-lall-llah?“ Atëherë këtë fjalë e ka përsëritur aq shumë, saqë dëshirova të mos e kisha pranuar Islamin deri atë ditë“. (Muttefekun alejhi)
Kurse sipas një transmetimi: „Pastaj i Dërguari i All-llahut s.av.s. tha: „A tha: La ilahe il-lall-llah, dhe ti e vrave?“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ai këtë e ka thënë nga frika prej armës“. Tha: „A mos ia hape zemrën e tij që ta dije a e ka thënë apo jo?!“ Vazhdimisht këtë e përsëriti saqë dëshirova që Islamin ta kisha pranuar atë ditë“.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Frikësomuni vetëm Mua!“ (el-Bekare, 40)
„Njëmend, hakmarrja e Zotit tënd është shumë e fortë.“ (el-Buruxh, 12)
„Ja, ashtu dënon Zoti yt kur dënon qytetet që kanë bërë mizori. Dënimi i tij është, njëmend, fort i dhembshëm. Në këtë ka, pa dyshim, argumente për atë që i frikësohet dënimit në botën tjetër; e ajo është ditë kur të gjithë njerëzit do të tubohen dhe ajo është ditë e dëshmuar. Dhe ne e shtyjmë vetëm deri në një kohë të caktuar. Kur të vijë ajo ditë asnjë nuk do të flasë pa lejen e tij. Prej atyre do të ketë të mjerë dhe fatlumë. Sa u përket të këqijve, ata do të jenë në zjarr, ku merret frymë rëndë“. (Hud. 102-106)
„All-llahu u bën vërejtje për pezmin e tij“ (Ali Imran, 28)
„Atë ditë, kur njeriu ik nga vëllai i vet. Edhe nga nëna edhe nga babai i vet. Edhe nga shoqja e vet dhe djemtë e vet. Atë ditë secilit njeri do t’i mjaftojë çështja e vet“. (Abese, 34-37)
„O njerëz, frikësojuni Zotit tuaj! Me të vërtetë dridhja e fundit (e Ditës së Kijametit) është ngjarje e madhe. Atë ditë kur shihni që secila femër me fëmijë për gjiri do ta lë atë, dhe secila shtatzënë do ta hedhë frytin e vet (dështojë) dhe do shohësh njerëz të dehur; e ata nuk janë të dehur, por dënimi i All-llahut është i tmerrshëm“. (el-Haxhxh, 1-2)
„Kurse ai që i është frikësuar forcës së Zotit të vet, do të ketë dy Xhennete“. (err-Rrahman, 46)
„Do t’i qasen njëri-tjetrit duke u pyetur. Dhe duke thënë: „Më herët kemi pasur kujdes në familjen tonë. E All-llahu na dhuroi mëshirë dhe na ruajti nga vuajtja në zjarr. Ne i jemi lutur edhe më parë, Ai është me të vërtetë bamirës dhe i mëshirshëm“. (et-Tur, 25-28)
Për këtë temë ka shumë ajete të njohura. Qëllim yni ka qenë të japim shenjë në disa sosh, dhe e bëmë. Sa u përket haditheve, po ashtu janë shumë, por ne do t’i theksojmë vetëm disa sosh.
Suksesi është me ndihmën e All-llahut.
249. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Në atë ditë (Ditën e Gjykimit) do të sillet Xhehennemi me shtatëdhjetë mijë frena, Në çdo fre do të ketë shtatëdhjetë mijë engjëj të cilët e tërheqin“. (Muslimi)
250. Transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Unë vërtet shoh atë që ju nuk e shihni. Qielli krikëllon dhe i takon (i ka hije) që të krikëllojë. Në të nuk ka vend në madhësi të katër gishtave e të mos ketë një engjëll me fytyrë në sexhde për All-llahun e Madhëruar. Pasha All-llahun, sikur të dinit ju çka di unë, do të qeshnit pak e do të qanit shumë dhe as që do të dëfreheshit me gratë në shtrat, por do të ngjiteshit nëpër lartësira duke iu përkushtuar All-llahut të Madhëruar (me lutje të pandërprera)“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
251. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. e lexoi: „Atë ditë ajo (Toka) i tregon lajmet e veta“. (ez-Zilzal,4), pastaj tha: „A e dini cilat janë lajmet e saj?“ Thanë: „All-llahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri“. Tha: „Lajmet e saj janë që të dëshmojë për secilin rob apo robëreshë se ç’kanë punuar në sipërfaqen e saj dhe do t’i thotë: ‚Ke punuar këtë dhe këtë (filan punën), në filan ditën!‘ Ja, pra, këto janë lajmet e saj“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
252. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Në Ditën e Gjykimit njerëzit do të ringjallen të zbathur, të zhveshur dhe të pabërë sunnet“. Unë i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, a meshkujt dhe femrat bashkë, të shikojnë në njëri-tjetrin?“ Tha: „Oj Aishe, gjendja do të jetë shumë më e vështirë se sa t’i preokupojë një gjë e tillë“. Sipas një transmetimi tjetër: „Çështja do të jetë më e rëndësishme se sa të shikojnë njëri-tjetrin“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Thuaj: „O njerëzit e mi që keni bërë gabim ndaj vetes, mos e këputni shpresën te mëshira e All-llahut! All-llahu, me siguri do t’ua falë të gjitha mëkatet; Ai, njëmend, fal shumë dhe është i mëshirshëm“. (ez-Zumer, 53)
„…A dënojmë ne dikë tjetër përveç mosbesimtarit?“ (Sebe’e, 17)
„…Neve na shpallet se dënimi pa dyshim do ta godasë atë që gënjen dhe shmanget (nga e vërteta)“, (Tâ Hâ, 48)
Dhe thotë:
„…Kurse mëshira ime ngërthen çdo send.“ (el-A’raf, 156)
253. Transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „All-llahu i Madhëruar thotë: „Kush vjen me një vepër të mirë do të ketë shpërblim për të dhjetëfish e më tepër, kurse kush vjen me një vepër të keqe do të ketë dënim vetëm sa një vepër, ose do ta fal. Kush më afrohet për një pëllëmbë, Unë i afrohem për një kut; kush më afrohet një kut, Unë i afrohem atij një pash. Kurse kush më vjen duke ecur, Unë i shkoj atij duke vrapuar. Kush më takon Mua me mëkate sa madhësia e Tokës por nuk më shoqëron asgjë, do ta takoj Unë atë me po aq falje (magfiret)“. (Transmetom Muslimi)
Kuptimi i hadithit: „Kush më afrohet Mua me dëgjueshmëri ndaj Meje, Unë do t’i afrohem atij me mëshirën Time – dhe nëse ai e shton (dëgjueshmërinë) edhe Unë ia shtoj (mëshirën). Nëse ai më vjen duke ecur dhe nxiton në dëgjueshmëri, unë do t’i vijë duke vrapuar, do të thotë: do ta kaploj atë me mëshirë dhe nuk do ta bëj të nevojshëm që të ecën shumë për t’ia arritur qëllimit të tij“. All-llahu më së miri i di të gjitha.
254. Transmetohet nga Xhabiri r.a. që ka thënë „Erdhi një beduin te Pejgamberi s.a.v.s. dhe tha: „O i Dërguari i All-llahut, cilat janë dy veprat obliguese (që tërheqin pas veti shpërblim apo dënim në botën tjetër)?“ Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Kush vdes duke mos i shoqëruar All-llahut asgjë, do të hyjë në Xhennet. Dhe kush vdes duke i shoqëruar All-llahut diç, do të hyjë në Xhehennem“. (Muslimi)
255. Transmetohet nga Enesi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s u nis (për rrugë), kurse Muadhi i kishte hipur (devesë – kalit) pas shpinës së Pejgamberit, e ai i tha: „O Muadh!“ (Muadhi) Tha: „Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut (Lebbejke ve sa’dejke)!“ (Pejgamberi) Tha: „O Muadh!“ Tha: „Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut“ – tri herë – (Pejgamberi) Tha: „Nuk ka asnjë njeri (rob) i cili dëshmon që nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe që Muhammedi është robi dhe i dërguari i Tij me zemër të sinqertë – e që të mos ia ketë ndaluar All-llahu atij Xhehennemin“. (Muadhi) Tha: „O i Dërguari i All-llahut, a t’ua kumtoj këtë njerëzve që të gëzohen?“ Tha: „Atëherë, do t’i mbështeten“. Muadhi këtë e kumtoi pak para vdekjes së tij, nga frika se do të bëjë mëkat për fshehjen e një diturie“. (Muttefekun alejhi)
256. Transmetohet nga Ebu Hurejre ose Ebu Se’id el-Hudrij r.a. (dyshon transmetuesi se cili prej këtyre dyve saktësisht ka thënë, por një dyshim i tillë nuk dëmton kur është në pyetje sahabiu, meqë që të gjithë ata janë të drejtë-besnikë): „Pasi u zhvillua beteja në Tebuk, i kaploi njerëzit uria, andaj (erdhën te Pejgamberi dhe) thanë: „O i Dërguari i All-llahut, a na lejon t’i therim devetë tona e të ushqehemi me to dhe të lyhemi (me yndyrën e tyre për shkak të vapës)? I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u tha: „Bëjeni“. Pastaj erdhi Umeri r.a. dhe tha: „O i Dërguari i All-llahut, nëse e bën (lejon) këtë, do të na pakësohen devetë (dhe do të dobësohemi), por bërju thirrje që ta grumbullojnë pjesën e mbetur të ushqimit, pastaj lute All-llahun që ta begatojë, ndoshta All-llahu do ta bëjë atë të begatshëm“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Ani, mirë“ pastaj kërkoi një qilim lëkure (për shtruarjen e ushqimit) të cilin e shtroi, pastaj kërkoi që t’ia sjellin ushqimet e tyre që u kanë mbetur. Kështu një njeri solli një grusht bukë misri, një tjetër solli një grusht hurma, kurse një tjetër grimca (të bukës) dhe kur të gjitha këto i tubuan në shtrojen e lëkurës, e gjithë kjo ishte sasi e vogël ushqimi. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s bëri një lutje (dua) për bereqet, e pastaj tha: „Merrni ushqim në enët tuaja“. Dhe (njerëzit) morën ushqim në enët e tyre ashtu që nuk lanë asnjë enë që gjendej në tenda pa e mbushur me ushqim. Hëngrën derisa u ngopën – dhe në fund prap mbeti ushqim. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Dëshmoj se nuk ka hyjni tjetër përveç All-llahut dhe se unë jam i dërguar i All-llahut. Nuk e takon All-llahu asnjë rob që i vjen me këto dyja (me shehadet), duke mos pasur kurrfarë dyshimi, e të jetë i penguar nga Xhenneti“. (Muslimi)
257. Transmetohet nga ‚Itban ibn Malik r.a. i cili ishte pjesëmarrës i Betejës së Bedrit që ka thënë: „E falsha popullin tim Beni Salim. Mua dhe ata na ndante një luginë, kur binin shira (të mëdha) mua më bëhej vështirë të kaloj (deri) te xhamia e tyre, andaj erdha te i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i thashë: „Më është dobësuar të pamurit, kurse lugina e cila gjendet midis meje dhe popullit tim vërshohet kur bien shira dhe më vështirësohet kalimi i saj, andaj do të dëshiroja që të vish e të falesh në një vend në shtëpinë time, të cilën unë do ta bëja faltore“. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Do ta bëj këtë“. Të nesërmen më erdhi i Dërguari i All-llahut me Ebu Bekrin r.a., pasi që kaloi mjaftë dita. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. (para derës) kërkoi leje (për hyrje), unë i dhashë leje, e ai pasi hyri ende pa u ulur tha: „Ku po do ti që të falem në shtëpinë tënde?“ Unë i tregova vendin ku dëshiroja të falet në të. I Dërguari s.a.v.s. – aty qëndroi në këmbë, mori tekbir, kurse ne pas tij u radhitëm (në saff), ku ai i fali dy rekate pastaj dha selam e edhe ne pas tij. Pastaj e mbajta në shtëpi për drekë të cilën ia përgatitëm atij (nga mielli i fërguar me dhjam). Kur dëgjuan të afërmit (vendësit, fqinjët) se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ndodhet në shtëpinë time, u tubuan burrat, saqë u mbush shtëpia plot. Një njeri tha: „Ç’bëri Maliku, nuk po e shoh?“ Një tjetër tha: „Ai është dyfytyrësh, nuk e don All-llahun e as të Dërguarin e Tij!“ I Dërguari i All-llahut tha: „Mos thuaj ashtu, a nuk e sheh se ka thënë: La ilahe il-lall-llah- duke dëshiruar me të kënaqësinë e All-llahut?“ (Ai njeriu) Tha: „All-llahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri, mirëpo sa na përket neve, pasha All-llahun, ne nuk e shohim dashurinë e tij, as të folurit e tij përveç te munafikët!“ Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Vërtet, All-llahu ia ka ndaluar zjarrit (Xhehennemit) atë që thotë: – La ilahe il-lall-llah – me të cilën dëshiron ta arrijë kënaqësinë e All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
258. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „All-llahu e ka ndarë (bërë) mëshirën njëqind pjesë. Nëntëdhjetë e nëntë i ka mbajtur për Vete, kurse (vetëm) një pjesë e ka lëshuar në Tokë. Nga ajo pjesë të gjitha krijesat mëshirohen mes veti, saqë edhe kafsha e ngre thundrën (këmbën) e saj nga i vogli i saj nga frika se mos e lëndon“. Kurse sipas një transmetimi tjetër: „Vërtet All-llahu i ka njëqind mëshira (rahmete), dhe vetëm një prej tyre e ka lëshuar në mes të xhinëve, njerëzve, kafshëve dhe insekteve. Dhe me atë një mëshirë në mes veti duhen dhe mëshirohen dhe me të egërsira e do të voglin e saj. Kurse nëntëdhjetë e nëntë mëshirat e tjera All-llahu i ka lënë për mëshirë ndaj robërve të Tij në Ditën e Gjykimit“. (Muttefekun alejhi)
Kurse Muslimi transmeton nga Selman el-Farisiu r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu i Madhëruar ka njëqind mëshira; prej tyre një mëshirë është me të cilën mëshirohen krijesat mes veti, kurse nëntëdhjetë e nëntë për Ditën e Gjykimit“. Kurse në një transmetim tjetër: „Vërtet All-llahu i Madhëruar kur i ka krijuar qiejt dhe tokën, i ka krijuar edhe njëqind mëshira. Secila mëshirë mbulon mes qiellit dhe tokës. Vetëm një mëshirë e ka lëshuar në Tokë, me të cilën nëna e mëshiron fëmijën e saj, egërsirat dhe shpezët mëshirohen në mes veti, ndërsa në Ditën e Gjykimit do të plotësohet krejtësisht mëshira“.
259. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. duke rrëfyer nga Krijuesi i tij i Madhëruar ka thënë. „Një rob bën një mëkat, dhe thotë: „O All-llahu im, ma fal mëkatin tim“, kurse All-llahu i Madhëruar do të thotë: „Robi im ka bërë një mëkat dhe e ka ditur se e ka Krijuesin i cili e fal mëkatin, por edhe dënon për mëkat“. Pastaj kthehet dhe përsëri bën mëkat, e pastaj thotë: „O Zot, ma fal mua mëkatin“, kurse All-llahu xh.sh. thotë. „Robi im bëri një mëkat, por e di se ka Krijuesin që fal mëkat, por edhe dënon për mëkat“. Pastaj kthehet dhe përsëri bën mëkat, dhe prapë thotë: „O Zot, ma fal mua mëkatin“, kurse i Lartmadhërishmi thotë: „Robi im bëri një mëkat, por e di se ka Krijuesin i cili fal mëkat, por edhe dënon për mëkat. Unë tashmë, e kam falur robin tim, le të veprojë ç’të dojë!“ (Muttefekun alejhi)
260. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Pasha Atë, në dorë të të cilit gjendet shpirti im, sikur ju të mos bënit mëkat, do t’ju zhdukte All-llahu dhe do të sillte një popull që bën mëkate, pastaj kërkon falje dhe All-llahu e Madhëruar i fal“. (Muslimi)
261. Transmetohet nga Ebu Ejjub Halid ibn Zejd r.a. që ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „Sikur ju të mos bënit mëkate, All-llahu do të krijonte krijesa që do të gabojnë, e pastaj kërkojnë falje (bëjnë istigfar) dhe do të falen“. (Muslimi)
262. Transmetohet nga Muadh ibn Xhebeli r.a. që ka thënë: „Isha i hipur në gomar pas Pejgamberit s.a.v.s. kur më tha: „O Muadh, a e di cila është e drejta e All-llahut ndaj robërve të tij, dhe çka është e drejta e robërve ndaj All-llahut?“ Thashë: „All-llahu dhe i Dërguari i tij e dinë më së miri“. Tha: „Vërtet, e drejta e All-llahut ndaj robërve është që ata ta adhurojnë dhe mos t’i shoqërojnë asgjë, kurse e drejta e robërve ndaj All-llahut është që mos t’i dënojë ata që nuk i shoqërojnë asgjë“. Thashë: „O i Dërguari i All-llahut, a t’i përgëzoj njerëzit?“ Tha: „Mos i përgëzo e të mbështeten vetëm në të“. (Muttefekun alejhi)
263. Transmetohet nga el-Bera‘ ibn ‚Azib r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Muslimani kur të pyetet në varr, do të dëshmojë se nuk ka zot tjetër përveç All-llahut dhe se Muhammedi është i Dërguari i tij“. Këtë e vërtetojnë fjalët e All-llahut: „All-llahu do t’i forcojë besimtarët me fjalë të forta edhe në këtë edhe në atë botë.“ (Ibrahim, 27) (Muttefekun alejhi)
264. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet kur mosbesimtari e bën një bamirësi, ai për të do të shpërblehet me furnizim (kënaqësi) të kësaj bote, kurse besimtari, atij All-llahu ia deponon shpërblimet për Ahiret, kurse për këtë botë i jep furnizim sipas dëgjueshmërisë së tij“. Në një transmetim tjetër thuhet: „Vërtet All-llahu nuk e dëmton një besimtar për një bamirësi, i jep për të në këtë botë, por e shpërblen edhe në botën tjetër (Ahiret). Kurse mosbesimtari (kafiri) për bamirësinë e tij që e bën për All-llahun e Madhëruar shpërblehet me furnizim në këtë botë – ndaj kur të shkojë në botën tjetër nuk do të ketë asnjë bamirësi që të shpërblehet për të“. (Muslimi)
265. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shembulli i pesë namazeve është si shembulli i një lumi që rrjedh shumë para derës së ndonjërit prej jush në të cilin pastrohet çdo ditë nga pese herë“. (Muslimi)
266. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. që ka thënë: „Ishim me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. afër dyzet veta në një Kuba (shtëpi arabe e vogël, e rrumbullakët nga tenda) kur tha: „A jeni të kënaqur që të jeni një e katërta e xhennetlive?“ Thamë: „Po“. Tha: „A jeni të kënaqur që të jeni një e treta e xhennetlive?“ Thamë: „Po“. Tha: „Pasha Atë, në dorë të të cilit gjendet shpirti i Muhammedit, unë me siguri shpresoj që ju do të jeni gjysma e xhennetlive, ngase në Xhennet nuk do të hyjë kush përveç atij që është musliman. Ju sot, kundrejt idhujtarëve, jeni sikurse qimja e bardhë në lëkurën e mëzatit të zi, ose sikur qimja e zezë në lëkurën e mëzatit të kuq“. (Muttefekun alejhi)
267. Transmetohet nga Ebu Nexhih Amr ibn Abese es-Sulemij r.a. që ka thënë: „Unë kur isha në xhahilijet (periudha paraislame) konsideroja se njerëzit janë në lajthitje dhe ata nuk janë në asgjë, dhe (sepse) ata i adhuronin idhujt. Kur dëgjova për një njeri në Mekke i cili kumton lajme i hipa devesë dhe shkova tek ai, kur ai njeri ishte i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., që fshehej nga populli i vet (të cilët e ndiqnin dhe mundonin), andaj unë duke u fshehur hyra te ai në Mekke dhe i thashë: „Kush je ti?“ Tha: „Unë jam pejgamber (nebijjun)“. I thashë: „E ç’është pejgamberi?“ Tha: „Mua më ka dërguar All-llahu“. I thashë: „Me çka të ka dërguar?“ Tha: „Më ka dërguar që të predikoj mbajtjen e lidhjeve familjare, thyerjen e idhujve dhe të njësohet All-llahu pa i shoqëruar asgjë“. Thashë: „Kush është me ty në këtë (rrugë)?“ Tha: „I liri dhe robi“. Me të ishin atëherë Ebu Bekri dhe Bilali r.a. I thashë: „Unë, vërtet, do të pasoj ty“. Tha: „Ti vërtet tash assesi nuk do të mundesh, a nuk po e sheh gjendjen time dhe të njerëzve (të mi)? Por, kthehu në shtëpi, dhe kur të dëgjosh se kam dalë publikisht, atëherë eja“. (Transmetuesi vazhdon:) Tha: „Pastaj shkova në shtëpi, kurse i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. erdhi në Medine, dhe unë duke qenë te familja ime, fillova të pyes për lajmet, i pyetja njerëzit që vinin nga Medina derisa erdhi një grup prej medinasve që u thashë: „Çfarë po bën ai njeriu që erdhi në Medine?“ Thanë: „Njerëzit nxitojnë tek ai (nga të gjitha anët), kurse populli i tij dëshiroi ta likuidojë, por nuk ia arritën“. Pastaj unë shkova në Medine, hyra tek ai dhe i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, a po më njeh?“ Tha: „Po, ti je ai që je takuar me mua në Mekke“ (Transmetuesi thotë:) I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, më njofto nga ajo që të ka mësuar All-llahu, e që unë nuk e di, më thuaj diç për namazin?“ Tha: „Fale namazin e sabahut, pastaj prit mos fal namaz (nafile) derisa të lind dielli dhe të ngrihet lartë sa një shtizë. Kur lind dielli, lind në mes dy brirëve të djallit (dy yje kundrejt yllit Sqap – astr.) dhe atëherë atij (diellit) i bëjnë sexhde mosbesimtarët. Pastaj fal (një namaz) se vërtet ai namaz është publik dhe i arritshëm, derisa të bëhet hija e shtizës sa shtiza (kur të shkurtohet hija maksimalisht), atëherë ndërpreje namazin (ose: mos fal namaz), sepse atëherë merr flakë Xhehennemi, kur të zgjatet hija, atëherë falu, sepse vërtet ai namaz është publik dhe i arritshëm deri të falet ikindia, pastaj prap ndërpreje (të falurit namaz) derisa të perëndojë dielli sepse ai perëndon në mes dy brirëve të djallit (koha e djallit) dhe atëherë atij i bëjnë sexhde mosbesimtarët“. (Transmetuesi më tutje vazhdon) I thashë (Pejgamberit): „O Pejgamber i All-llahut, më fol mua për abdestin?“ Tha: „Cilido njeri prej jush që bën përgatitje për abdest, pastaj e shpërlan gojën dhe hundën deri në thellësi, atëherë i bien mëkatet e fytyrës, gojës dhe hundës së tij. Pastaj, kur ta lajë fytyrën e tij ashtu siç e ka urdhëruar All-llahu, atëherë i bien mëkatet e fytyrës nëpër mjekrën e tij bashkë me ujin. Pastaj i lanë duart deri mbi bërryla, atëherë i bien mëkatet e duarve bashkë me ujin kah majet e gishtave. Pastaj kur e fërkon kokën (me dorë të lagur), atëherë i bien mëkatet e kokës bashkë me ujin nëpër maje të flokëve. Pastaj kur lanë këmbët deri te zogu i këmbës, atëherë i bien mëkatet e këmbëve bashkë me ujin kah majet e gishtave. Pastaj, ai nëse edhe ngrihet dhe falet; i shpreh lavdi All-llahut të Madhëruar, e falënderon dhe lavdëron ashtu siç meriton, dhe e zbraz zemrën e tij për All-llahun – do të lirohet prej mëkateve të tij ashtu siç ka qenë kur e ka lindur nëna e tij“.
Kur ia rrëfen Amr ibn Abese (transmetuesi) këtë hadith Ebu Umamës që ishte sahabij i të Dërguarit s.a.v.s. – Ebu Umame i tha: „O Amr ibn Abese, shiko ç’po flet në një vend që ta ka mundësuar ky njeri?“ Atëherë Amri i tha: „O Ebu Umame, unë jam moshuar me vjet dhe eshtrat më janë dobësuar, edhe exheli më është afruar, dhe unë nuk kam nevojë të gënjej për All-llahun e Madhëruar e as për të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. Po ta kisha dëgjuar këtë prej të Dërguarit s.a.v.s. vetëm një herë, apo vetëm dy herë, apo vetëm tri herë (dhe numëroi deri në shtatë herë), nuk do ta flisja kurrë, por unë e kam dëgjuar atë edhe më tepër se aq“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar duke lajmëruar për robin e mirë thotë:
„…Kurse unë çështjen time ia lë All-llahut. All-llahu, me të vërtetë i sheh njerëzit, dhe All-llahu e ruajti nga të këqijat dhe kurthat e tyre.“ (Gafir, 44-45)
268. Transmetohet nga Xhabir ibn Abdull-llahu r.a. se ai e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. – tri ditë para se të vdesë duke thënë: „Le të mos e gjejë vdekja asnjërin prej jush, e të mos ketë për All-llahun e Madhëruar mendim të mirë (shpresë)“. (Muslimi)
269. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „All-llahu i Madhëruar thotë: „O biri i Ademit, derisa të thirresh në Mua, dhe të kërkosh ndihmë nga Unë, do të fal çka ke vepruar. O biri i Ademit, qofshin mëkatet tua deri te vranësirat e qiellit dhe nëse kërkon falje nga Unë, do të fal ty. O biri i Ademit, nëse tek Unë vjen me mëkatet më të mëdha gati sikur toka, pastaj më drejtohesh, duke mos më shoqëruar asgjë, do të vijë unë ty me falje po aq të madhe“. (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
Dije se më së miri është për njeriun kur është në gjendje të shëndetit të mirë, që të jetë në frikë dhe në shpresë, dhe të jetë frika e tij e barabartë me shpresën. Kurse në gjendje të sëmundjes është e dëshirueshme që të anojë shpresa. Dispozitat e Sheriatit, tekstet e Kur’anit dhe të Sunnetit dhe të tj. – këtë e konfirmojnë në mënyrë të qartë.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Kurthën e All-llahut e kanë të siguruar vetëm njerëzit e humbur“. (el-A’raf, 99)
„…Vetëm mosbesimtarët e humbin shpresën në mëshirën e All-llahut“. (Jusuf, 87)
„Atë ditë kur disa fytyra do të zbardhen e disa do të nxihen.“ (Ali Imran, 106)
„…Zoti yt është me të vërtetë i shpejtë në dënim, por Ai është edhe shumë mëshirëplotë“. (el-A’raf, 167)
„Pa dyshim të mirët janë në Xhennet, kurse mëkatarët me siguri në Xhehennem“. (el-Infitar, 13-14)
„Sa për atë, veprat e të cilit çojnë peshë, Ai është i kënaqur në jetë. Kurse ai, veprat e të cilit vijnë të lehta në peshojë, Vendbanim do të kenë zjarrin“. (el-Karia, 6-9)
Ajete me këtë kuptim ka shumë. Aty bashkohet frika dhe shpresa në dy apo më shumë ajete të njëpasnjëshme, apo edhe brenda një ajeti. Ndërsa prej haditheve ja disa:
270. Nga Ebu Hurejre r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Sikur ta dinte besimtari se çfarë dënimi posedon All-llahu, askush nuk do të shpresonte në Xhennetin e Tij, dhe sikur ta dinte mosbesimtari se me çfarë mëshire disponon All-llahu, nuk do ta humbte shpresën nga Xhenneti i Tij“. (Muslimi)
271. Transmetohet nga Ebu Se’id el-Hudrij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kur të përgatitet xhenazja dhe njerëzit e vejnë në krahët e tyre, nëse është i mirë do të thotë: Ngutuni, ngutuni (sa më parë të më lëshoni në varr)! Por nëse (i vdekuri) është jo i mirë, do të thotë: – Mjeri unë (vaj për mua), ku po më çoni (më ktheni)! Atë zë e dëgjon çdokush përpos njeriut! E sikur ai ta dëgjonte do t’i binte të fikët“. (Buhariu)
272. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Secilit nga ju Xhenneti i është më afër se sa lidhësja e mbathëses së tij e po ashtu edhe Xhehennemi“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë.
„Dhe duke qarë bëjnë sexhde dhe ai leximi ua rrit respektin dhe frikën“. (el-Isra‘, 109)
Dhe thotë:
„A këtij fjalimi i çuditeni? Dhe qesheni e nuk qani (në vend se të qani)“. (en-Nexhm, 59-60)
273. Transmetohet nga Ibni Mes’udi r.a. se ka thënë: „Më ka thënë mua Pejgamberi s.a.v.s.: „Më lexo Kur’an!“ I thashë: „O i Dërguari i All-llahut, të të lexoj ty, kurse ai ty po të shpallet? Tha: „Unë dëshiroj ta dëgjoj prej tjetërkujt“. Atëherë ia lexova atij suren en-Nisa, derisa erdha te ky ajet: „Po ç’do të bëhet atëherë kur të sjellim dëshmitarë nga secili popull, e ty do të sjellim dëshmitarë kundër tyre?“ (en-Nisa, 41) Tha: „Mjaft për tash“. Kur u ktheva kah ai, (ia pashë) sytë që i rridhnin lot“. (Muttefekun alejhi)
274. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Shtatë persona (lloje njerëzish) All-llahu do t’i vendosë nën hijen (mbrojtjen) e Tij, atë Ditë, kur nuk do të ketë hije (mbrojtje) tjetër përveç saj: Ata janë: – Sunduesi i drejtë, – i riu që ëshë rritur në ibadet dhe dëgjueshmëri ndaj All-llahut, – njeriu, zemra e të cilit është e lidhur për xhamtë, – dy njerëz (shokë) të cilët në emër të All-llahut janë dashur, janë shoqëruar dhe të tillë janë ndarë (deri në vdekje), – njeriu, të cilin e thërret një grua autoritative dhe e bukur, kurse ky i përgjigjet se i frikësohet All-llahut; – njeriu i cili e ndanë sadakan fshehtë, ashtu që dora e majtë nuk di ç’bën (sa ndanë) e djathta, dhe – një njeri i cili e përkujton All-llahun në vetmi dhe i mbushen sytë me lot“. (Muttefekun alejhi)
275. Transmetohet nga Abdull-llah ibn esh-Shihijr r.a. se ka thënë: „I erdha të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s., kurse ai ishte duke u falur. Kurse në gjoksin e tij dëgjohej një ushtimë sikurse ushtima e kazanit (kur zien) nga të qarit“. (Hadith sahih, transmetojnë Ebu Davudi dhe Tirmidhiu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Pa dyshim jeta në këtë botë i shëmbëllen ujit që ne e lëshojmë nga qielli me të cilin përzihen (ushqehen) bimët në tokë prej të cilave ushqehen njerëzit dhe kafshët. Ashtu që kur toka stoliset me petkun e vet dhe qëndiset, dhe kur banorët e saj mendojnë se ata janë zotëruesit e saj, vjen urdhri ynë, natën ose ditën, dhe ne ato i bëjmë si të korrura, sikur të mos kishin qenë dje fare. Ja, ashtu ne në hollësi shkoqisim argumentet për popullin që mendon“ (Junus, 24)
„Sillja si shembull jetën e kësaj bote që është sikur uji që e lëshojmë ne nga qielli, me të cilin ushqehen bimët në tokë, e përsëri thahet e teret dhe e derdhin erërat. E All-llahu ka mundësi për çdo send! Pasuria dhe djemtë janë stoli e jetës së kësaj bote, por veprat e mira të vazhdueshme janë më të mira si shpërblim nga Zoti yt dhe janë shpresa më e mirë“. (el-Kehf, 45-46)
„Ta dini se jeta në këtë botë është një lojë dhe zbavitje edhe stoli edhe gara ndërmjet jush në shtimin e pasurisë dhe të fëmijëve, si shembulli i shiut pas të cilit bima rritet që i mahnit mosbesimtarët; ajo mugullon, por pastaj e sheh të zbehtë e më vonë bëhet e tharë. Ndërsa në atë botë ka dënim të rëndë, edhe falje e kënaqësi të All-llahut. Jeta në këtë botë është vetëm një zbavitje e rrejshme“. (el-Hadid, 20)
„Njerëzve u është zbukuruar dëshira për epshe dhe dashuri për gratë, djemtë, dhe kuajt e bukur, bagëtitë dhe të mbjellurat. Ajo është kënaqësi e jetës në këtë botë, por vendkthimi te All-llahu është më i mirë“, (‚Ali ‚Imran, 14)
„O njerëz! Premtimi i All-llahut është, pa dyshim, i vërtetë dhe kurrsesi mos t’ju mashtrojë jeta në këtë botë dhe le të mos ju gënjejë djalli në besimin tuaj në All-llahun“. (el-Fatir, 5)
„Ju preokupon shumimi i pasurisë. Derisa të shkoni në varre. Ani, do ta merrni vesh! Edhe një herë ani! Me siguri do ta dini! Po si jo! Sikur ta dinit, me siguri dhe me bindje“. (et-Tekathur, 1-5)
„Jeta në këtë botë s’është kurrgjë tjetër përveç zbavitje dhe lojë, vetëm bota tjetër është jetë e vërtetë, sikur ta dinin!“ (el-Ankebut, 64)
Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura, ndërsa sa u përket haditheve, janë më shumë se sa që mund të përfshihen të gjitha, andaj do t’i theksojmë vetëm disa sosh:
276. Transmetohet nga el-Mustevrid ibn Shedad r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kjo botë (dunjaja) ndaj botës tjetër (Ahiretit) është sikur kur njëri prej jush ta vendosë gishtin e tij në det, pastaj le të shikojë me çka i kthehet (nga uji i detit)“. (Muslimi)
277. Transmetohet nga Xhabiri r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kaloi nëpër treg, kurse njerëzit ishin tubuar rreth tij. Pastaj kaloi pranë një cjapi të ngordhur me veshë të vegjël, e kapi për veshi dhe tha: „Cili prej jush dëshiron ta marrë për një dirhem?“ I thanë: „Askush prej neve nuk jep për të asgjë, çka mund të bëjmë me të?“ Pastaj tha: „A doni të jetë juaji?“ Thanë: „Pasha All-llahun, edhe të ishte i gjallë ishte me të meta, me veshë të vegjël, e lëre më i ngordhur!“ Atëherë tha: „Pasha All-llahun, kjo botë vërtet për All-llahun është më e pavlefshme se sa ky (cjap) për ju“. (Muslimi)
278. Transmetohet nga Ebu Dherri r.a. se ka thënë: „Isha duke shkuar me Pejgamberin s.a.v.s. nëpër një tokë me gurë të zi në Medine derisa u drejtuam nga Uhudi, atëherë më tha: „O Ebu Dherr“. I thashë: „Si urdhëron, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „Nuk gëzohem të kem ar sa ky Uhudi e të kalojnë tek tri ditë, e nga ai të mbetet vetëm një dinar përpos nëse kam të paguaj borxh, ose që me të t’u flas robërve të All-llahut (njerëzve) kështu, kështu dhe kështu të jetë nga e djathta, nga e majta dhe nga prapa“. Pastaj eci (Pejgamberi) dhe më tha: „Vërtet, ata që kanë shumë, në Ditën e Gjykimit do të kenë pak, përveç nëse thonë (veprojnë) me pasurinë kështu, kështu dhe kështu është edhe nga e djathta, nga e majta dhe nga prapa, por të këtillët janë pak“. Pastaj më tha: „Qëndro në atë vend, mos lëviz askund derisa të kthehem!“ Pastaj u nis nëpër errësirë të natës derisa nuk dukej, atëherë dëgjova një zë të lartë, unë u frikësova se mos e sulmoi dikush Pejgamberin s.a.v.s. dhe dëshiroja t’i shkoj, mirëpo m’u kujtua fjala e tij „mos lëviz askund derisa të kthehem“ andaj nuk lëviza derisa më erdhi, atëherë i thashë: „Unë dëgjova një zë, nga i cili u frikësova.“.. dhe ia shpjegova…ndërsa ai më tha: „A e ke dëgjuar?“ I thashë: „Po“. Tha: „Ai ishte Xhibrili, më erdhi dhe më tha: „Kush vdes prej ummetit tënd duke mos i shoqëruar All-llahut asgjë, do të hyjë në Xhennet“. I thashë: A edhe nëse ka bërë prostitucion (zina) dhe nëse ka vjedhë? Tha: „A edhe nëse ka bërë prostitucion dhe nëse ka vjedhë“. (Muttefekun alejhi, ky citat është i Buhariut)
279. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Sikur të kisha ar sa është Uhudi, do të gëzohesha sikur të mos kalojnë tri ditë e te unë të mos mbetet asgjë, përveç diç për ta paguar borxhin“. (Muttefekun alejhi)
280. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Vërtet, unë i kam parë shtatëdhjetë sofistë (të varfërit që nuk kanë pasur shtëpia, andaj kanë banuar në sofa të xhamisë gjatë kohës së Alejhis-selamit) asnjëri prej tyre nuk kishte gunë (mbulesë të gjatë të trupit), por vetëm ndërresë (çarçaf për mbulimin prej mesit e teposhtë) ose vetëm këmishë të thjeshtë të lidhur për qafë. Ato disave iu arrinin deri nën gjunj, kurse disave deri në zog të këmbëve, të cilat e mbanin me dorë nga frika se mos u shihen vendet e turpshme (avreti)“. (Buhariu)
281. Transmetohet nga en-Nu’man ibn Beshir r.a. se ka thënë: „Umer ibn el-Hattabi r.a. foli për fitimin e njerëzve nga të mirat në këtë botë dhe tha: „Vërtet e kam parë të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. gjatë tërë ditës (me bark) të përkulur (nga uria) nuk kishte as hurma të këqija, që ta mbushte barkun e tij“. (Muslimi)
282. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Ndërroi jetë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kurse në shtëpinë (dhomën) time nuk kishte asgjë që mund të hante ai që ka mëlqi (qoftë njeri, kafshë etj.) përveç pak elb në raftin tim, e mora dhe hëngra prej tij mjaftë gjatë, pastaj e mata dhe ai u harxhua“. (Muttefekun alejhi)
283. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Mes’udi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Mos u merrni (shumë) me pasuri të palujtshme e të lakmoni në këtë botë“. (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
284. Transmetohet nga Ka’b ibn Malik r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Dy ujq të uritur të cilët bien ndër dele nuk bëjnë më tepër dëm se sa lakmia e njeriut për pasuri dhe karrierë (autoritet) që i bën fesë së tij“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
285. Transmetohet nga Ibni Abbasi dhe ‚Imran ibn el-Husajn r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Kam shikuar në Xhennet dhe kam parë se shumica e xhennetlinjve janë të varfërit (e kësaj bote), dhe kam shikuar në Xhehennem dhe kam parë se shumica e tyre janë gra“. (Muttefekun alejhi, nga transmetimi i Ibni Abbasit, po ashtu e transmeton Buhariu nga transmetimi i Imran ibn el-Husajn)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Por pas atyre mbetën pasardhës të këqij, që e lanë namazin dhe u dhanë pas epsheve. Ata, mbase do të pësojnë. Përveç atyre që janë penduar dhe kanë besuar edhe kanë bërë vepra të mira. Atyre nuk do t’u bëhet kurrfarë e padrejte.“ (Merjem, 59-60)
„Dhe doli para popullit të vet me stolitë e tij, e ata që adhuronin jetën e kësaj bote, thoshin: Eh sikur edhe ne të kishim atë që iu dha Karunit! Ai është, njëmend, fatlum. Të mjerët ju – thoshin të diturit. Për atë që beson dhe bën vepra të mira, më i mirë është shpërblimi i All-llahut.“ (el-Kasas, 79-80)
„Pastaj atë ditë do të pyeteni patjetër për kënaqësitë“. (et-Tekathur, 8)
„Kush e dëshiron këtë botë Ne kujt të duam i japim shpejt çka të dëshirojë, por pastaj i përgatisim Xhehennemin në të cilin do të digjet i turpëruar dhe i përulur“. (el-Isra, 18)
Ajetet për këtë temë janë të shumta dhe të njohura. Kurse hadithet si vijon:
286. Transmetohet nga Ebu Se’id el-Makburij, nga Ebu Hurejre r.a. se ky kaloi (njëherë) pranë disa njerëzve që e kishin përpara një dele të pjekur dhe e thirrën, por ai refuzoi që të hajë duke thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka shkuar nga kjo botë, e nuk është ngopur me bukë të elbit“. (Buhariu)
287. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. deri kur ka vdekur nuk ka ngrënë asnjëherë në tavolinë, as nuk ka ngrënë bukë të situr“. (Buhariu)
Në një transmetim tjetër të tij thuhet: „E as që ka parë (para vetes) ndonjëherë dele të pjekur (me lëkurë) pasi që është përvëluar“.
288. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. doli një ditë, apo një natë, kur edhe Ebu Bekri dhe Umeri r.a. kishin dalë. Atëherë (Pejgamberi) tha: „Ç’ju ka shtyer të dilni nga shtëpitë tuaja në këtë kohë?“ Thanë: „Uria, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „Edhe mua, pasha atë në dorë të të cilit është shpirti im, më ka nxjerrë (prej shtëpisë) ajo që ju ka nxjerrë juve – çohuni!“ Pastaj u ngritën me të dhe erdhën te një njeri prej Ensarëve, mirëpo ai nuk ishte në shtëpi. Kur e pa (Pejgamberin) gruaja (e atij njeriu) tha: „Mirë se vini, urdhëroni!“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: „Ku është filani (për të zotin e shtëpisë)?“ Tha: „Ka shkuar të na kërkojë ujë për pije“. Në atë çast erdhi ensariu, shikoi të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe dy shokët e tij, pastaj tha: „Falënderimi i qoftë All-llahut, sot askush nuk ka mysafirë më të ndershëm se unë!“ Pastaj shkoi. Më pas erdhi me një kalavesh hurme në të cilën kishte hurma të njoma, të terura dhe të lëngëta (por të pjekura) dhe ju tha: „Urdhëroni, hani! Pastaj e mori briskun, kurse i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i tha: „Kujdes, mos e merr (mos e prej) atë që milet dhe jep qumësht!“ Pastaj (ensariu) preu mish deleje nga i cili hëngrën, edhe nga kalaveshi me hurma të llojllojshme dhe pinë ujë.
Pasi që hëngrën dhe pinë, i Dërguari i i All-llahut s.a.v.s. i tha Ebu Bekrit dhe Umerit r.a.: „Pasha Atë në dorë të të cilit është shpirti im, në Ditën e Gjykimit do të pyeteni për këtë begati. Nga shtëpia ju ka nxjerrë uria, pastaj nuk jeni kthyer derisa ju ka arritur kjo begati“. (Muslimi) (Pyetja në Ditën e Gjykimit ka të bëjë me llojet e begative, e jo për qortim. All-llahu e di më së miri. Në transmetimin e Tirmidhiut theksohet se ky ensarij tek i cili erdhën quhej Ebu-l-Hejthem et-Tejhan).
289. Transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij r.a. se ka thënë: „Aisheja r.a. i nxori e na i tregoi dy ndërresa – këmishën dhe mbulesën ( e pjesës së poshtme të trupit), të cilat ishin shumë të vrazhda e të trasha dhe tha: „Në këto dyja i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka ndërruar jetë“. (Muttefekun alejhi)
290. Transmetohet nga Sa’d ibn Ebi Vekkas r.a. se ka thënë: „Unë jam i pari i arabëve që kam gjuajtur shtizën në rrugë të All-llahut. Kemi qenë në betejë me të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. dhe nuk kemi pasur tjetër ushqim pos fletëve të hublës dhe semurës (dy lloje drush të shkretëtirës) saqë ndonjëri prej nesh dilte jashtë (kur e kryente nevojën) sikurse që i hanë delet e i cili nuk përzihej (nga thatësia)“. (Muttefekun alejhi)
291. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „O All-llahu im, bëje Ti furnizim të familjes së Muhammedit bukën e thatë“. (Muttefekun alejhi)
292. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Ndërroi jetë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s., kurse mburoja e tij ishte e depozituar te një çifut për 30 sa’a elb“. (Sa‘: masë peshë e njohur, 3,332 kg). (Muttefekun alejhi)
293. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Vërtet i kam parë shtatëdhjetë sofistë (të varfër të cilët nuk kanë pasur shtëpia andaj kanë banuar në sofa të xhamisë gjatë kohës së Pejgamberit), asnjëri prej tyre nuk kishte gunë (mantel) por vetëm ndërresë (çarçaf për mbulimin prej mesit e teposhtë) ose vetëm këmishë të thjeshtë të lidhur për qafe. Ato disave ju arrinin deri nën gjunj, kurse disave deri në zog të këmbëve, të cilat i mbanin me dorë nga frika se mos u shihen vendet e turpshme (avreti)“. (Buhariu)
294. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „Shtrati i të Dërguarit s.a.v.s. ka qenë prej lëkurës i mbushur me palmë“. (Buhariu)
295. Transmetohet nga Ebu Umame r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „O biri i Ademit, ti nëse e shpenzon tepricën (e pasurisë) më mirë është për ty, kurse nëse e mban është më keq për ty. Askush nuk të qorton nëse jeton në mënyrë modeste. Dhe fillo (me rastin e shpenzimit) prej atyre që janë të varur prej teje“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
296. Transmetohet nga Ubejdullah ibn Mihsan el-Ensarij el-Hatmij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Kush gdhihet prej jush i sigurt në shpirtin e tij, familjen e tij, i shëndoshë në trupin e tij dhe ka ushqim për një ditë, është sikur t’i është dhënë krejt bota“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
297. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ka shpëtuar ai që është bërë musliman, ka furnizim (vetëm) aq sa i nevojitet dhe e ka bërë All-llahu të kënaqur me atë që i ka dhënë“. (Muslimi)
298. Transmetohet nga Ebu Muhammed Fedalete ibn Ubejd el-Ensarij r.a. se e ka dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s duke thënë: „I lumi ai që është udhëzuar në Islam, jetesën e ka të mjaftueshme dhe është i kënaqur (me atë që ka)“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
299. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se ka thënë: „I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. rregullisht i ka kaluar netët i uritur (pa ngrënë), edhe familja e tij nuk kanë pasur darkë, kurse buka e tyre më së shumti ka qenë prej elbit“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Në tokë nuk ka asnjë qenie të gjallë e të mos e ketë ushqimin te All-llahu“. (Hud, 6)
„Të varfërit që janë të angazhuar në rrugë të All-llahut dhe nuk mund të punojnë tokën, i painformuari i konsideron këta si të pasur, për shkak të modestisë së tyre (varfanjakëve). Do t’i njohësh sipas pamjes së tyre, ata nuk u mërziten njerëzve duke lypur.“ (el-Bekare, 273)
„Edhe ata, të cilët kur shpenzojnë nuk shpërderdhin e as nuk janë tepër dorështrënguar; por, në këtë mbajnë mesataren“. (el-Furkan, 67)
„Kurse exhinët dhe njerëzit nuk i kam krijuar për tjetër vetëm se të më adhurojnë. Nuk kërkoj prej tyre furnizim as që dëshiroj të më ushqejnë“. (edh-Dharijat, 56-57)
Ndërsa sa u përket haditheve, shumica e tyre u theksuan në dy kaptinat paraprake, kurse prej të patheksuarave ja disa:
300. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Nuk është pasuri malli i shumtë, por pasuri është pasuria e shpirtit“. (Muttefekun alejhi)
301. Transmetohet nga Hakim ibn Hizam r.a. se ka thënë: „Kërkova nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe ai më dha. Pastaj prap i kërkova dhe ai prap më dha. Dhe përsëri i kërkova, dhe ai përsëri më dha. Pastaj më tha: „O Hakim, vërtet kjo pasuri është e këndshme (për sy) dhe e ëmbël (për zemër), andaj kush e merr me bujari do të begatohet, kurse kush e mban me kryelartësi nuk do të begatohet. I atilli do të jetë si ai që han e nuk ngihet. Dhe dora e epërme është më e mirë se dora e poshtme“. Hakimi thotë: „Pastaj i thashë: Pasha Atë që të ka dërguar me të Vërtetën, unë prej askujt pas teje nuk do të pranoj asgjë deri të ndahem prej kësaj bote“. Njëherë Ebu Bekri r.a. e ftoi Hakimin për t’ia dhënë ndonjë dhuratë, por ky refuzoi të pranojë gjë prej tij. Pastaj, po ashtu, edhe Umeri r.a. e ftoi t’i japë por ky e refuzon. Pastaj (Umeri) tha: „O muslimanë, bëhuni dëshmitarë për Hakimin se po ia ofroj të drejtën (pjesën) e tij që ia ka caktuar All-llahu në këtë plaçkë (lufte) dhe se ai (Hakimi) po e refuzon“. Hakimi prej asnjë njeriu nuk ka pranuar asgjë pas Pejgamberit s.a.v.s. derisa vdiq“. (Muttefekun alejhi)
302. Transmetohet nga Amr ibn Taglib r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. solli një pasuri apo robër (lufte) dhe i ndau. Disa njerëzve u dha kurse disave jo, andaj i shkoi lajmi se ata që nuk u dha u hidhëruan dhe e qortuan. (Pejgamberi u ngrit dhe pasi) E falënderoi dhe e lavdëroi All-llahun, e tha. „Pasha All-llahun, unë i kam dhënë ndonjë njeriu kurse ndonjë e kam lënë. Atë që e kam lënë, e dua më shumë se atë të cilit i kam dhënë. Unë vërtet u kam dhënë disave, sepse kam parë në zemrat e tyre mosdurim, mospajtim dhe shqetësim kurse i kam lënë disa njerëz që All-llahu ua ka bërë zemrat të pasura dhe të hajrit. Prej këtyre është Amr ibn Taglib“. Amr ibn Taglibi ka thënë: „Pasha All-llahun, më tepër e kam dashur atë fjalë të të Dërguarit s.a.v.s. se sa pasurinë më të çmueshme“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Dhe kur të kryhet namazi atëherë shpërndahuni nëpër tokë dhe kërkoni mirësinë e All-llahut.“ (el-Xhum’a, 10)
303. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Davudi alejhis-selam nuk është ushqyer përveç nga puna (fitimi) me dorë të vet“. (Buhariu)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Çkado që ju të jepni (dhuroni) Ai atë e kompenson.“ (Sebe‘, 39)
„…Çkado që shpenzoni nga mirësia, e keni për vete dhe çkado që t’u jepni të tjerëve le të jetë vetëm për hir të All-llahut dhe ajo që e shpenzoni për të mirë, do t’ju kompensohet dhe nuk do të jeni të dëmtuar“. (el-Bekare, 272)
„…Dhe çkado që jepni për të mirë, All-llahu me siguri e di“. (el-Bekare 273)
304. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-As r.a. se një njeri e pyeti të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s.: „Cili Islam është më i mirë? Tha: „Ta ushqesh tjetrin dhe t’i japësh selam të njohurit e të panjohurit“. (Muttefekun alejhi)
305. Transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-‚As r.a. (po ashtu) se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ekzistojnë dyzet (40) mirësi; më e larta është t’i jepet dikujt dhia (që të shërbehet me qumështin e saj e pastaj t’ia kthejë). Kushdo që e bënë një prej këtyre mirësive, duke shpresuar shpërblim dhe me besim në të premtuarën (e All-llahut), All-llahu i Madhëruar për të do ta dërgojë në Xhennet“. (Buhariu)
306. Transmetohet nga Ebu Umame Sudejj ibn ‚Axhlan r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „O biri i Ademit, ti nëse e shpenzon tepricën, më mirë është për ty, kurse nëse e mban është më keq për ty. Askush nuk të qorton nëse jeton në mënyrë modeste. Dhe fillo (me rastin e shpenzimit) prej atyre që janë të varur prej teje. Dora e epërme është më e mirë se dora e poshtme“. (Muslimi)
307. Transmetohet nga Umeri r.a. se ka thënë: „E ndau i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. një ditë një pasuri, e unë i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, të tjerët veç këtyre kanë pasur më shumë të drejtë në të!“ Tha: „Këta më kanë vënë në pozitë që të zgjedh; o të kërkojnë tepër e t’u japë, o të më cilësojnë si koprrac, (u dhashë më tepër) e unë nuk jam koprrac“. (Muslimi)
308. Transmetohet nga Esma, bija e Ebu Bekër es-Siddikut r.a. se ka thënë: „Më ka thënë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Mos u bëj dorëmbledhur e të bëhet dorëmbledhur (All-llahu) ndaj teje“. Në një transmetim tjetër: „Shpenzo apo bëj mirë apo flijo por mos njehso (të mirat që i bënë) e të t’i njehsojë edhe ty All-llahu (të mirat e Tij) e as mos i mbajë mend e të ti mbajë mend edhe ty All-llahu (të mirat e Tij)“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…Dhe u japin përparësi, madje edhe kur kanë nevojë për vete.“ (el-Hashr, 9)
„Dhe ushqejnë me bukë për hir të Tij të varfërin, bonjakun dhe të robëruarin“. (ed-Dehr, 8);
dhe ajete të tjera.
309. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Ushqimi i përgatitur për dy, është i mjaftueshëm edhe për tre, kurse ushqimi i përgatitur për tre, mjafton për katër“. (Muttefekun alejhi)
Në një transmetim të Muslimit nga Xhabiri r.a. thuhet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Ushqimi i njërit, u mjafton dyve, ushqimi i dyve u mjafton katërve, kurse ushqimi i katërve mjafton për tetë“.
310. Transmetohet nga Ebu Se’id el Hudrij r.a. se ka thënë: „Duke qenë njëherë në rrugë me Pejgamberin s.a.v.s, erdhi një njeri i hipur në kafshën e tij – filloi ta hedhë shikimin e tij majtas dhe djathtas, atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Kush ka kafshë tepër për kalërim, le t’i japë atij që nuk ka, kush ka ushqim (të rrugës) tepër, le t’i japë atij që nuk ka ushqim“ – dhe i përmendi llojet e ndryshme të pasurisë saqë vërejtëm se askush prej neve nuk ka të drejtë në tepricë“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Sa i përket atij që jep edhe ruhet. Edhe e dëshmon më të bukurën. Atij do t’ia lehtësojmë (rrugën) për lehtësim“. (el-Lejl, 5-7)
„Do të jetë larg tij ai që ruhet. Ai që jep (sadaka) nga pasuria e vet, e pastrohet. Dhe jo atij prej të cilit do të shpërblehet me ndonjë dhunti. Por vetëm që të përfitojë afërsinë e Zotit të vet të lartmadhërishëm. Dhe ai, pa mëdyshje, do të kënaqet“. (el-Lejl, 17-21)
„Bukur është kur jepni lëmoshë haptazi, por ëshë më mirë për ju nëse ua jepni të varfërve fshehurazi. Dhe Ai do t’ua falë disa vepra tuaja të këqija. All-llahu është i informuar se ç’bëni“. (el-Bekare, 271)
„Nuk do të arrini mirësinë e plotë derisa të mos ndani një pjesë të asaj që e keni më të dashur. Ju çkado qoftë të ndani, ani, All-llahu me siguri e di atë“. (Ali ‚Imran, 92)
Ajetet mbi vlerën e shpenzimit në dëgjueshmëri të All-llahut janë të shumta dhe të njohura.
311. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se të varfërit e të muhaxhirëve erdhën tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. dhe i thanë: „Pasanikët na i morën gradat e larta dhe shpërblimin e përhershëm!“ (Pejgamberi) Tha: „Ç’është ajo?“ Ata thanë: „Ata falin namaz si ne, agjërojnë si ne, ata ndajnë sadaka, kurse ne nuk mundemi, ata lirojnë robër, kurse ne nuk mundemi“. Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u tha: „A doni t’ju mësoj diç me çka do t’i arrini ata që ju kanë kaluar dhe me çka do t’i tejkaloni ata që janë pas jush dhe nuk do të jetë askush më i vlefshëm se ju përveç atij që vepron sikur ju?“ Thanë: „Gjithsesi, o i Dërguari i All-llahut!“ Tha: „Shqiptoni tesbih (subhanall-llah, Lavdi All-llahut), tekbir (All-llahu ekber: All-llahu është më i madhi) dhe tahmid (Elhamduli-l-lah: Falënderimi All-llahut) pas çdo namazi nga 33 herë“. (Pas një kohe) U kthyen tek i Dërguari i All-llahut të varfërit e muhaxhirëve dhe i thanë: „Kanë dëgjuar vëllezërit tanë pasanikë, se ç’po veprojmë, dhe ata po bëjnë të njëjtën!“ I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Ajo është dhunti e All-llahut që ia jep kujt të dojë“. (Muttefekun alejhi)
Këtë citat e transmeton Muslimi. All-llahu e di më së miri. All-llahu i Madhëruar thotë:
„Çdo qenie e gjallë do ta përjetojë vdekjen, dhe vetëm në Ditën e Kijametit do të fitoni në tërësi shpërblimet tuaja. Kush do të jetë i larguar nga zjarri dhe i futur në Xhennet ai ka arritur sukses, sepse jeta në këtë botë nuk është asgjë tjetër veçse kënaqësi mashtruese“. (Ali Imran, 185)
„…Kurse njeriu nuk e di se ç’do të bëjë nesër dhe askush nuk e di se në ç’vend do të vdesë“. (Lukman, 34)
„…E kur u vjen çasti për asnjë moment nuk munden as ta vonojnë e as ta shpejtojnë“, (en-Nahl, 61)
„O besimtarë, pasuria dhe fëmijët tuaj të mos ua largojnë vëmendjen nga All-llahu. Kush bën ashtu, hej, ata janë të humbur. Dhe shpërndani prej asaj që ne ju furnizojmë, para se t’i vijë vdekja ndonjërit prej jush, e të thotë: „O Zot, sikur të më presësh edhe pak do të jap lëmoshë dhe të bëhem nga të mirët“. All-llahu me siguri nuk do t’ia vonojë askujt kur t’i vijë momenti i vet, dhe All-llahu e di mirë se çka punoni“. (el-Munafikun, 9-11)
„Kur dikujt prej tyre i vjen vdekja, ai thërret, „O Zoti im më kthe, mbase do të bëj ndonjë vepër të mirë në atë që e kam lëshuar! Kurrë! Kjo është fjalë që do ta flasë Ai e prapa tyre do të ketë një pengesë deri në ditën kur do të ringjallen. E kur të fryhet në sur, atëherë nuk do të ketë lidhje familjare ndërmjet atyre as që do të pyesin për njëri-tjetrin. Kujt i peshojnë më rëndë (veprat e mira) ata do të jenë të shpëtuar. Kurse ata, veprat e të cilëve nuk peshojnë, ata e kanë humbur vetveten në Xhehennem, ku do të mbesin përgjithmonë. Zjarri do t’ua djegë atyre fytyrat dhe do të mbesin aty dhëmbzgërdhirë. Po a nuk u janë lexuar ajetet e mia, dhe ju i mohonit?! „O Zoti ynë“ – do të thonë – na ka mundur mjerimi ynë prandaj jemi bërë popull i humbur. Zoti ynë, na shpëto prej tij (mjerimit), e nëse prapë bëjmë keq, atëherë me të vërtetë ne jemi kriminelë. Rrini aty dhe asgjë mos më folni, u thotë Ai. Ka pasur një grup nga robërit e mi që thonë: „O Zoti ynë! Ne besuam, prandaj na fal dhe na mëshiro se Ti je më i miri i mëshiruesve!“ Ju i keni marrë për tallje, si të magjepsur, saqë patët harruar vërejtjen time dhe i keni përqeshur. Sot Unë i kam shpërblyer për atë që kanë duruar, ata me të vërtetë kanë arritur ç’kanë dëshiruar. Po sa vjet keni kaluar në tokë? – do të pyesë Ai. Kemi kaluar një ditë ose një pjesë të ditës – do të përgjigjen. Pyeti ata që kanë numëruar. Po si! – do të thotë Ai, kohë të shkurtër keni kaluar, sikur vetëm ta dinit! A keni menduar se ju kemi krijuar kot dhe se nuk do të ktheheni te ne?“ (el-Mu’minun, 99-115)
„A nuk është koha që besimtarëve t’u zbutet zemra kur përmendet All-llahu dhe çka ka zbritur nga e vërteta (Kur’ani), e të mos jenë sikur ata të cilëve qysh më herët u është dhënë Libri. Atyre u është zgjatur koha, andaj zemrat e tyre janë bërë të ashpra, dhe shumica prej tyre janë të mbrapshtë“. (el-Hadid, 16)
Ajetet mbi këtë temë janë të shumta dhe të njohura.
312. Transmetohet nga Ibni Umeri r.a. se ka thënë: „Më kapi i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. për krahu dhe më tha: „Jeto në këtë botë si të jesh i huaj apo kalimtar rruge“. Kurse vetë Ibni Umeri r.a. thoshte: „Kur të ngrysesh, mos e prit mëngjesin, kurse kur të gdhihesh, mos e prit mbrëmjen. „Merr nga shëndeti yt për në rast sëmundje dhe nga jeta yte për në rast vdekje“. (Buhariu)
313. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. i bëri disa vija, pastaj tha: „Këto (vija) janë shpresa e njeriut (për jetë të gjatë), kurse kjo është exheli. Pastaj duke qenë ashtu në këtë gjendje, e bëri një vijë edhe më të shkurtë“. (Buhariu)
314. Transmetohet nga Burejde r.a. se ka thënë: „Pejgamberi s.a.v.s. i ka mësuar që kur t’i vizitojnë varrezat të thonë: „Paqja dhe shpëtimi qofshin mbi ju, o banorë të këtyre shtëpive që jeni besimtarë dhe muslimanë. Edhe ne, nëse do All-llahu, do të vijmë te ju. Kërkojmë nga All-llahu për ne dhe për ju falje“. (Muslimi)
315. Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se ka thënë: „Kaloi i Dërguari i All-llahut s.a.v. pranë varrezave në Medine, pastaj u kthye me fytyrë kah ata dhe tha: „Paqja dhe shpëtimi qofshin mbi ju, o banorë të këtyre varrezave. All-llahu na faltë neve dhe juve. Ju jeni të parët tanë, kurse ne jemi në gjurmët tuaja“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
316. Transmetohet nga Kajs ibn Ebu Hazim se ka thënë: „Hymë te Habbab ibn el-Eretti r.a. për ta vizituar që u pat djegur me shtatë djegie (vende), e ai tha: „Vërtet shokët tanë që kanë vdekur kanë shkuar dhe kjo botë aspak nuk ua ka munguar (shpërblimin), kurse ne kemi grumbulluar aq pasuri sa nuk kemi vend t’i vendosim, përveç në dhé, dhe sikur të mos na kishte ndaluar Pejgamberi s.a.v.s. që ta dëshirojmë vdekjen, unë do ta dëshiroja“. Pastaj kur i erdhëm herën tjetër, ai po e ndërtonte një mur për vete, tha: „Vërtet, muslimani do të shpërblehet për çdo gjë që e harxhon, përveç atë që e fut në këtë dhé“. (Muttefekun alejhi)
Këtë citat e transmeton Buhariu.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„…E keni konsideruar imtësi, por ajo tek All-llahu është e madhe“. (en-Nur, 15)
„Sepse Zoti yt është njëmend në pritë“. (el-Fexhr, 14)
317. Transmetohet nga en-Nevvas ibn Sem’an r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Bamirësi është sjellja dhe karakteri i mirë, kurse mëkat është ajo që të ngacmonte në vetvete, e urreje që ta hetojnë njerëzit“. (Muslimi)
318. Transmetohet nga Ebu Sirvea Ukbe ibn el-Harith r.a. se ai u martua me vajzën e Ebu Ihab ibn Azizit, pastaj erdhi një grua dhe i tha: „Unë i kam dhënë gji Ukbës dhe asaj me të cilën është martuar“. Ukbe i tha asaj: „Unë nuk e di se ti më ke dhënë gji, e as që ti më ke informuar për këtë“. Pastaj i hipi (kafshës për hipje) dhe erdhi në Medine tek i Dërguari s.a.v.s. dhe e pyeti. I Dërguari i All-llahut s.a.v.s. tha: „Si jo, pasi që është thënë!“ Pastaj Ukbe e shkurorëzoi atë dhe ajo u martua me tjetër burrë“. (Buhariu)
319. Transmetohet nga Hasan ibn Ali r.a. se ka thënë: „Kam mbajtur në mend nga i Dërguari i All-llahut s.a.v.s.: „Atë që je i dyshimtë zavendësoje me atë që nuk je i dyshimtë“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Prandaj shpejtoni te All-llahu, unë nga ai jam (i dërguar) t’ju tërheq vërejtjen haptazi“. (edh-Dharijat, 50)
320. Transmetohet nga Ebu Se’id el-Hudrij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Së shpejti do të vijë koha kur muslimanit do t’i janë pasuria më e mirë delet me të cilat do të shkojë nëpër maje të bjeshkëve dhe pas rrjedhave të ujit, duke ikur me fenë e tij nga sprovat e ndryshme“. (Buhariu)
Dije se shoqërimi me njerëz në mënyrën e sipërtheksuar është i lavdëruar, sepse ashtu ka vepruar edhe vetë i Dërguari i All-llahut, por edhe të gjithë pejgamberët tjerë, salavatull-llahi ve selamuhu alejhim, pastaj hulefaurr-rrashidinët, sahabët tjerë, tabiinët dhe dijetarët e të zgjedhurit e muslimanëve pas tyre. Kjo ka qenë rruga dhe drejtimi në të cilin kanë ecur shumica e tabiinëve, këtë e kanë rekomanduar Shafi’iju, Ahmedi dhe shumica e fukahave r.a. (Për të gjitha këto tema ekzistojnë kaptina të veçanta në këtë libër, ndaj këtu do të lëshohet theksimi i ajeteve dhe haditheve në detaje).
Do të kufizohemi vetëm në theksimin e një ajeti kur’anor, për të parë dhe kuptuar rëndësinë e shoqërimit ndërmjet masave njerëzore. All-llahu i Madhëruar thotë:
„Ndihmojeni njëri-tjetrin në bamirësi dhe devotshmëri.“ (el-Maide, 2)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Dhe bëhu më i afërt ndaj besimtarëve që të pasojnë!“ (esh-Shuara, 215)
„O besimtarë, nëse dikush prej jush i shmanget fesë së vet, ani, se All-llahu në vend të tyre do të sjellë njerëz që i do Ai dhe që e duan Atë; të përulur ndaj besimtarëve dhe kryelartë ndaj mosbesimtarëve;.“ (el-Maide, 54)
„O njerëz, Ne ju kemi krijuar juve prej një mashkulli dhe një femre dhe ju kemi bërë popuj e fise që ta njihni njëri-tjetrin. Më fisniku tek All-llahu është ai, i cili më së shumti i ruhet Atij.“ (el-Huxhurat, 13)
„Prandaj mos mburreni fort me vetveten. Ai e di më mirë atë që ruhet“. (en-Nexhm, 32)
„Banorët e Fortifikatës do t’i thërrasin njerëzit, të cilët do t’i njohin sipas karakteristikave të tyre, dhe do t’u thonë: „Nuk u bëri kurrfarë dobie tubimi juaj e as mendjemadhësia. A janë këta për të cilët keni bërë be se nuk do t’i mbërrijë mëshira e All-llahut? Hyni në Xhennet, për ju nuk ka frikë dhe ju mos u brengosni fare!“ (el-A’raf, 48-49)
321. Transmetohet nga Enesi r.a. se kaloi pranë famijëve dhe u dha selam, pastaj tha: „Kështu ka vepruar Pejgamberi s.a.v.s“. (Mutefekun alejhi)
322. Transmetohet nga Enesi r.a. se ka thënë: „Sikur ndonjë robëreshë e Medines të kërkonte nga Pejgamberi s.a.v.s. (ndonjë ndihmë a shërbim) do të shkonte për të ku të dojë (ajo)“. (Buhariu)
323. Transmetohet nga el-Esved ibn Jezid se ka thënë. „Është pyetur Aishe r.a. se ç’bënte Pejgamberi s.a.v.s. në shtëpi? Tha: „Ka qenë gjithmonë në ndihmë të familjes, kurse kur vinte koha e namazit, shkonte në namaz“. (Buhariu)
324. Transmetohet nga Ebu Rif’ate Temim ibn Usejd r.a. se ka thënë. „Erdha tek i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. i cili ishte duke e mbajtur hutben dhe i thashë: „O i Dërguari i All-llahut, ka ardhë një njeri i panjohur dhe po pyet për fenë sepse nuk di se ç’është feja?“ Atëherë i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. u kthye kah unë, e la hutben dhe erdhi tek unë. Pastaj ia sollën një karrige në të cilën u ul dhe filloi të më mësojë atë që All-llahu ia ka mësuar. Pastaj iu kthye hutbes së vet (të filluar) dhe e përfundoi“. (Muslimi)
325. Transmetohet nga Enesi r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. kur hante ndonjë ushqim i lëpinte tre gishtat e vet. Ka thënë (Enesi): „Ka thënë (Pejgamberi): „Kur ndonjërit prej jush i bie kafshata, le t’ia largojë papastërtinë dhe pastaj le ta hajë e mos t’ia lë djallit“. Dhe ka urdhëruar që të fshihet (me gishta) ena, pastaj ka thënë: „Sepse nuk e dini se në cilin ushqim gjendet begatia (bereqeti)“. (Muslimi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Atë botën tjetër do t’Ua japim atyre, të cilët nuk lakmojnë madhështinë në këtë botë, as duan çrregullime, se ardhmëria është e atyre që i frikësohen All-llahut“. (el-Kasas, 83)
„Mos ec mendjemadh nëpër tokë.“ (el-Isra‘, 37)
„Dhe nga arroganca mos ua kthe njerëzve fytyrën tënde dhe rrugës mos ec kryelartë e me arrogancë, se All-llahu nuk e do arrogantin e lavdëraçin“. (Lukman, 18)
„Karuni ka qenë nga populli i Musaut dhe e ka shtypur (atë popull) dhe ne i patëm dhënë aq pasuri sa çelësat e tij me vështirësi i kanë bartur disa vetA të fortë; prandaj populli i thoshte: Mos u entuziazmo, sepse All-llahu nuk i do ata që janë shumë të gëzuar. Dhe përpiqu me sa të ka dhënë All-llahu të fitosh botën tjetër, por mos e harro as pjesën tënde (përgjegjësinë tënde) në këtë botë dhe bën mirë si të ka bërë ty mirë All-llahu, e mos bëj çrregullime në Tokë, sepse All-llahu nuk i do ata që bëjnë çrregullime. Ai tha, ajo që më është dhënë, më është dhënë me dijen time. A nuk e ka ditur se All-llahu para atij ka shfarosur disa popuj, të cilët kanë qenë më të fortë se ai (Karuni), ose edhe më shumë; Prandaj mëkatarët as që do të merren në pyetje për mëkatet e veta. Dhe doli para popullit të vet me stolitë e tij e ata të cilët adhuronin jetën e kësaj bote thoshin: Eh sikur edhe ne të kishim atë që iu dha Karunit! Ai është, njëmend, fatlum. Të mjerët ju – thoshin të diturit. Për atë që beson dhe bën vepra të mira më i mirë është shpërblimi i All-llahut, por do t’u jipet vetëm durimtarëve. Dhe ne, atë dhe pallatin e tij e shafuam në dhe.“ (el Kasas, 76-81)
326. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Me tre All-llahu nuk do të flasë në Ditën e Gjykimit, nuk do t’ua falë e as s’do t’i mbrojë me rahmetin e tij. Për ta është caktuar dënim i rëndë e i dhembshëm. Ata janë: – plaku që bën zina; – sunduesi që gënjen (dhe e mashtron popullin) dhe – i varfëri që është mendjemadh“. (Muslimi)
327. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Derisa një njeri me petka të bukura, i kënaqur në vetvete, me flokë të krehura, ecte me mendjemadhësi, në atë çast All-llahu i Madhëruar e fundosi në dhe, ku do të thellohet deri në Ditën e Gjykimit!“ (Muttefekun alejhi)
328. Transmetohet nga Seleme ibn el-Ekva r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Njeriu vazhdon duke ecur me kryelartësi derisa të shkruhet me tiranët, e pastaj e godet çka i ka goditur edhe ata“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Sepse ti je me të vërtetë lart me virtyte të larta“. (el-Kalem, 4)
„…Të cilët e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit.“ (Ali Imran, 134)
329. Transmetohet nga Sa’b ibn Xheth-thame r.a. se ka thënë: „Ia dhurova të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. një gomar të egër, por ai ma ktheu prapë. Kur vërejti (ndryshimin) në fytyrën time tha: „Ne nuk po ta kthejmë për tjetër arsye, por pse e kemi të ndaluar (haram – mbajtjen e kafshëve të egra)“. (Muttefekun alejhi)
330. Transmetohet nga Nevvas ibn Sem’an r.a. se ka thënë: „E kam pyetur të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. për mirësinë dhe për mëkatin, e ai më tha: „Mirësi është të jesh me karakter të mirë, kurse mëkat (keqveprim) është ajo që të ngacmonte në gjoksin tënd, e urreje që ta hetojnë njerëzit“. (Muslimi)
331. Transmetohet nga Ebu ed-Derda r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Asnjë send nuk do të jetë më i rëndë në peshojën e besimtarit në Ditën e Gjykimit sesa karakteri i mirë. Dhe, vërtet, All-llahu e urren të pamoralshmin dhe fjalëndytin“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
332. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se ka thënë: „Është pyetur i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. se çka i shpie më së shumti njerëzit në Xhennet, dhe ka thënë: „Devotshmëria ndaj All-llahut dhe karakteri i mirë“. Pastaj është pyetur çka i shpie më së shumti njerëzit në Xhehennem, dhe ka thënë. „Goja dhe organet seksuale“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
333. Transmetohet nga Ebu Hurejre r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Më i ploti besimtar me iman është ai që është më i mirë në moral kurse më të sjellshmit prej jush janë ata që janë më të sjellshëm ndaj grave të tyre“. (Tirmidhiu thotë: hadith hasen sahih)
334. Transmetohet nga Aisheja r.a. se ka thënë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut s.a.v.s. duke thënë: „Vërtet besimtari me karakter të mirë arrin gradën e atij që vazhdimisht agjëron dhe që fal namaz“. (Ebu Davudi)
335. Transmetohet nga Ebu Umame el-Bahilij r.a. se i Dërguari i All-llahut s.a.v.s. ka thënë: „Unë i jam garant (dorëzan) për një shtëpi në oborr të Xhennetit atij (besimtari) që e flak grindjen (me tjetrin) edhe nëse ka të drejtë. Dhe për një shtëpi në mes të Xhennetit, atij që e lë rrenën, qoftë edhe në mahi. Dhe për një shtëpi në Xhennetin më të lartë, atij që e ka moralin më të mirë“. (Hadith sahih, transmeton Ebu Davudi me sened sahih)
336. Nga Xhabiri r.a. transmetohet se i Dërguari i All-llahut ka thënë: „Vërtet më i dashuri te unë prej jush dhe më afër meje Ditën e Gjykimit do të jetë ai që është me moral më të lartë. Më të urrejturit te unë dhe më të largët prej meje, Ditën e Gjykimit do të jenë llomotitësit, imponuesit (në fjalë) dhe mendjemëdhenjtë (në fjalë)“. Shokët (as-habët) i thanë: „O i Dërguari i All-llahut, ne i njohim ‚thartharët‘ (që flasin shumë) dhe ‚mutesheddikët‘ (ata që imponohen), por kush janë ‚mutefejhikët‘?“ Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: „Mendjemëdhenjtë!“ (Tirmidhiu thotë: ky është hadith hasen)
Tirmidhiu transmeton gjithashtu mendimin e Abdull-llah ibni Mubarekut, rreth shpjegimit të karakterit të mirë (morali i lartë), i cili përbëhet prej fytyrës së ndritshme, vazhdimësisë së përhershme në vepra të mira dhe largimit nga ato vepra të cilat i shqetësojnë të tjerët.
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Ata të cilët e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit. Edhe All-llahu i do bamirësit“. (Ali Imran:134)
All-llahu i Madhëruar gjithashtu thotë:
„Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe largohu nga injorantët“. (el-A’raf:199)
All-llahu i Madhëruar prapë thotë:
„E mira dhe e keqja nuk janë të barabarta. Të keqen ktheje me të mirë, andaj armiku yt do të bëhet mik i sinqertë. Atë nuk mund ta arrijë tjetërkush veçse durimtarët, dhe atë nuk mund ta arrijë tjetër veçse ai që ka shumë fat“. (Fussilet:34-35)
All-llahu xh.sh. thotë:
„Vërtet ai që duron dhe falë, posedon virtyte më të larta“. (esh-Shurâ:43)
337. Aisheja r.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu është i butë dhe Ai e do butësinë në të gjitha sendet“. (Muttefekun alejhi)
338. Aisheja r.a. thotë se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu është i butë dhe Ai e do butësinë dhe me butësi fitohet ajo që nuk fitohet me vrazhdësi si dhe ajo që nuk fitohet ndryshe“. (Muslimi)
339. Ebu Hurejre r.a. thotë: „Një beduin arab hyri në xhami dhe filloi ta kryejë nevojën e vogël. Njerëzit u çuan në këmbë që ta sulmojnë për këtë vepër të tij, ndërsa Pejgamberi s.a.v.s. tha: „Lëreni, e në vendin e urinës së tij qiteni një kovë me ujë ose një kusi me ujë. Vërtet ju jeni dërguar për lehtësim e jo për vështirësim (komplikim)“. (Buhariu)
340. Nga Enesi r.a. transmetohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Lehtësoni e mos vështirësoni, përgëzoni e mos tmerroni“. (Muttefekun alejhi)
341. Xherir ibni Abdull-llahu r.a. thotë: „E kam dëgjuar të Dërguarin e All-llahut duke thënë: „Atij të cilit i mungon butësia i mungojnë të gjitha të mirat“, ose „Ai që është i ndaluar nga butësia, është i ndaluar nga të gjitha të mirat“. (Muslimi)
342. Ebu Hurejre r.a. thotë se një njeri i ka thënë Pejgamberit s.a.v.s.: „Më këshillo!“ Pejgamberi s.a.v.s. i tha: „Mos u zemëro!“ Njeriu këtë e përsëriti disa herë për këshillë, por Pejgamberi s.a.v.s. çdoherë ia përsëriste: „Mos u zemëro!“ (Buhariu)
343. Nga Ebu Ja’la Sheddad bin Evs r.a. tregohet se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „Vërtet All-llahu ka obliguar mirësinë për çdo gjë, prandaj kur të vritni, vritni me njerëzi, dhe kur të preni, preni me njerëzi. Çdokush prej jush duhet së pari ta mprehë thikën dhe ta qetësojë kafshën për therje“. (Muslimi)
344. Aisheja r.a. thotë: „Asnjëherë Pejgamberi s.a.v.s. nuk ka zgjedhur në mes dy gjërave e të mos ketë zgjedhur më të lehtën, nëse nuk ishte mëkat. Nëse një gjë ishte mëkat, atëherë Pejgamberi s.a.v.s. ishte njeriu më i largët prej saj. I Dërguari i All-llahut asnjëherë nuk i është hakmarrë askujt për vetveten (nuk e ka dënuar askënd për vetveten), përveç atëherë kur shkileshin ndalesat e All-llahut, atëherë është hakmarrë për hir të All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
345. Ibnu Mes’udi r.a. tregon se Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë: „A doni t’ju tregoj se kush ndalohet prej zjarrit – ose kujt i është ndaluar zjarri – ? Zjarri i është ndaluar atij që është njeri i afërt, i lehtë, i dashur, i sjellshëm dhe i butë“. (Tirmidhiu thotë se është hadith hasen)
All-llahu i Madhëruar në Kur’an thotë:
„Ti merri me të mirë! Urdhëro për vepra të mira dhe shmangiu injorantëve“. (el-A’raf:199)
All-llahu xh.sh. prapë thotë:
„Pra, ti përmbahu mirë kundër teprimeve të tyre!“ (el-Hixhr:85)
All-llahu xh.sh. thotë:
„Le t’ua falin dhe të ndahen butësisht. A nuk dëshironi ju që All-llahu t’ju falë juve?“ (en-Nur:22)
All-llahu i Madhëruar përsëri thotë:
„Ata që i falin njerëzit. Edhe All-llahu i do bamirësit“. (Ali Imran:134)
All-llahu xh.sh. përsëri thotë:
„Por, kush duron dhe falë, ajo është nga punët e mençura“. (esh-Shurâ:43)
Ajetet e Kur’anit që flasin rreth kësaj teme janë të shumta dhe të njohura.
346. Aisheja r.a. tregon se i ka thënë Pejgamberit s.a.v.s.: „A ke pasur në jetën tënde ndonjë ditë më të vështirë se ditën e Uhudit?“ Pejgamberi s.a.v.s. u përgjigj: „Dita më e vështirë që e kam përjetuar është kur kam shkuar te populli yt ditën e Akabes ngaqë iu paraqita birit të Abdi Jalile ibnu Abdi Kulale, por ai refuzoi të përgjigjet në atë që dëshiroja. Atëherë vazhdova udhëtimin dhe shenjat e shqetësimit dukeshin në fytyrën time, nuk kam ardhur në vete derisa kam arritur në Karnith-thealibe. Aty e kam ngritur kokën, kur një re mbi mua më bën hije. Kur e kam shikuar atë, kam vërejtur në të Xhibrilin a.s., i cili atëherë thirri dhe më tha: Vërtet All-llahu i ka dëgjuar fjalët e popullit tënd që t’i thanë, dhe e ka parë sulmin e tyre ndaj teje. All-llahu e dërgoi melaqen e kodrave që ta urdhërosh të veprojë me ta si të dëshirosh ti. Atëherë më ka thirrë melaqja e kodrave, më ka përshëndetur me selam e pastaj ka thënë: O Muhammed, vërtet unë jam melaqja e kodrave dhe All-llahu më dërgoi te ti që të më urdhërosh të veproj ashtu si dëshiron ti. Nëse ti dëshiron, këto dy kodra do t’i hedh mbi ta“. Atëherë Pejgamberi s.a.v.s., ashtu siç tregon Aisheja r.a., ka thënë: „Jo. Por, dëshira ime është që All-llahu të falë prej tyre pasardhës, të cilët do ta adhurojnë vetëm All-llahun xh.sh. dhe nuk do t’i bëjnë Atij shok tjetër“. (Muttefekun alejhi)
347. Aisheja r.a. thotë: „Pejgamberi s.a.v.s. asnjëherë nuk e ka rrahur askënd me dorën e vet, asnjë grua, asnjë shërbëtor, përveç në xhihad për hir të All-llahut. Ai asnjëherë nuk e ka dënuar askënd për diçka apo nuk është hakmarrë ndaj dikujt, përveç atëherë kur janë shkelur ndalesat e All-llahut. Atëherë është dënuar vetëm për hir të All-llahut xh.sh“. (Muslimi)
348. Ibnu Mes’udi r.a. thotë: „Sikur tash jam duke e parë të Dërguarin e All-llahut duke treguar për një pejgamber prej pejgamberëve, mbi të gjithë qoftë paqja dhe shpëtimi i Zotit, se si e kishte rrahur populli i vet, derisa i kishte rrjedhur gjaku. Dhe ai, duke e fshirë gjakun prej fytyrës, thoshte: „O Zoti im, falja popullit tim, sepse vërtet ata nuk dinë“. (Muttefekun alejhi)
All-llahu i Madhëruar thotë:
„Me moral të lartë dhe të devotshëm (muttekin) janë ata që e mposhtin hidhërimin dhe i falin njerëzit. Dhe All-llahu i do bamirësit“. (Ali Imran: 134)
All-llahu xh.sh. gjithashtu thotë:
„Por, kush duron dhe fal, ajo është nga punët e mençura“. (esh-Shurâ: 43)
All-llahu xh.sh. thotë:
„Kush i madhëron shenjtëritë e All-llahut është mirë për të ndaj Zotit të vet“. (el-Haxhxh:30)
All-llahu xh.sh. përsëri thotë:
„Nëse ndihmoni All-llahun edhe Ai do t’u ndihmojë juve, dhe do t’ua forcojë këmbët tuaja“. (Muhammed:7)
349. Ebu Mes’ud, Ukbe bin Amr El-Bedri r.a. thotë: „Erdhi një njeri te Pejgamberi s.a.v.s. dhe tha: „Unë e vonoj faljen e namazit të sabahut, për shkak të filanit që e zgjat tepër namazin!“ Ebu Mes’udi pastaj tregon: „Unë asnjëherë më parë nuk e kisha parë Pejgamberin s.a.v.s. gjatë dhënies së këshillave më të zemëruar se atë ditë. Pejgamberi s.a.v.s. pastaj iu kthye të pranishmëve dhe u tha: „O ju njerëz, vërtet disa prej jush i largojnë të tjerët. Prandaj, ai i cili prej jush iu prin të tjerëve le ta shkurtojë namazin, sepse pas tij është plaku, fëmija si dhe ai që ka nevojë për diçka tjetër“. (Muttefekun alejhi)
350. Aisheja r.a. thotë: „Erdhi Pejgamberi s.a.v.s. prej një udhëtimi, dhe unë e kisha mbuluar një dollap me një perde, në të cilin kishte figura. Kur e pa Pejgamberi s.a.v.s. e bëri atë copë-copë dhe iu skuq fytyra (nga zemërimi) dhe tha: „Oj Aishe, dënimi më i ashpër i All-llahut Ditën e Gjykimit do të jetë për ata të cilët i imitojnë krijesat e All-llahut“. (Muttefekun alejhi)
0 Comments